Kabinet verzwakt vrouwenstemmen en democratische waarden, juist waar versterking nodig is

Pleitbezorging is een democratisch recht, geen commerciële dienst.

Afgelopen dinsdag nam de Tweede Kamer met meerderheid de motie van Kröger c.s. aan om pleitbezorging op nationaal niveau in het Focus-beleid te behouden. De vraag is nu of en hoe het kabinet uitvoering geeft aan deze hernieuwde Kamerbrede wens om de motie uit te voeren en pleitbezorging op nationaal niveau voor het maatschappelijk middenveld mogelijk te maken.

Het Focus-kader van het Nederlandse van het buitenlandse handel -en ontwikkelingssamenwerkingsbeleid is gericht op het ondersteunen van vrouwenrechten en gendergelijkheid. Het Nederlandse beleid erkent dat samenwerking tussen maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en overheid cruciaal is voor eerlijke handel, duurzame ontwikkeling, vrede, stabiliteit en economische groei. Toch zet dit kabinet pleitbezorging weg als een commerciële activiteit. Dat is een misvatting: pleitbezorging is geen luxeproduct, maar een publieke taak die ontwikkelingsbeleid en eerlijke handel effectief ondersteunt. Het schrappen van nationale pleitbezorging als beleidsinstrument vergroot niet alleen maatschappelijke kwetsbaarheid, maar ook geopolitieke en economische risico’s.

Risico’s door krimpende maatschappelijke ruimte
Nederland is recentelijk geclassificeerd als een land met een “narrowed” civic space. Dat betekent dat de ruimte voor democratische vrijheden en samenwerking tussen het maatschappelijk middenveld, overheid en bedrijfsleven onder druk staan. Enerzijds erkent de overheid dat organisaties die zich inzetten voor vrouwen, vrede en veiligheid cruciaal zijn voor maatschappelijk en economisch rendement. Anderzijds ontneemt zij hun het recht en financiële facilitering om hun stem te laten horen als essentieel onderdeel van democratische en economische veerkracht. Het schrappen van overheidsfinanciering voor pleitbezorging op nationaal niveau verzwakt de positie van Nederlandse actoren in het internationale speelveld. Ook ondermijnt het maatschappelijke en vrouwenrechtenorganisaties in het mondiale zuiden. Niet voor niets waarschuwde VNO-NCW eerder dat een krimpende maatschappelijke ruimte een risico vormt voor het investeringsklimaat en de internationale positie van Nederland.  

Pleitbezorging is risicobeheersing
Pleitbezorging is een democratisch instrument. Pleitbezorging mag niet afhankelijk zijn van willekeur of privéfinanciering; het is een kernwaarde van onze democratische principes: hoor en wederhoor, spraak, inspraak en tegenspraak. Maatschappelijke organisaties in Nederland faciliteren hiermee onder andere Oekraïense, Palestijnse, en Sudanese vrouwelijke leiders en vrouwelijke mensenrechtenverdedigers uit fragiele staten om hun ervaringen rechtstreeks te delen met beleidsmakers, parlementariërs en bedrijfsleven. Juist dialoog met maatschappelijke organisaties helpt bedrijven en overheden risico’s in fragiele markten en landen beter te begrijpen en mitigeren. Het gaat niet om marketing, het aantal ‘likes’ of campagnes, maar om het bevorderen van mensenrechten, duurzame groei, stabiliteit en veiligheid.

Geen besparing, wel negatief maatschappelijk en financieel rendement
Het verbod op overheidsfinanciering van pleitbezorging op nationaal niveau levert geen enkele substantiële besparing op voor onze schatkist. Integendeel: het veroorzaakt maatschappelijk en economisch nadeel. Door pleitbezorging weg te zetten als ‘advertentiereeks’ die niet op overheidssubsidie mag rekenen, wordt een fundamentele democratische taak gereduceerd tot een commerciële activiteit. Daarmee komt de verantwoording over de besteding van belastinggeld op losse schroeven te staan. Nederland zet hiermee haar internationale reputatie als voorvechter van mensenrechten en gendergelijkheid op het spel. Die reputatie is geen ideologisch visitekaartje maar een strategisch kapitaal dat bijdraagt aan diplomatieke invloed, handelsrelaties en toegang tot internationale coalities.

Kies voor bestuurlijke opbouw, geen institutionele afbraak
Het is tijd om het verbod op financiering van belangenbehartiging op nationaal niveau door maatschappelijke organisaties in het Focus-beleid te herzien. Investeren in pleitbezorging op nationaal niveau voor vrouwenrechten en gendergelijkheid is geen kostenpost, maar een strategische investering. Inclusieve samenlevingen zijn aantoonbaar innovatiever, productiever en beter bestand tegen crises. Pleitbezorging is geen luxe en geen marketingtool. Het is een democratisch recht en een noodzakelijke bouwsteen voor stabiel, geloofwaardig en toekomstbestendig economisch en veiligheidsbeleid. De keuze waar het kabinet nu voor staat, is er een tussen bestuurlijke opbouw en institutionele afbraak. 

Zie voor meer toelichting: brief WO=MEN c.s. inzake inbreuk grondrechten aan Tweede Kamer.