Kabinet onderneemt nieuwe poging massaal burgers af te tappen

Het kabinet wil de veiligheidsdiensten verregaande bevoegdheden geven bij het aftappen van internet- en telefoonverkeer. Dat meldt de Volkskrant. De ministerraad heeft vrijdag een wetsvoorstel besproken dat de verruiming van de bevoegdheden mogelijk moet maken en naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens de Raad van State (RvS) had dit niet moeten gebeuren.

Het kabinet wil al veel langer dat inlichtingendiensten AIVD en MIVD op grotere schaal kunnen tappen dan nu het geval is. Een wet die dat mogelijk moet maken is al jaren in de maak, maar werd op een zijspoor gezet nadat Edward Snowden onthulde hoe de Amerikaanse inlichtingendiensten op grote schaal onder meer regeringsleiders afluisterden.

De wet die het kabinet voor ogen heeft maakt het voor de AIVD en MIVD mogelijk om in bulk internet- en telefoonverkeer af te tappen, om vervolgens in die enorme berg data te speuren naar informatie. Volgens het kabinet is die enorme inbreuk op de privacy nodig, omdat onder de huidige wetgeving terroristen te makkelijk onder de radar kunnen blijven. Zo kan met de huidige wetgeving bijvoorbeeld een verzoek worden ingediend om een bepaald persoon die ervan verdacht wordt naar Syrië af te reizen te tappen. Te omslachtig, vindt het kabinet. Met de nieuwe wet kan straks gewoon ál het telefoon- en internetverkeer tussen Syrië en Nederland worden bekeken. Die gegevens mogen vervolgens maximaal drie jaar bewaard worden.

De Raad van State is niet enthousiast over het wetsvoorstel. Zij adviseren het kabinet om de nieuwe inlichtingenwet eerst aan te passen. Zo wil het kabinet dat tapverzoeken eerst worden voorgelegd aan een speciale toetsingscommissie bestaand uit twee rechters en expert. De RvS vindt dat in plaats daarvan de Raad van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) een grotere rol moet krijgen.

Critici waarschuwen al langer voor de inlichtingenwet die de ministers Plasterk (Binnenlandse Zaken) en Hennis (Defensie) al tijden door de Kamer proberen te krijgen. De wet zou een zogenaamd sleepnet-effect hebben: door grote hoeveelheden internetdata af te tappen blijft van de privacy van onschuldige burgers weinig over.

Vorig jaar nog werden de ministers op de vingers getikt omdat de wet onverenigbaar bleek met Europese mensenrechtenverdragen. De wet was toen nog zo opgesteld dat er geen enkel onafhankelijk toezicht op de tapactiviteiten van de AIVD en MIVD was. Door er nu een toetsingscommissie tussen te schuiven, hoopt het kabinet dat probleem getackeld te hebben.

Of het nieuwe wetsvoorstel nu wel kans van slagen heeft moet nog maar blijken. Eind vorig jaar verklaarde het Europees Hof van Justitie het zogenaamde Safe Harbor-verdrag ongeldig. Dat verdrag regelde de opslag van Europese privégegevens in de Verenigde Staten, iets dat volgens de hoogste Europese rechtbank uitermate onveilig is , onder meer door de praktijken van de inlichtingendienst NSA. Die uitspraak maakt duidelijk dat massaal aftappen niet wordt getolereerd door het Europees Hof en dat nationale overheden rekening moeten houden met de privacy van burgers.