Kabinet nu al in problemen door AOW-plan

Het kabinet zit er nog maar een paar dagen en nu al dreigen er levensgrote problemen. Het plan om de AOW minder te laten stijgen dan het minimumloon en de bijstand zou zomaar eens spaak kunnen lopen in de Eerste Kamer. De regeringscoalitie heeft daar, zoals bekend, geen meerderheid. De vier regeringspartijen beschikken slechts over 32 van de 75 senaatszetels. Wetsvoorstellen zijn dus afhankelijk van steun uit de oppositie.

Dat geldt ook voor het plan om op de AOW te bezuinigen. Volgens het regeerakkoord zal het minimumloon de komende jaren stijgen met in totaal 7,5 procent. De uitkeringen gaan dan ook met dat percentage omhoog, zo is bij wet geregeld. Ze zijn namelijk gekoppeld aan het minimumloon. Maar voor de AOW wil het kabinet een uitzondering maken. Die wordt ‘ontkoppeld’. Het kabinet zou daarmee zo’n 3 miljard euro op zak houden.

Dit voornemen stuit al op grote bezwaren van de regeringspartijen VVD, D66 en CDA, althans van hun ouderenafdelingen. Zij hebben een woedende protestbrief naar het kabinet gestuurd. Zo’n brief kun je natuurlijk negeren. Het is tenslotte niet mogelijk het iedereen naar de zin te maken. Toch?

Maar ook de Eerste Kamer maakt zich op om dwars te gaan liggen. PvdA-fractievoorzitter Lilianne Ploumen is niet van zins in te stemmen met de AOW-ingreep. In het tv-programma Nieuwsuur zei ze dat daarmee ‘de bijl aan de wortel van de solidariteit’ zou worden gelegd. De PvdA heeft in de senaat zes zetels, net genoeg dus. GroenLinks, dat acht zetels in de Eerste Kamer heeft, zal ongetwijfeld hetzelfde vinden.

Ook op steun uit de extreemrechtse hoek hoeft het kabinet vermoedelijk niet te hopen. Partijleider Joost Eerdmans van JA21 zei, eveneens in Nieuwsuur, dat hij niet aan het AOW-plan gaat meewerken. Eerdmans liet wel nog een piepklein achterdeurtje open. Mocht het kabinet met een heel strenge migratiewet komen, dan ‘valt er te praten’. Met andere woorden: als de grenzen dichtgaan, kunnen de oudjes de pot op. Maar ik verwacht niet dat de coalitie tot een dergelijke tegemoetkoming bereid is. D66 en ChristenUnie sowieso niet. Misschien VVD en CDA ook wel niet.

In theorie zou het kabinet bij de kleinere senaatsfracties de steun voor zijn AOW-maatregel nog bijeen kunnen sprokkelen. Maar eerlijk gezegd lijkt me dat onbegonnen werk. Bij SP en Partij voor de Dieren hoeft het niet eens geprobeerd te worden. Bij de PVV, die zich als het om hogere uitkeringen gaat altijd aan de linkerzijde opstelt, evenmin. Hetzelfde geldt uiteraard ook voor 50PLUS (twee zetels), dat immers is opgericht om de belangen van ouderen te behartigen. Blijven over: Forum voor Democratie, SGP, Fractie-Otten en OSF (een samenwerkingsverband van regionale partijen). Samen hebben zij acht zetels, maar een gesprek met hen voeren zal wel vergelijkbaar zijn met trekken aan een dood paard.

Het kabinet komt dus straks een paar miljard te kort. Wat dan gezongen? Het zou de verhoging van het minimumloon achterwege kunnen laten. Maar de kans dat een van de pronkstukken uit het regeerakkoord wordt losgelaten is miniem. Het kabinet zou ook het ontbrekende bedrag kunnen financieren door het overheidstekort te laten oplopen. Ook dat klinkt niet als een reële optie. Het Centraal Planbureau klaagt toch al dat in het regeerakkoord ‘de lasten worden doorgeschoven naar toekomstige generaties’. De staatsschuld zou daardoor in 2060 uitkomen op 92 procent.

Je kunt denken: 92 procent in 2060? So what? De staatsschuld van Italië en België is op dit moment al aanzienlijk hoger. Maar ik vermoed dat premier Mark Rutte en CDA-leider Wopke Hoekstra niet zo zullen redeneren. Waarschijnlijk D66-leider Sigrid Kaag ook niet, want zij is nu minister van Financiën. Dan wil je geen lege schatkist achterlaten.