Kabinet-Jetten op het bordes op 23 december 2025

Één dag na de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 schreef ik: ‘Rutte I, met gedoogsteun van de PVV, hield het nauwelijks twee jaar vol; een kabinet met de PVV als grootste partij heeft alles in zich om het nog geen jaar vol te houden. Als de formatie van het PVV-VVD-NSC-BBB-kabinet wel/niet onder leiding van Wilders een beetje opschiet kunnen we volgend jaar op woensdag 20 november weer naar de stembus.’

Ze schoten niet op: de formatie van het kabinet Schoof duurde tot 2 juli 2024. Het viel in het kwadraat op 3 juni én op 22 augustus 2025, omdat achtereenvolgens de PVV en NSC eruit stapten. Dus verkiezingen op 29 oktober jongstleden en een nieuwe formatie van een kabinet dat zoals alle politiek leiders van het midden en links van het midden verklaarden eindelijk eens de problemen van het land zou gaan aanpakken, eindelijk eens de hele periode zou moeten gaan uitzitten en vóór Kerstmis op het bordes zou moeten staan. De politiek leider van rechts van het midden kon dat natuurlijk allemaal niet zeggen, want haar club had vanaf 2010 vijftien jaar – tot 2023 ook nog als grootste partij - onafgebroken deel uitgemaakt van de vijf kabinetten in die periode (kabinetten Rutte I t/m IV en Schoof waarvan er drie de eindstreep niet haalden) en de laatste drie ellenlange formaties kenden.

Voor hen die dit soort gegevens niet meer helemaal helder voor de geest hebben staan, de duur van de formatie van de laatste vijf kabinetten en hun regeerperiodes:

Rutte I (VVD + CDA en PVV-gedoogsteun): 4,5 maand in 2010; dit kabinet viel in 2012.

Rutte II (VVD + PvdA): minder dan 2 maanden in 2012; dit kabinet zat de hele periode tot 2017.

Rutte III (VVD + CDA + D66 + CU): ruim 7 maanden in 2017; idem tot 2021.

Rutte IV (VVD + D66 + CDA + CU): bijna 10 maanden in 2021/22; dit kabinet viel in 2023.

Schoof (PVV + VVD + NSC + BBB): 7,5 maand in 2023/24; dit kabinet viel in 2025.

Je zou na de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober kunnen denken dat het voor de hand ligt en regering te formeren met D66, VVD, GL-PvdA en CDA. Voor hen die twee jaar onder een steen gelegen hebben: de éénmanspartij PVV wil niet regeren, tenzij met een absolute meerderheid en omdat ze die niet heeft behaald – integendeel, ze verloor bijna een derde van haar aanhang - strooit de grote-blonde-roerganger-uit-Venlo dus Trumpiaanse onwaarheden rond over verkiezingsfraude… dus die mag ook niet eens meer meedoen.

Maar de leidster van de VVD wil niet doen wat voor de hand ligt, maar wil ouderwetse partijpolitieke spelletjes spelen. CDA-leider Bontenbal op 27 oktober tegen VVD-leidster Yesilgöz: ‘Twee jaar geleden trok de VVD de stekker uit het kabinet omdat ze het partijbelang boven het landsbelang liet gaan. De VVD heeft de deur opengezet voor Wilders en het resultaat was twee jaar van politieke chaos. En in deze campagne zie ik de VVD weer alleen maar breekpunten formuleren en partijen uitsluiten. Het zijn allemaal politieke spelletjes en de kiezer is het spuug- en spuugzat. Nederland verdient echt iets beter dan deze oude politiek van de VVD.’ Andere - in dit kader relevante - jongelingen als Jetten en Klaver hebben vergelijkbare teksten.

Mevrouw Yesilgöz is geboren in 1977 en dus al bijna 50 en het is dus niet zo vreemd dat zij er meer moeite mee heeft afscheid te nemen van oude vormen en gedachten dan Bontenbal (1982 en dus 43 jaar), Jetten (1987 en dus 38 jaar) en Klaver (1986 en dus 39). Ooit (tussen 1999 en 2009) was mevrouw Yesilgöz lid van de SP en daar moet ze toch iets aan over gehouden hebben bijvoorbeeld deze zinnen uit de Internationale: ‘Sterft, gij oude vormen en gedachten… De wereld steunt op nieuwe krachten’. Kom op Dilan, je wilt toch ook niet lijken ouwe VVD-ballen als Oud, Toxopeus of Geertsema, maar meer op een frisse denker als Bolkestein?

Mevrouw Yesilgöz zou ook gewoon eens moeten kijken naar de feiten van de afgelopen 15 jaar: een kabinet met de PvdA (en dus ook haar opvolger, de linkse fusiepartij) is sneller: het bordes op 23 december is haalbaar en duurzamer (zie de twee paarse kabinetten Kok en Rutte II) te formeren dan met obscure rechtse clubjes als PVV, JA21, BBB (zie het lijstje hierboven).