Is liefde een ziekte?

Liefde maakt blind, dom en ziek. Al in de oudheid werd de liefde beschreven in termen die je meer doen denken aan een ziekte, dan aan een vreugdevolle gebeurtenis in een mensenleven. Je staat te schudden op je benen, krijgt hartkloppingen en buikpijn en je moet steeds aan die ander denken. Je kunt je niet concentreren, hij of zij vertroebelt de geest en doet je alle goede adviezen van de goden en je medemensen negeren.

De liefde verandert mensen zo zeer dat Galenus, de man die na Hippocrates een overzicht schreef van de geneeskunde, een aantal tips gaf over hoe je de liefde van een echte ziekte kuny onderscheiden. Het leek er immers wel heel erg op.

In de Middeleeuwen waren artsen het er over eens: liefde leek niet alleen op een ziekte, maar het was ook een echte ziekte. Het was een vorm van waanzin, die aangewakkerd werd door erotische verlangens. De behandeling? Aanvankelijk dacht men nog dat je maar aan die verlangens toe moest geven. Maar naarmate de positie van de kerk sterker werd in Europa, veranderde dat idee. Tegen die tijd was wat aanvankelijk de metaforen waren om liefde mee te beschrijven, veranderd in echte ziekteverschijnselen.

Konstantijn de Afrikaan (1087) omschreef liefde als een echte ziekte: holle ogen, grote verlangens, intense seksuele gevoelens en vergelijkbaar met een andere ernstige ziekte uit die tijd: melancholie. Onbehandeld zou de liefde kunnen leiden tot depressie. Vanaf die tijd blijft de liefde een echte ziekte en dat idee verdwijnt pas in de 19de eeuw. Maar nog niet helemaal: pas in 1973 werd homoseksualiteit uit de lijst officiële diagnoses geschrapt.

Bij het doornemen van recente wetenschappelijke onderzoeken kom ik echter van alles tegen dat me weer doet twijfelen. Klopte het misschien niet toch? Is liefde een ziekte of kun je van de liefde ziek worden?

Onderzoek uit Leiden suggereert bijvoorbeeld dat liefde je dom maakt. Je focust je zozeer op je geliefde, dat je verder niets meer ziet. En liefde is ook een soort verslaving, want op MRI-scans is te zien hoe je hersenen bij liefde reageren. Het zenuwstelsel, dat ook bij cocaïneverslaving betrokken is, wordt actief. Liefde is dus als cocaïne. Vrouwen gaan als ze verliefd zijn een octaaf hoger praten en mannen gaan langzamer lopen om gelijke pas te houden met hun geliefde. Dat klinkt logisch , maar als twee vrienden samen lopen past de snelst lopende zich niet automatisch aan de langzamer lopende vriend aan?

En wat is de positieve kant van deze ziekte? Liefde doet je de pijn vergeten. De hand van je geliefde vasthouden bij ernstige pijn werkt bijna net zo sterk als een pijnstiller. Bij chronische pijn is dat wel wat onhandig.

Dus toch een ziekte?

Nee, het is meer een demonstratie van hoe machtig de geneeskunde altijd is geweest. Die medicaliseert de metaforen waarmee we het gedrag van mensen beschrijven. Het is een soort kokervisie. Je bent zo met ziekte bezig, dat je alles alleen nog maar in ziektetermen kunt beschrijven. Normaal gedrag bestaat op den duur helemaal niet meer en de gezondheidszorg groeit, wordt steeds belangrijker, slurpt uiteindelijk een gigantisch deel van onze financiële middelen op.

Kortom, het eindresultaat is een verziekte samenleving die zelfs niet kan vatten dat liefde geen ziekte is.

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Het vorige Gezonde Weetje van de Dag: ‘Copuleer jezelf slank’

Het nieuwe boek van Ivan Wolffers is: Het gezonde lifestyleboek