Joop

Is de Europese gulheid een voorbode van het falen van vluchtelingenrelocatie?

  •  
29-04-2016
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
IMG_1017
De EU heeft 83 miljoen euro vrijgemaakt voor humanitaire hulp aan vluchtelingen in Griekenland. Die hulp is reuze welkom, maar roept ook vragen op bij Griekse en internationale hulpverleners
De grens tussen Macedonië en Griekenland is ruim een maand geleden gesloten, meteen gevolgd door de overeenkomst tussen de EU en Turkije. Samen hebben deze gebeurtenissen de werkelijkheid in Griekenland behoorlijk veranderd, met grote gevolgen voor de hulpverlening. Deze week was ik in Griekenland om de stand van zaken op te nemen.
Nieuwe werkelijkheid Omdat de grens gesloten is, zijn er zo’n 48.000 vluchtelingen van vóór de overeenkomst blijven steken in Griekenland, waarvan ongeveer 10.000 bij de grensovergang in Eidomeni. Deze mensen kunnen asiel aanvragen in Griekenland, of ze kunnen zich inschrijven voor asiel of gezinshereniging in een ander land van Europa (relocatie). De meeste mensen zullen voorkeur hebben voor het laatste. En dat lijkt overzichtelijk: een paar duizend per lidstaat. De praktijk is echter weerbarstig. Er zijn sinds het begin van de vluchtelingenstroom naar Griekenland pas zo’n 1000 vluchtelingen via relocatie naar andere lidstaten gegaan, en er zijn geen tekenen dat het nu harder zal gaan. Griekenland maakt het ook niet makkelijk: inschrijven voor dit programma kan alleen per Skype en het adres is nooit te bereiken. De Syriërs, Afghanen en Iraki’s in hun tentjes in Eidomeni hebben geen flauw idee wat ze nu nog kunnen doen om in veiligheid te komen.
Langblijvers Door de EU-Turkse overeenkomst worden nieuwe vluchtelingen – behalve de evident kwetsbaren – naar een detentiecentrum gebracht. Om niet meteen teruggestuurd te worden naar Turkije, kunnen deze mensen asiel aanvragen in Griekenland waarna ze zich in Griekenland kunnen vestigen. De nieuwkomers willen bijna allemaal asiel aanvragen, al was het maar om tijd te rekken in afwachting van andere kansen. De procedures zijn net – met veel moeite – opgestart en niemand weet hoeveel asielaanvragen doorgezet en gehonoreerd gaan worden. Wel is het voor iedereen duidelijk dat de vluchtelingen die Griekenland tot voor kort alleen als doorreisland beschouwden nu maanden of langer zullen blijven.
Het vooruitzicht van een grote groep langblijvers verandert de eisen aan de opvang. Het peil en de omvang van huisvesting, voorzieningen, onderwijs en psychische hulp moeten veel hoger zijn op het moment dat mensen langer blijven. Met het oog hierop heeft de EU net 83 miljoen euro vrijgemaakt voor humanitaire hulp aan vluchtelingen in Griekenland. De hulp is reuze welkom, maar roept ook vragen op bij Griekse en internationale hulpverleners die ik deze week gesproken heb.
Onwaardig Wat is de meest effectieve manier van de besteding van het geld? De laatste jaren is de roep groot om vluchtelingen geld te geven waar ze zich mee kunnen redden in plaats van hen compleet te verzorgen. Hulp in natura slaat vaak de plank mis, heeft hoge transactiekosten en is onwaardig. Waarom mensen drie keer per dag voor eten in de rij laten staan, als ze zelf boodschappen kunnen doen en koken? Als mensen maar een paar dagen blijven is het prima, maar bij langblijvers is het ongerijmd niet over te gaan op cash-systemen. Tot nu toe is daar geen sprake van. Sommige donoren zijn bang dat het geld gebruikt wordt om smokkelaars te betalen (alsof je die zou kunnen huren met een paar tientjes). Er is een prima techniek ontwikkeld om creditcards met een bepaald bedrag op te laden om in winkels te betalen, zonder dat je cash op kunt nemen. Toch wil de EU hier alleen mondjesmaat en experimenteel mee beginnen.
IMG_1046
Alle hulp die ik hier gezien heb kan verbeteren door beter te bouwen op lokale capaciteiten en de eigen kracht van vluchtelingen. Waarom een Nederlands team inschakelen om mensen naar een ziekenhuis te transporteren in plaats van een Griekse taxichauffeur? Waarom een tolk van buiten als je een tolk kunt vinden in de gevluchte gemeenschap. Internationaal moet soms, maar het kan bijna altijd lokaal – zeker in een ontwikkeld land in vredestijd.
NGO’s Waarom loopt de hulp dan niet via Griekse actoren? Hoewel Griekenland vorig jaar wel extra geld heeft gekregen van de EU, met name voor grensbewaking en deels vluchtelingenopvang, gaat de 83 miljoen van nu allemaal naar internationale organisaties: UNHCR, het Rode Kruis en een aantal internationale NGO’s. Er is een verhaal bij, zoals er altijd wel een verhaal bij is als hulp binnen het internationale systeem blijft hangen. De Griekse autoriteiten zouden niet capabel zijn en de lokale organisaties missen de ervaring. Toch is het merkwaardig dat in een tijd dat donoren de mond vol hebben van lokalisering van hulp – zoveel mogelijk gebruik maken van uitvoeringskanalen van lokale overheid en hulporganisaties – hulpgeld in een ontwikkeld land in vredestijd exclusief via dure internationale kanalen wordt besteed. De Griekse overheid, tot op het bot uitgekleed door de Eurocrisis, kan de coördinatie en zijn humanitaire programma nu moeilijk uitvoeren en dan wordt het gebrek aan capaciteit waar de EU zich op beroept vanzelf waar.
Waarmaken Tot slot worden er ook vragen gesteld bij de omvang van de hulp. Zoveel geld en nog meer onderweg, op het moment dat de Europese lidstaten nog steeds de beloften van relocatie moeten waarmaken? Als de 48.000 van voor de 20 maart worden opgenomen in Europa zou er toch niet zoveel nodig moeten zijn? Een aantal mensen die ik sprak vrezen dat de gulheid van Europa een voorschot neemt op het falen van de relocatie. De website van de humanitaire dienst van de EU stelt nadrukkelijk dat het Europese humanitaire programma gestoeld is op humanitaire principes en niet bedoeld is voor migratiepolitiek. Werkelijkheid of wensdenken? De lidstaten van de EU kunnen de komende weken het verschil maken: wordt de hulp een excuus voor politieke nalatigheid, of komen ze hun beloften na om op flinke schaal vluchtelingen via relocatie uit Griekenland of op uitnodiging uit Turkije welkom te heten.
Foto’s: Thea Hilhorst
Delen:

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

avatar

Reacties (12)

LodeHere
LodeHere30 apr. 2016 - 10:20

Het overgrote deel van Syrië is veilig om in te wonen. Enkel de gebieden waar IS, Al Nusra en andere terroristische groepen de macht uitoefenen is het gevaarlijk. Er zijn daarom zelfs mensen uit Irak, Afghanistan en Somalië naar Syrië gevlucht. De VN heeft er ook vluchtelingen kampen gebouwd met medeweking van de Syrische regering. Het is te lezen in dit VN rapport over de vluchtelingen situatie in dat gebied: “2015 UNHCR country operations profile – Syrian Arab Republic” http://www.unhcr.org/pages/49e486a76.html Een deel van de mensen dat uit Syrië is weggevlucht en naar de EU wil komen steunt over het algemeen de strijd tegen de regering. Het zijn de z.g. “rebellen” en hun families om het politiek correct te zeggen.

2 Reacties
LodeHere
LodeHere30 apr. 2016 - 13:47

Het is wel niet zoals we gewend zijn te horen van onze reguliere media, maar dat maakt het daarom nog niet minder waar: Reuters: "Over 1,000 Syrian civilians evacuated from near Damascus" https://www.youtube.com/watch?v=H-DstETWlTY En hoe leven de mensen echt onder Assad? "Syrian Christians and Muslims together in the Church" https://www.youtube.com/watch?v=utemYtY3F_A Maar over het deel dat met geweld vecht tegen het leger, en wiens familie ook in de door IS, Al Nusra enz. vrijwillig beheerste gebieden verblijft, of in kampen even buiten Syrië, en waarvan velen geen Syriërs zijn, al zeggen ze van wel, en hebben ze vaak valse gekochte Syrische paspoorten als ze naar de EU reizen: The Washington Post: “One in five Syrians say Islamic State is a good thing, poll says” https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2015/09/15/one-in-five-syrians-say-islamic-state-is-a-good-thing-poll-says/

LodeHere
LodeHere30 apr. 2016 - 13:50

Correctie: "en wiens familie ook vrijwillig in de door IS, Al Nusra enz. beheerste gebieden verblijft".

Ulltrafox
Ulltrafox30 apr. 2016 - 10:02

Mevrouw Hillhorst geeft hiermee een heel onderbelichte zaak aan. Namelijk hoe met name de asielindustrie profiteerd van de geldstromen. Allerlei dure organisaties met dure mensen romen het geld af wat is bestemd voor de noodhulp. De controle hierop is volstrekt onvoldoende. Hetzelfde zagen we ook bij Foster Parents Plan. Zeer veel NGO s zouden moeten worden gemeden en zoals mevrouw stelt, zou men meer de lokale economie moeten laten profiteren van deze steun. Een economie die door de crisis en de harde Troika eisen al zo hard is getroffen. Ook beter voor het Griekse draagvlak.

Dubbelgedopte snijboon
Dubbelgedopte snijboon30 apr. 2016 - 9:02

"De Syriers, Afghanenen Iraki's in hun tentjes in Eidomeni hebben geen flauw idee wat zij nu nog kunnen doen om in veiligheid te komen" Misschien gewoon asiel aanvragen in Griekenland?

slopsma
slopsma30 apr. 2016 - 8:44

In Australie verdrinkt er niemand, we zouden die aanpak moeten overnemen. De deal met die dictator opzeggen, en stoppen met opvang, maar terug slepen die boten. Zijn we gelijk van een hele hoop problemen af, en die dictator bekijkt het maar. Inhumaan? Als we dit van meet af aan gedaan hadden, waren er geen duizenden mensen verdronken, en had Aylan Kurdi ook nog geleefd. Dit is de opstelling van heel veel landen, en we vinden dat heel beschaafde landen, waarom kunnen wij dat dan niet doen vraag ik me af. Het wordt tijd voor een realistische aanpak.

2 Reacties
Ulltrafox
Ulltrafox30 apr. 2016 - 9:56

Tja anders dan Australië heeft een land als Griekenland zijn nek zitten in de Brusselse EU strop en is het geen zelfstandig land meer en heeft het geen beslissingsbevoegdheid meer op dit gebied. Kijken naar de Australische oplossing is mooi maar het blijft bij kijken.

slopsma
slopsma30 apr. 2016 - 10:23

Ulltrafox 30 april 2016 at 11:56 Mee eens, (tot m,n verdriet) maar we zullen op een zeker moment wel moeten ben ik bang. We worden gegijzeld door een dictator, en dat is eigenlijk krankzinnig, als je daar over nadenkt.

jellevwal
jellevwal30 apr. 2016 - 6:55

Europese gulheid, het is gemakkelijk gul te zijn door in andermans portemonnaie te graaien. Zou een hooggeleerde in de humanitaire hulp nu niet kunnen begrijpen dat de vluchtelingen/ migranten vrijwel alleen uit landen komen waar het westen democratie bracht ? Gezien dit verband ligt het dan toch voor de hand dat stoppen met democratie brengen de oplossing is, de mensen kunnen in hun land blijven, en wij hoeven ze niet op te vangen, en te pogen ze te integreren, integratie waarvan Turkse medelanders net hebben laten zien dat die er niet is. Marten Toonder schreef het al, de voortdurende bevrijding van het eiland Sollidee, als ik me goed herinner 'bevrijd ons van de bevrijders'. Een wijs man, Toonder. Geen hoogleraar.

dordtenaar2
dordtenaar230 apr. 2016 - 4:35

Ik vraag me af waarom u daarheen moest gaan? Was het meer dan alleen maar aapjes kijken en heeft u alles zelf betaald of was er een NGO die wel bereid was om dit tripje te betalen. Dus met geld wat eigenlijk bestemd was voor hulp aan vluchtelingen. De Griekse overheid misbruikt de vluchtelingen om geld los te krijgen voor hun eigen agenda. Het liefst heeft de Griekse overheid dat alle vluchtelingen zo snel mogelijk het land uitgaan en bewaken van grenzen kost alleen maar geld en daar beginnen ze dus niet aan.

cockpol
cockpol30 apr. 2016 - 0:07

"Hoewel Griekenland vorig jaar wel extra geld heeft gekregen van de EU, met name voor grensbewaking en deels vluchtelingenopvang,"(Thea Hilhorst) Van die twee doelstellingen is inderdaad niet veel in hui gekomen zeker van de grensbewaking, (waar is het geld naartoe?). Nu zullen de NGO het niet veel beter doen denk ik. Ik zie ze alvast niet de grens bewaken, want ze leven en worden gefinancierd bij de gratie van vluchtelingen. Zij hebben nu over de hele wereld een vluchtelingenindustrie weten op te bouwen.

Donostia2
Donostia229 apr. 2016 - 22:02

Dat buitenlandse NGO's ineffectief zijn deel ik. Dat buitenlandse NGO's voornamelijk bezig zijn zichzelf in stand te houden deel ik ook. Wat ik vreemd vind is dat U 83 miljoen voor 48.000 mensen beschouwt als "een voorschot neemt op het falen van de relocatie". U impliceert dat de EU 83 miljoen over de balk kiepert om het eigen falen te verhullen. Ik ben best cynisch, maar dit gaat zelfs mij wat ver. Natuurlijk gaat dit over migratiepolitiek, dat zou een hoogleraar humanitaire hulp toch moeten weten.