Institutioneel racisme in Nederland is een feit

Zodra institutioneel racisme in Nederland wordt benoemd door iemand sluiten de zuurlinkse én zuurrechtse goegemeente reflectief de rijen. Zoals Hodan Warsame altijd treffend zegt: zij doen vaak alsof het de grote boze Voldemort uit Harry Potter is. Hoe vaker je zijn naam noemt, hoe machtiger hij wordt.

‘Benoemen’

Het is ‘benoemen’ wat de klok slaat, behalve als het over institutioneel racisme gaat.

Er zijn talloze voorbeelden van, maar ik zal me beperken tot één. Joop-columnist Han van der Horst ging de afgelopen dagen tekeer tegen mensen die institutioneel racisme in Nederland benoemen. Hij fulmineert tegen termen als ‘ white privilege ‘ of ‘ white hegemony ‘; beiden internationaal gebruikte analytische termen om de hedendaagse subliminale uitmonding van racisme te duiden.

De rode draad in Han’s reflex: “Het is levensgevaarlijk als je tegenstellingen in de maatschappij in termen van ras ziet.” Sterker nog, Han beweert dat de inhoud van mijn artikel over het kapen van Martin Luther King net zo gevaarlijk is als “de strijd die in Joegoslavië werd gevoerd”.

Dit is allemaal dermate lachwekkend dat ik het nooit zou opsieren door er serieus op in te gaan.

Maar Han produceerde een ongeïnformeerde woordenreeks waarin hij tekeergaat tegen de Engelstalige public statement over institutioneel racisme, die ik met enkele anderen heb geschreven, maar nergens komt Han verder dan een ordinaire ontkenning van institutioneel racisme of het Voldemort-argument.

Tuurlijk Han, wíj zijn degenen die “uitgaan van raciale tegenstellingen”. Die bestaan niet, en voor zover ze wel bestaan moeten we het er niet over hebben want “dat versterkt het”. De enige tegenstelling in de maatschappij is volgens Han een klassentegenstelling. Er is kennelijk geen intersectionaliteit  tussen ‘ras’, klasse, gender en seksualiteit.

‘Wit’ ‘Witte suprematie’ en ‘privilege’  zijn onderdeel van institutionele en structurele machtsverhoudingen die het product zijn van onze geschiedenis.

Luister hier maar naar mensen als Tim Wise en Cornel West op een “White Privilege-conferentie”. Als Engels te moeilijk is voor u dan wordt het hierboven vanaf minuut 1:54 nog een keer uitgelegd in helder Nederlands.

En denkt u voor geen seconde dat er geen institutioneel racisme zou zijn in ons o zo tolerante Nederland. Ook in Nederland heeft racisme diepe, onbewuste en structurele vormen in allerlei domeinen. Van de massamedia tot de arbeidsmarkt.

Zoals we uitleggen in onze statement houdt racisme niet op bij de flagrant racistische scheldwoorden die “het witte tuig in de onderklasse” bezigt, en waar “verlichte” progressieven zich van afkeren. Als u dat denkt heeft u er helemaal niks van begrepen. Ook Han snapt er niks van en ontkent dat racisme door de Nederlandse media wordt gereduceerd tot de scheldwoorden van “tokkies”.

Wel, geef mij dan maar de “tokkie” die gewoon eerlijk en recht voor zijn raap is, in plaats van mensen als de “verlichte” Femke Halsema die op een badinerende, paternalistische en uiterst gênante manier een collectief van jonge zwarte feministen schoffeerde nadat ze haar hadden aangesproken op een serie tweets die neerkwamen op: “Ik, Femke Halsema, vind nog steeds niet dat Zwarte Piet blackface of racistisch is, maar door de racistische reacties ben ik er nu wel tegen en pleit voor graduele verandering”. 

Constructie In biologische zin is huidskleur niet genoeg onderscheid om mensen in rassen in te delen. De mens is zelf een ras. Punt.

Maar, “ras” is wel degelijk reëel omdat het een culturele, politieke, economische en zelfs religieuze constructie is die een lange geschiedenis en daarmee een enorme impact heeft. En nog steeds institutioneel aanwezig is.

Het is begrijpelijk dat dit allemaal Breaking News is voor mensen als Han van der Horst. Hij, als babyboomende witte man, heeft nog nooit institutioneel racisme ervaren. En te zien aan zijn lachwekkende pogingen om “de loonslaaf in het kapitalisme” af te bakenen als enige vorm van onderdrukking, is hij ook niet bekend is met de wetenschappelijke literatuur over institutioneel racisme.

Als u denkt dat institutioneel racisme enkel en alleen bestaat bij gratie van Jim Crow-wetten, heb ik nog meer Breaking News .

Dat s portverslaggevers in Nederland onbewust zwarte atleten lichamelijk duiden en witte atleten als intelligent is institutioneel racisme.

Dat de Nederlandse politiek bewust “Turken ontvangen thuiszorg” als afleidingsmanoeuvre gebruikte om een enorme bezuiniging door te voeren op de AWBZ, wetende dat de witte meerderheid zal instemmen ondanks dat ze zelf geraakt worden, is institutioneel racisme. Want dat die “Turken” ook gewoon Nederlanders zijn net als de thuiszorg ontvangende landgenoten aan de Costa del Sol dringt maar niet door in dit land.

Dat Jette Klijnsma via codetaal zoals “onaangepast gedrag” en “boerka” de racistische onderbuik bespeelt om de bijstand nog meer uit te kleden is institutioneel racisme.

Ook de brief van Eberhard van der Laan en de reacties van Lodewijk Asscher, die wij in het statement hekelen en waar Han ons op aanspreekt,  zijn, hoewel goedbedoeld en met de beste intenties, het product van institutioneel racisme en cateren naar de Witte meerderheid.

De verantwoordelijkheid van de politiek Want, excuse me , maar racistische iconografie zoals Zwarte Piet is niet iets dat we in 5 tot 10 jaar “langzaam moeten laten evolueren”, zoals Asscher het formuleerde.

Zwarte Piet is onderdeel van het institutionele racisme in dit land en moet verdwijnen. En de politiek heeft de verantwoordelijkheid om daar het voortouw in te nemen en de Zwarte Piet-critici te helpen om een maatschappelijk bewustzijnsproces te creëren. In plaats van, zoals Asscher en van der Laan pogen te doen, het slapjes wegpolderen.

Ik kan het niet beter verwoorden dan dat de NAACP deed in 1961, toen ze protesteerden tegen blackface, zoals in de Zwarte Piet-achtige minstrel shows waarin zwart geschminkte blanken vrolijk zongen en dansten. Toen was de Witte meerderheid in de Verenigde Staten, inclusief de progressieven, ook van mening dat ze ‘zeurden over onschuldige tradities’ of tegenstellingen creëerden:

We kunnen simpelweg niet passief toekijken hoe minderheden het doelwit zijn van groffe humor en overdreven karakteriseringen. Als mensen niet weten hoe schadelijk deze shows zijn, is het onze taak om ze te onderwijzen (…) Als de blackface minstrel een Amerikaanse traditie is, is het er een waar we zonder mee kunnen. (…) Ook al moge de intentie achter de shows onschuldig zijn, ze reproduceren de achterstellingen van zwarte mensen, die het resultaat zijn van een van de meest inhumane behandelingen ooit begaan tegen de mensheid.

Wijze woorden van de NAACP in 1961. Woorden die vandaag de dag nog de oren van velen in Nederland moeten bereiken, juist omdat Zwarte Piet uit hetzelfde stereotyperende iconografische hout is gesneden.

Institutioneel racisme, in alle vormen, dehumaniseert mensen, hoe onschuldig en lollig we het misschien ook bedoelen. We moeten geen millimeter ruimte willen geven aan institutioneel racisme, of het nou in het culturele domein is of op de arbeidsmarkt.

Tekent u daarom onze public statement. Laat uw reactionaire reflex los, voor zover u die nog heeft. Hoe eerder u dat doet hoe eerder we met zijn allen van Nederland een beschaafder land kunnen maken.

Volg Zihni Özdil ook op Twitter