In twee jaar niets bereikt maar miljarden verspild

Bestuur kost geld, maar wanbestuur kost nog veel meer.

Twee jaar lang hadden we het kabinet-Schoof met PVV, BBB, NSC en VVD. Van regeren was geen sprake. Het was twee jaar stilstand. En dat heeft ons land een vermogen gekost. Weggegooid geld waar we veel mee hadden kunnen doen.

De regering besloot niets en de oppositie kon niets beslissen. Maar ministers, staatssecretarissen, Kamerleden en hun medewerkers kregen wel hun loon. Ambtenaren bleven op hun post maar konden niet veel doen. De afgelopen twee jaar heeft dat Nederland naar schatting tussen de 200 en 400 miljoen euro gekost aan directe uitgaven: salarissen, huisvesting, ondersteuning, reizen en procedures. Als je ook kijkt naar de toename van rijksambtenaren in die tijd, die weinig konden doen, kom je zo op een miljard uit.

Daarnaast waren er tal van andere kosten. Neem alleen al de WOO-verzoeken die werden gedaan om de emissiecijfers van boeren boven water te krijgen. Minister Wiersma van BBB had die cijfers zo kunnen opleveren. In plaats daarvan besteedde de overheid in deze periode tientallen miljoenen aan het traineren van de WOO-verzoeken. Die vertragingen vragen uren, juridische kosten, procedures. Uren die beter ingezet hadden kunnen worden om de stikstofcrisis aan te pakken.

Intussen ging het stikstofprobleem gewoon door. Boeren bleven in onzekerheid, natuurherstel stokte. Ook dat heeft een prijs, al staat die niet op de begroting. Elke maand vertraging vergroot de ecologische en economische rekening die toekomstige generaties betalen.

Het enige ‘wapenfeit’ van de PVV is het verhogen van de maximumsnelheid naar 130 kilometer per uur. Ik had niet het idee dat dit nou een probleem was dat opgelost moest worden. Het was geloof ik vooral fijn voor PVV-minister Barry Madlener, want hij houdt van hard rijden. Zo was je nu vanuit Groningen zomaar twee minuten sneller bij de grens met Duitsland, waar je vervolgens twintig minuten moest wachten omdat er ineens nutteloze grenscontroles waren.

Maar wat kostte deze maatregel? De omschakeling kostte naar schatting 15 tot 30 miljoen euro. Daarbovenop komt de milieuschade: bij 130 kilometer per uur stijgt de uitstoot van stikstof met zo’n dertig procent en neemt het brandstofverbruik met tien tot vijftien procent toe. Dat betekent meer CO₂, meer fijnstof en meer druk op natuurgebieden die toch al kwetsbaar zijn. De maatschappelijke kosten van die extra uitstoot lopen in de tientallen tot honderden miljoenen per jaar. Terwijl de reistijd nauwelijks afneemt, betalen we met elke kilometer harder rijden een prijs in gezondheid, natuur en toekomstbestendigheid.

En dan de grenscontroles. Een maatregel die niets heeft opgeleverd, maar wel veel kostte. Er zijn geen exacte cijfers, maar er is wel wat data beschikbaar. In de periode van 9 december 2024 tot en met 8 september 2025 is de marechaussee 7.830 uur ingezet voor grenscontroles. Een ruwe schatting is dat dit zo’n 35 miljoen euro heeft gekost.

De transport- en logistieke sector schat dat de kosten voor vertragingen door grenscontroles opliepen tot 75 miljoen euro per maand, alleen al aan directe schade in die sector. Over negen maanden is dat 675 miljoen. Omdat er geen precieze gegevens zijn voor alle getroffen sectoren, productie­verlies, ketenvertragingen en gemiste opdrachten, ligt het voor de hand dat het totale financiële effect richting een miljard euro of meer gaat.

Ongetwijfeld is er nog veel meer geld uitgegeven, terwijl er in de afgelopen twee jaar werkelijk niets is gebeurd.

De komende regeringsperiode kunnen we niet opnieuw in stilstand vervallen. Nederland heeft alles in huis om te bewegen: kennis, betrokkenheid, creativiteit. Dus alsjeblieft, laten we weer vooruitgaan. En die miljarden besteden aan echte problemen in ons land. De coalitie van PVV, BBB, NSC en VVD heeft ons, behalve een gepolariseerd land en veel ergernis, vooral veel financiële schade toegebracht.

Bestuur kost geld, maar wanbestuur kost nog veel meer. Dat gaat ten koste van onze toekomst. Dus nu: vooruit.

Bronverantwoording

De cijfers in dit artikel zijn gebaseerd op openbare ramingen en rapportages van onder meer:

• Rijkswaterstaat (kosten snelheidsaanpassing naar 130 km/uur)
• TNO en RIVM (uitstoot en brandstofverbruik bij hogere snelheid)
• Planbureau voor de Leefomgeving en Algemene Rekenkamer (gevolgen van stikstof- en beleidsstilstand)
• Rijksoverheid en Koninklijke Marechaussee (aantallen uren en personeel bij grenscontroles, december 2024 – september 2025)
• Transport en Logistiek Nederland en sectorpublicaties (schattingen economische schade grenscontroles, ca. 75 miljoen euro per maand)

De financiële bedragen in dit artikel zijn schattingen, bedoeld om de orde van grootte van de maatschappelijke kosten te laten zien.