'In Schagen begint de victorie'

CDA-voorzitter Ruth Peetoom twitterde vannacht bijna euforisch: “In Schagen begint de victorie, CDA net zo groot als VVD en PvdA samen.” Logisch dat het CDA, na alle dramatische nederlagen van de laatste jaren, de eclatante overwinning in de fusiegemeente Schagen aangreep om dit te benadrukken. Maar is het terecht?

Hier volgt een duiding van de uitslagen van de tussentijdse gemeenteraadsverkiezingen in drie fusiegemeenten. Moeten PvdA  en vooral VVD zich zorgen maken na de commotie van de laatste weken of was de klap niet zo groot als Peetoom wilde doen geloven?

Reken maar dat door de landelijke partijtoppen met spanning is uitgekeken naar de uitslagen van Goeree Overflakkee, Molenwaard en vooral Schagen. Hoe groot zou het verlies voor VVD en PvdA  uitpakken en wie profiteert er van?

Belangrijk om vooraf te weten: •    Twee van de drie fusiegemeenten zijn christelijke bolwerken en het kiesgedrag daar is niet representatief voor Nederland •    Gemeenteraadsverkiezingen zijn bij uitstek zogenaamde protestverkiezingen •    SP, D66  en Groen Links deden haast niet mee zodat bijna alle potentiële linkse stemmen naar de PvdA gingen •    Door de deelname van lokale partijen kun je niet 1 op 1 een vergelijking maken met de uitslagen van 12 september. Wel geven ze een trend weer en een indicatie.

Meest interessant was de uitslag in Schagen. Dit is qua stemgedrag een redelijke afspiegeling van het gemiddelde Nederland. Anders dan in de andere twee gemeenten was hier de  uitslag op 12 september voor de Tweede Kamer bijna een kopie van de landelijke uitslag. De cijfers:

Ten opzichte van 12 september is de VVD dus gehalveerd. Eerlijker is om de score van de VVD te vergelijken met de GR2010. Vooral omdat de VVD op 12 september veel strategische stemmen behaalde en daar was nu geen aanleiding voor. Ten opzichte van 2010 gaat de VVD dus terug van 25 naar 16%, Zeg maar 1/3 van de kiezers. Dit is echt fors te noemen. De PvdA verliest ten opzichte van 12 september 40% van de stemmen en ten opzichte van 2010 ruim 25%. Hierbij moet je nog eens aantekenen dat zowel de VVD maar zeker de PvdA in 2010 al geen al te beste uitslag boekten bij de gemeenteraadsverkiezingen. De winst van het CDA is echt opmerkelijk. De beste uitslag van het CDA in de drie fusiegemeenten Harenkarspel, Schagen en Zijpe waren de Tweede Kamerverkiezingen van 2006. Ze haalden toen gemiddeld zo’n 29% in de drie dorpen. Nu dus 28% en bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2006 deden geen lokale partijen mee.

Conclusie: In Schagen, wat dus qua stemgedrag echt een afspiegeling is van de gemiddelde Nederlandse gemeente, heeft het CDA maximaal gescoord en hebben PvdA en vooral VVD forse klappen gehad. Hoe onbetekenend het misschien lijkt, er is hiermee aangetoond dat het CDA blijkbaar nog steeds een aanvaardbaar alternatief is als VVD (en PvdA) een imagoprobleem hebben. Dit moet het CDA vertrouwen geven voor een keiharde oppositierol tegen Rutte en Asscher.

SGP en CU halen hier samen 44% van de stemmen (landelijk 5%). Daarmee is deze nieuwe  gemeente (Nieuw Lekkerland, Graafstroom en Liesveld) niet representatief voor Nederland. Toch zien we wel dezelfde trend als in Schagen. Ook hier krijgt de VVD een forse tik, vooral ten opzichte van 12 september. Over de PvdA is hier niets te zeggen omdat bij de gemeenteraad de SP en GroenLinks niet meedoen en zo dus alle linkse stemmen naar de PvdA gaan. Maar ook hier zie je dus dat de kiezers van de VVD één op één overlopen naar het CDA.

Goeree Overflakkee Ook hier behalen de SGP en CU samen 43% van de stemmen en daarmee is deze gemeente ook niet representatief. VVD en PvdA hebben hier niet verloren ten opzichte van de raadsverkiezingen van 2010. De VVD won zelfs iets en ging van 12 naar 13%. De VVD behaalde echter op het eiland 12 september nog 25% van de stemmen en versloeg toen zelfs de SGP. Ten opzichte van die uitslag is de VVD  dus gehalveerd. Zoals eerder gezegd is dit geen betrouwbare vergelijking. Het CDA bleef hier stabiel op 13%. Samenvattend: ten opzichte van 12 september is de VVD drie keer weggevaagd. Ten opzichte van de raadsverkiezingen van 2010 heeft de VVD 2x fors verloren en 1x licht gewonnen. De PvdA verliest fors ten opzichte van 12 september maar minder fors  ten opzichte van 2010.

Het is nog veel te vroeg om te juichen voor het CDA maar de euforische tweet van Peetoom is gerechtvaardigd. Wellicht zeggen we in ergens tussen 2014 en 2017 ‘De victorie van het CDA begon inderdaad in Schagen’.

Of Peetoom dit zélf meemaakt als voorzitter is weer een hele andere vraag natuurlijk.

Volg Ronald Buijt ook op Twitter