In Memoriam: Chuck Berry

Het belang voor de hedendaagse cultuur van de gisteravond overleden Chuck Berry valt nauwelijks te overschatten. Zonder hem geen Beatles of Rolling Stones. Als Rock ’n Roll toch was geboren was ze wees geweest. ‘Surfing USA’ van The Beach Boys was een bewerking van Berry’s ‘Sweet Little Sixteen’ en ook Meatloaf’s ‘Paradise By The Dashboard Light’ is schatplichtig aan Berry’s pionierswerk. hij was een van de eerste zwarte artiesten die de euvele moed had om iets van black pride in een poptekst te verwerken (zij het verhuld), in een periode dat zwarte musici de confrontatie als het even kon vermeden (zie onder). Beroemd is Berry om zijn speciale loopje op het podium, de ‘duckwalk’, maar belangrijker is zijn veel gekopieerde manier van soleren.

Geen cover-band ontkomt er aan om ‘Johnny B. Goode’ te spelen en dus oefenen wereldwijd tienduizenden gitaristen nog dagelijks om Berry’s intro zo vet mogelijk neer te zetten. The Beatles hadden van hem onder meer ‘Rock ’n Roll Music’ en ‘Roll Over Beethoven’ in hun repertoire staan, terwijl ‘Come Together’ een beetje is gegapt van Berry’s ‘You Can’t Catch Me’. Althans dat vonden de rechter en uiteindelijk ook Lennon zelf. Met name Rolling Stone Keith Richards is extreem beïnvloed door Chuck Berry en kwam op nummers als ‘Little Queenie’ behoorlijk dicht bij zijn held. Beroemd is overigens de film ‘Hail Hail Rock’n Roll’ waar het idool zijn adept nogal pijnlijk op z’n nummer zet.

Geheel onbegrijpelijk was dat echter niet. En dat geldt ook voor andere, niet altijd even sympathieke uitingen van Chuck Berry. Terecht ergerde hij zich er namelijk aan dat zijn ideeën een groot aantal muzikanten rijk hadden gemaakt, soms steenrijk, terwijl hij er zelf veel minder aan had verdiend. Berry was bovendien meermaals het slachtoffer geweest van schrijnend racisme. Illustratief is het moment dat The Beatles hun eerste Amerikaanse show in 1964 openden met een nummer van Berry toen deze zelf een gevangenisstraf van drie jaar uitzat wegens een zogenaamde poging tot verkrachting. (Hij had een meisje van 14 een lift naar haar ouderlijk huis gegeven).

In de meeste geschiedenisboekjes staat dat Elvis de gitaar populariseerde. Maar Chuck Berry kon in tegenstelling tot Elvis ook écht spelen en ontwikkelde een gitaarstijl die door zijn herkenbaarheid goed viel na te bootsen, terwijl zijn manier van zingen en teksten schrijven (iets wat Elvis niet zelf deed) in de jaren ’60 en ’70  meer mainstream zouden worden dan Elvis’ croon. Niets ten nadele van Elvis uiteraard, maar ere wie ere toekomt.

Die teksten van Berry zijn overigens meer dan eens ook leuk zonder de muziek, en dat geldt voor weinig popmuziek. Zeker in de jaren ’50 toen popteksten in de regel vrij nietszeggend waren. Berry’s teksten waren niet buitengewoon emotioneel of anderszins diep maar ze getuigden van een rijke belevingswereld en enige dichtersambitie. Ze waren verhalend en veel langer dan destijds gebruikelijk was. Vergelijk bijvoorbeeld vroege Rock ’n Roll hits als ‘Be-Bob-A-Lula’, ‘Tutti Frutti’, ‘Hound Dog’ en ‘Heartbreak Hotel’ met deze:

Way back in history two thousand years In fact ever since the world began There’s been a whole lot of good women Shedding tears over a brown eyed handsome man A lot of trouble was a brown eyed handsome man

Well the Venus de Milo was a beautiful lass She held the world in the palm of her hand But she lost both her arms in a wrestling match Over a brown eyed handsome man She fought and won herself a brown eyed handsome man

The beautiful daughter couldn’t make up her mind Between the doctor and the lawyer-man So the mother told the daughter ‘Go out and find yourself A brown eyed handsome man, Just like your daddy was a brown eyed handsome man

En er zijn nog meer coupletten. Ik twijfel er niet aan dat Bob Dylan mede door Berry concludeerde dat popdichter ook voor hem een serieuze levensinvulling zou kunnen zijn.