Joop

In je eentje houd je de opwarming niet tegen

  •    •  
29-11-2011
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
BNNVARA fallback image
Het verband tussen de euro en het klimaat is niet onmiddellijk duidelijk, maar als de eurozone uit elkaar klapt, is de kans op een klimaatakkoord helemaal verkeken
Zouden de bewoners van de Malediven ’s avonds bidden voor Angela Merkel? Zouden de Soedanezen zich druk maken om het anti-Europese populisme van Wilders en de ware Finnen? Zouden de bewoners van de rivierdelta in Bangladesh een klein vreugdedansje hebben gedaan vanwege de bereidheid van het IMF om Italië miljarden te lenen? Waarschijnlijk niet. Toch is de oplossing van de eurocrisis ook voor hen van levensbelang.
De politieke toekomst van Europa is namelijk bepalend voor de mogelijkheden om de opwarming van de aarde te beperken tot 2 graden. En dat is essentieel voor Bangladesh, Soedan en de Malediven. Zij betalen de prijs voor de klimaatverandering. Bangladesh krijgt te kampen met meer overstromingen als gevolg van heftige regens. Soedan met extra droogte en de Malediven dreigen te worden bedolven onder de golven van een stijgende zeespiegel.
Het verband tussen de euro en het klimaat is niet onmiddellijk duidelijk. Met een cynisch gevoel voor humor kan je zelfs het omgekeerde beweren. Als de euro ten onder gaat, stevent de wereld af op een recessie en dus op een vermindering van de uitstoot van CO2. Toch vrees ik dat een ondergang van de euro rampzalig is voor de Malediven.
In zijn boek ‘Het Groene Optimisme’ maakt Wijnand Duyvendak de balans op van 25 jaar klimaatbeleid. Hij trekt geen vrolijke conclusie. In die vijfentwintig jaar zijn veel rapporten geschreven en convenanten gesloten, maar is weinig bereikt. De uitstoot van CO2 is in Nederland tussen 1990 en 2010 met 14 % gestegen. De grootste oorzaak is het collectieve actieprobleem. Geen enkel land kan in zijn eentje de opwarming van de aarde tegenhouden. Maar omdat internationale samenwerking zo moeilijk is, wacht elk land tot andere landen ook bewegen. Zo blijven we in de woorden van Duyvendak ‘elkaars gevangene’.
De deze week gestarte klimaatconferentie in Durban vormt daarvan een pijnlijke illustratie. Europa wil alleen een verlenging van het verdrag van Kyoto als ook China en de Verenigde Staten zich vastleggen op een reductie van de uitstoot. Als zij weigeren, gebeurt er niks. Zonder internationale afspraken verschrompelt ook nationaal klimaatbeleid. Dat leidt immers al snel tot een aantasting van de economische concurrentiepositie.
Klimaatbeleid dat ten koste dreigt te gaan van burgers of bedrijven, wordt steevast gestaakt, zo heeft Duyvendak ontdekt. En zo kan het dat er na 25 jaar klimaatpolitiek nog steeds miljardensteun gegeven wordt aan fossiele brandstoffen, zoals de grootverbruikerskorting op gas voor bedrijven.
De opwarming van de aarde kan alleen getemperd worden als er een complete omslag plaatsvindt, met nieuwe technologie (zon, wind, biomassa) en een andere economie. Hoe minder technologische doorbraken er komen, hoe meer het zal moeten komen van een beperking van consumptie. Wie hecht aan onze levensstijl doet er dus goed aan de technologische vernieuwing te stimuleren. Duyvendak laat zien dat dit niet lukt met tijdelijke subsidies (Nederland heeft meer regelingen gehad om groene energie te steunen dan de Denen, maar met minder succes). Groene energie komt er pas als de vervuiler moet betalen. Pas dan leggen fossiele brandstoffen het af tegen schone energie. Maar zonder internationale afspraken leidt het principe van de vervuiler betaalt tot economische zelfverminking.
Zulke internationale afspraken over de beperking van de CO2-uitstoot zullen niet worden gemaakt in Durban. De grootste optimisten hopen dat er in 2015 alsnog een akkoord komt. Maar één ding is zeker. Als de eurozone uit elkaar klapt, is de kans op zo’n akkoord helemaal verkeken. Het leidt ertoe dat Europa zich nog meer naar binnenkeert. De nationale politieke verkaveling leidt eerder tot concurrentie tussen landen dan tot internationale samenwerking. Het wordt ieder voor zich en na ons de zondvloed. En voor de Malediven betekent dat letterlijk een zondvloed.
Europa staat nu symbool voor machteloosheid. De Europese leiders kunnen zelfs een urgent probleem als de eurocrisis niet oplossen. Voor de tempering van de klimaatcrisis je heil zoeken bij Europa lijkt dan ook een recept voor ellende. Maar zonder Europese samenwerking staan Europese landen nog machtelozer tegen een mondiaal probleem als de opwarming van de aarde. En vergeleken bij multilaterale onderhandelingen lijkt Europa bijna een wonder van daadkracht. Een sterk Europa kan ook China en de VS onder druk zetten, dat lukt individuele Europese landen nooit. De paradox is dat Europa een machteloos gevoel geeft, maar dat we zonder Europa machtelozer zijn. Het is daarom te hopen voor de inwoners van Bangladesh, Soedan en de Malediven dat de eurocrisis wordt bedwongen. Misschien moeten de bewoners van de Malediven toch maar een schietgebedje prevelen voor Merkel: “help ons, red de Euro.”
Dit artikel verscheen eerder in de papieren versie van de Volkskrant
Lees ook Wijnand Duyvendak:  Pijnlijke stilte rond klimaattop in Durban

Meer over:

opinie, groen
Delen:

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

avatar

Reacties (17)

msj_meijerink
msj_meijerink29 nov. 2011 - 17:42

Maar het is allemaal toch gelogen door de Mileu-terroristen van Greenpeace en linksige mensen. Want dat roeptoetert de GBL (via zijn vazellen). En die jokt nooit roeptoetert zijn aanhang. Het bewijs: In Nederland waren de laatste twee winters veel kouder dan die ervoor. Helaas geloven Henk&Ingrid dit boven staande ook nog. En ik vrees de pvv-fractie ook!

Michiel Online
Michiel Online29 nov. 2011 - 17:42

"Het verband tussen de euro en het klimaat is niet onmiddellijk duidelijk, maar als de eurozone uit elkaar klapt, is de kans op een klimaatakkoord helemaal verkeken" "Het verband tussen de euro en het klimaat is niet onmiddellijk duidelijk. Met een cynisch gevoel voor humor kan je zelfs het omgekeerde beweren." Meneer Hilhorst...ach fuck it begrijp je wel dat het klimaat geen ene fuck geeft om de euro, de yen of de dollar of welke valuta dan ook? Het klimaat is het klimaat. is de aarde. is de natuur. daaruit komt de mens voort. de mens heeft de euro verzonnen, niet het klimaat. het gaat niet alleen meer om ons en wat er direct om ons heen gebeurt. het gaat erom wat er aan de andere kant van de aarde gebeurt. dus, alle valuta bij elkaar. en waar ze aan worden uitgegeven. en hoe het allemaal precies loopt. maar ja dat klopt niet want tsja...criminaliteit he. niks cynisme, gewoon de waarheid.

TheRealHandyman
TheRealHandyman29 nov. 2011 - 17:42

Ach ja, zonder klimaat veranderingen op de aarde was leven niet mogelijk geweest.

omaoeverloos
omaoeverloos29 nov. 2011 - 17:42

De klimaatgod moet gunstig worden gestemd, anders vergaan wij allen in de allesvernietigende zondvloed en de verzengende hitte. Aldus spreken de gelovigen van de 21e eeuw.

Anonimus2
Anonimus229 nov. 2011 - 17:42

Ik vrees dat het politieke klimaat in Nederland pas klaar is om echt maatregelen tegen klimaatsverandering te nemen als het te laat is. Mede ook omdat ons nu door goedbedoelende journalisten wordt aangepraat dat wij Bangladesh en de Malediven moeten redden. Dat is natuurlijk niet ons probleem zeggen Henk, Ingrid, Roderick en Ahmed. Pas over een jaar of twintig, wanneer de miljarden Indiers en Chinezen allemaal een autootje hebben en een huisje vol electronica, kunnen we hen de schuld geven van het immense probleem dat we dan ineens wel inzien. De reden om nu te kiezen voor groene innovatie is dat de 'opkomende landen' over het algemeen gewoon kopieren wat wij doen. Hetzij door nog 20 jaar door te rijden met een bij ons afgedankte bus zonder roetfilter, hetzij door lekker tv te kijken met door steenkolencentrales opgewekte electriciteit. Verder toont het feit dat vele mensen van vele leeftijden lijken te denken dat een graadje meer of minder niet zo'n probleem is wat mij betreft aan dat het onderwijs vroeger ook al niet fantastisch was. Men hoeft niet elke natuurkundige wet uit het hoofd te kennen maar hoe moeilijk is het om in te zien dat er zoiets als een hefboomeffect bestaat bij klimaatverandering? Simpel voorbeeld: Als een gebied enkele jaren geen regen krijgt en verandert in woestijn, groeit daar ook (bijna) niets meer wanneer er na lange tijd wel weer een beetje regen valt omdat het hele ecosysteem dan al is vernietigd. Als de co2 die al duizenden jaren onder de Siberische grond ligt opgeslagen in de vorm van permafrost (langdurig bevroren bodemlagen), eenmaal vrij komt door hogere temperaturen, duiken deze immense hoeveelheden co2 niet bij het eerste de beste elfstedentochtje daarna weer onder de grond. Overigens geldt dit natuurlijk niet alleen voor Nederland (voor er mensen de behoefte voelen om met de drogreden te reageren dat 'andere landen toch ook niets doen') maar ook voor andere ontwikkelde landen. Wij zijn toch zo superieur aan bananenrepublieken, moslimbroederschappen, en luie Latino's? Laat ons dan 1 keer eens de wijste zijn en dit probleem dat allang erkend wordt door iedereen die er wel voor heeft doorgeleerd, aan beginnen te pakken.

Hermanbakker
Hermanbakker29 nov. 2011 - 17:42

Aaangezien het klimaat altijd veranderde vrees ik dat we met z'n allen de klimaatverandering ook niet tegenhouden. Het simpele feit dat dat klimaat altijd veranderde, ook voor wij CO2 begonnen te produceren, zet kennelijk weinig mensen aan het denken. Verder lijkt de klimaatverandering op de koers van de euro, of welke valuta ook. Als die koers verandert worden altijd de negatieve aspecten belicht, nooit de positieve. De eigenaren van Groenland, ik meen een 100.000 Eskimo's, zijn steenrijk aan het worden, binnenort worden de Groenlandse bodemschatten ontginbaar. Putin en Obama zijn de ruzie wie de olie onder de Noordpool in bezit heeft al begonnen. En in het ZO van de Sahara neemt de regenval toe. Nog niet waar Duitsers een zonne-energiecentrale willen bouwen, in Marokko.

GuusGeurts
GuusGeurts29 nov. 2011 - 17:42

Red het klimaat, de voedselzekerheid én de banen Volkskrant columnisten Pieter Hilhorst (29-11) en Peter de Waard (30-11) slaan de spijker op hun kop. Hilhorst betoogt dat een sterke EU essentieel is voor een bindend klimaatakkoord. Maar constateert ook dat in Nederland de CO2-uitstoot in de afgelopen 20 jaar alleen maar is gestegen, bij gebrek aan effectief klimaatbeleid. Inderdaad ligt dat mede aan de – politieke keuze voor – concurrentie met o.a. de VS en China binnen vrijhandelsverdragen als de WTO. Iedere strenge Europese milieumaatregel of sterke verhoging van ecotaxen op fossiele brandstoffen leidt dan immers tot verslechtering van die concurrentiepositie. Dus wordt de reductie van broeikasgassen deels afgewenteld op ontwikkelingslanden via ineffectieve marktgerichte maatregelen en geïmporteerde biobrandstoffen. De Waard constateert terecht dat een groei van BBP niet langer samengaat met een groei van het aantal banen. Dit komt mede omdat arbeidskosten relatief duur zijn in vergelijking met de kosten voor uitputting van grondstoffen en energie en vervuiling van het milieu waaronder uitstoot van broeikasgassen. Op de huidige wereldmarkt zijn dit externaliteiten die buiten de prijs blijven. Een sterke vergroening van het Europese belastingstelsel zou twee vliegen in één klap slaan; arbeid wordt goedkoper (dus meer banen) en innovatie in energiebesparing wordt financieel aantrekkelijk. Maar dan zal er ook moeten worden teruggekomen op de neoliberale tunnelvisie van vrijhandel en zelfregulering als oplossing voor het milieu en de werkgelegenheid. Deze visie is nu vastgelegd in de EU-handelsstrategie Trade, Growth and World Affairs. Deze strategie komt tot uiting in vrijhandelsverdragen waarin wordt afdwongen dat Europese multinationals maximaal toegang krijgen tot nieuwe markten en grondstoffen in met name ontwikkelingslanden. In ruil hiervoor krijgen industriële producten uit met name China en landbouwproducten uit vooral Brazilië, alle ruimte te concurreren met Europese fabrieken en boeren. Het gaat hier vooral ten koste van werkgelegenheid onder lager opgeleiden. Daarnaast bevordert deze vrijhandel een ongelijke toegang tot steeds schaarser wordende natuurlijke hulpbronnen. Vooral binnen de landbouw blijkt dat op een vrije wereldmarkt de koopkracht van de westerse vleeseter en autorijder prioriteit krijgen boven de mensenrechten op voedsel, water en levensonderhoud van de armsten. Zo worden kleine boeren en inheemse bevolkingsgroepen in ontwikkelingslanden van hun grond verjaagd voor de aanleg van monoculturen van soja, biobrandstoffen en palmolie bestemd voor de export. Daarnaast verliezen deze boeren hun markten door dumping van westerse landbouwoverschotten en gedwongen liberalisering. Een gevolg van deze strategie is dus ook dat strengere Europese klimaat- en energiewetgeving uitblijft. Maar de gevolgen van de klimaatverandering zullen juist de ontwikkelingslanden treffen, en zullen leiden tot miljoenen vluchtelingen. Alternatief Om een einde te maken aan deze onrechtvaardigheid is onlangs de Petitie voor Voedselsoevereiniteit en Klimaatrechtvaardigheid verstuurd naar de Nederlandse politiek. Deze wordt momenteel ondersteund door ruim 240 burgers en 38 maatschappelijke organisaties in binnen- en buitenland. Zie ook: www.foodjustice.eu Kern van dit alternatief is dat landen (in ons geval: de EU) weer de mogelijkheid krijgen hun economieën, midden en klein bedrijf, arbeiders, boeren en natuurlijke hulpbronnen te beschermen tegen (de mythe van) de vrije wereldmarkt. Zo zou Europa door een drastische hervorming van handelsverdragen zoveel mogelijk zelfvoorzienend kunnen worden op gebied van voedsel, veevoer, hout, textiel, energie én industriële producten. Door b.v. Europese importheffingen op soja en palmolie krijgen Europese eiwit- en oliegewassen eindelijk een kans. Marktbescherming zorgt voor het sluiten van kringlopen van mineralen, veel minder beslag op land en water in ontwikkelingslanden, een drastisch lager energieverbruik, en maken hogere milieu- en dierenwelzijneisen aan de boer mogelijk. Met dit geregionaliseerde landbouwmodel kan volgens de ngo GRAIN ook 50 tot 75% van alle mondiale broeikasgassen worden voorkomen of vastgelegd. Door productiebeheersing binnen de Europese landbouw wordt dumping in ontwikkelingslanden tegengegaan en krijgen boeren hier en daar een eerlijke prijs op hun eigen markt. Alle handelsverstorende landbouwsubsidies kunnen dan worden afgeschaft. Het levert een besparing van € 25 miljard op. Meer geld kan bespaard worden door afschaffing van subsidies op fossiele brandstoffen en veel minder overheidsinvesteringen in aanleg van vliegvelden, havens en snelwegen. Dit uitgespaarde geld en de inkomsten uit ecotaxen kunnen geïnvesteerd worden in duurzame lokale energieproductie en drastische energiebesparing, zoals het isoleren van woningen en uitbreiding van het openbaar vervoer. Dit alles en de regionale verwerking van ‘oude en nieuwe’ landbouw- en industrieproducten levert veel nieuwe werkgelegenheid op, niet alleen in de EU, maar ook in b.v. de VS en Afrika. Internationale handel ligt daarbij niet stil, maar importheffingen, duurdere fossiele brandstoffen en lagere arbeidskosten zorgen er wel voor dat bedrijven andere afwegingen gaan maken. Én: door deze lagere internationale concurrentie kunnen EU, VS, China en India gemakkelijker tot overeenstemming over een internationaal klimaatverdrag komen. Sinds 1 november doe ik een dringende oproep aan de politiek om zoveel mogelijk van genoemde voorstellen over te nemen, middels een veertigdaagse vastenactie cq hongerstaking. Dit ook uit solidariteit met de slachtoffers van dit beleid en de hierdoor veroorzaakte mensenrechtenschendingen te stoppen. Zie voor alle achtergronden: www.guusgeurts.nl/hongerklimaat Mocht u deze voorstellen ook willen ondersteunen, graag een email naar info@foodjustice.eu Alvast hartelijk bedankt! Guus Geurts Auteur Wereldvoedsel – pleidooi voor een rechtvaardige en ecologische voedselvoorziening Beleidsgericht milieukundige, Amsterdam

neutralist
neutralist29 nov. 2011 - 17:42

Waarom zouden we proberen de wereld te consolideren zoals zij nu is. Een levende en bewegende planeet is toch veel mooier. Eilanden komen en gaan. En de Malediven gaan het volgens mij niet redden. Maar niet getreurd: bij Tenerife komt alweer een nieuw eiland boven water. Panta Rhei! Niks maakbare wereld! Dat is onmogelijk en dat maakt het zo fascinerend. Moeder Aarde geeft ons soms een lesje bescheidenheid. Zij bepaalt, niet wij.

1 Reactie
harryo2
harryo229 nov. 2011 - 17:42

Aldu sprak Pepijn de fatalist ...

Dewik2011
Dewik201129 nov. 2011 - 17:42

Men maakt zich zorgen over Kyoto. Daar hoeven we ons geen zorgen meer over te maken nu USA, Rusland, Canada, China, Japan en India hebben laten weten er niet mee door te willen gaan. canada wil zelfs nog voor het einde in 2012 eruit stappen. En deze landen, bestuurd door louter imbecielen neem ik aan, hebben groot gelijk. Wijnand Duyvendak had beter een boek kunnen schrijven over het effect van 10 jaar Kyoto, hoeveel het gekost heeft, wie geprofiteerd heeft (india en China), hoeveel er gefraudeerd is (miljarden), hoeveel banken consultants en accountants eraan verdiend hebben (miljarden) en met hoeveel gram de totale hoeveelheid CO2 in de wereld gedaald is. O...enne....met hoeveel graden de temperatuur gedaald is.

1 Reactie
BasVV
BasVV29 nov. 2011 - 17:42

Pieter: Ik waardeer je. Maar je zit elke woensdag op het verkeerde front. En wat eigenlijk als er miljarden mensen dood zouden gaan. De aarde zou er geen zucht over geven. Niet meer en minder. Ze draait gewoon door.

[verwijderd]
[verwijderd]29 nov. 2011 - 17:42

[In je eentje houd je de opwarming niet tegen] Klopt helemaal en met ruim 16.500.000 inwoners (dat is nog geen 0,25% op een totaal van 7.000.000.000 mensen) ga je de opwarming ook niet tegenhouden, zelfs niet als we morgen ineens allemaal met de trein gaan en geen vlees meer eten.

2 Reacties
Reprehensionem
Reprehensionem29 nov. 2011 - 17:42

Ach ja, dus hoef je maar niks te doen zeker als individu? Heeft toch geen zin? Dit soort argumenten zijn makkelijk als je jezelf wilt ontslaan van je morele plicht.

harryo2
harryo229 nov. 2011 - 17:42

Dit is wel erg gemakkelijk hoor. Als jij ook al geen fatalist bent, maar realist, is dit een argumentum ad antiquitatem. Zo is er geen probleem en kun jij fijn verder met je luie luizenleventje.

BasVV
BasVV29 nov. 2011 - 17:42

Niet de aarde is het probleem. Maar de westerse mens. Wij denken te veel na. Daar hebben we blijkbaar de tijd voor. De Somalische vluchteling. Ik kan niet in hun hoofd kruipen. Die willen waarschijnlijk gewoon eten, drinken en een dak boven het hoofd. Het is eigenlijk ongelooflijk dat in dit soort vluchtelingenkampen met meer dan onze gemiddelde bewoners van een grote stad nooit de pleuris uitbreekt. Ik bedoel maar. Met tweehonderdduizend mensen moet je toch vrij makkelijk een handjevol legermensen te lijf kunnen gaan. Maar. Ik denk niet. Dat iemand zich daar zorgen maakt over de CO2.

2 Reacties
Dewik2011
Dewik201129 nov. 2011 - 17:42

Je hebt gelijk...we denken teveel na over zaken die er niet toe doen. Nu er een € crisis is, rapporteerd zelfs de Volkskrant pas op pagina 6 over de klimaatconference die de wereld moet gaan redden van de ondergang zoals voorspeld door de Inca's en andere klimaat astrologen zoals Gore. Zaken die ertoe doen zijn onze welvaart, hoe voeden we de wereld, hoe verdrijven we de armoede uit de wereld, hoe bannen we ziekten zoals malaria uit. Het klimaat probleem lost zichzelf wel op; ondanks alsmaar hogere CO2 waarden is de temperatuur al een jaar of 13 stabiel, daalt de zeespiegel zelfs sinds 2 jaar, zijn er minder stormen en orkanen, neemt de SST af, is het arctiche ijs zich aan het stabilizeren, zijn er meer ijsberen etc etc etc.

hannogroen
hannogroen29 nov. 2011 - 17:42

'Wij denken te veel na. Daar hebben we blijkbaar de tijd voor.' Sterker, ik wordt er zelfs voor betaald om na te denken. Wat is uw punt nou eigenlijk??