Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

In een open bestuurscultuur zou het kabinet snel vallen

  •  
19-01-2022
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
167 keer bekeken
  •  
Tweede Kamer terug van reces voor debat over lockdown

© ANP SEM VAN DER WAL

Regeringscoalities bestaan juist bij de gratie van alles ‘dichtregelen’ en het maken van ‘gedetailleerde afspraken’.
In zijn regeringsverklaring ging Mark Rutte gisteren uitvoerig in op de ‘nieuwe politieke cultuur’ waarvoor zijn vierde kabinet wil gaan zorgen. Het beleid zal niet langer worden ‘dichtgeregeld met gedetailleerde afspraken die met bloed zijn ondertekend’, beloofde de premier. Nee, er komt volop ‘ruimte voor politiek en maatschappelijk debat over de kabinetsplannen en dus voor invloed daarop’.
Zou Rutte dat eigenlijk zelf wel geloven? Zou hij echt menen dat iemand denkt dat dit waar is? Ik kan het me bijna niet voorstellen.
Regeringscoalities bestaan juist bij de gratie van alles ‘dichtregelen’ en het maken van ‘gedetailleerde afspraken’. Zeker als het om coalities gaat die maar een minieme meerderheid in de Tweede Kamer hebben, zoals die van VVD, D66, CDA en ChristenUnie. En al helemaal als het bijna een jaar heeft geduurd om dit samenwerkingsverband op de been te brengen.
Want wat is een kabinetsformatie  anders dan één groot achterkamertje? Oppositiepartijen zijn daar helemaal niet welkom. Zij zijn gedwongen alles via de media te vernemen. En dan maar hopen dat het klopt wat ze te horen of te lezen krijgen, want parlementaire journalisten mogen er ook niet komen. Ze kunnen al blij zijn als hun af en toe via een lek een brokje informatie wordt toegeworpen.
Ik wil best aannemen dat de partijen van Rutte IV niet meer openlijk in overleg zullen treden. De maandagse bijeenkomsten van de coalitiepartijen zijn afgeschaft en andere vormen van gereglementeerd handjeklap zullen er ook wel aangaan. Maar dat betekent helemaal niet dat er in de coalitie geen afspraken meer tot stand komen waarvan de oppositie niks mag weten. Natuurlijk blijft dat doorgaan. Drie van de vier leiders van de regeringspartijen zitten in het kabinet. Zij spreken elkaar vaak genoeg om even de klokken gelijk te kunnen zetten. En vervolgens is altijd wel iemand  bereid om ChristenUnie-opperhoofd Gert-Jan Segers – de enige partijleider die geen minister is – bij te praten, eventueel telefonisch.
De oppositiepartijen weten dit en de coalitiepartners weten dat de oppositiepartijen dit weten. Zo open en bloot gaat het overleg in de oppositie trouwens ook weer niet. Afspraken die deze partijen onderling maken – bijvoorbeeld om moties of amendementen te steunen – zijn bijna altijd vertrouwelijk, in ieder geval tot de stemming. Ik heb nog nooit een lid van een oppositiepartij horen zeggen: die afspraken maken we voortaan wel in het openbaar. Ook de fractievergaderingen van oppositiepartijen zijn zeer besloten. Daar kom je als onbevoegde echt niet in.
De enige van de huidige oppositiepartijen die ooit in een regering heeft gezeten, de PvdA, zal zich bovendien nog wel herinneren hoe geheimzinnig ze altijd deed over de deals die achter gesloten deuren werden gemaakt. En hoogstwaarschijnlijk weet Geert Wilders van de PVV – de partij die van 2010 tot 2012 een soort buitenlid was van Rutte I – nog heel goed hoe supervertrouwelijk al het overleg was waar hij toen bij mocht zitten.
Het sluiten van compromissen over belangrijke onderwerpen lukt alleen als dat in beslotenheid kan plaatsvinden. Dat is niet alleen in de politiek zo, maar ook in het bedrijfsleven, de vakbeweging, een voetbalclub of een duivensportvereniging. Zodra iedereen mee kan kijken belandt er geen druppel water meer bij de wijn. In een werkelijk open bestuurscultuur zou Rutte IV binnen enkele weken vallen, vermoed ik.
Rutte had het in zijn regeringsverklaring overigens over ‘positieve krachten’ waarnaar hij zijn warme vriendenhand wil uitsteken. Maar wanneer is een kracht positief? Als ze braaf ja en amen knikt als het kabinet dat wil?
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.