Ik lees omdat ik wil verdwalen, niet omdat ik gevonden moet worden

Er schijnt een nieuwe trend te zijn, de NRC schreef erover gisteren: papieren boeken zijn terug, maar vooral omdat ze zo mooi staan op Instagram. Jongeren lezen weer in het openbaar, omdat een boek uitstekend combineert met een goed gecapte cappuccino met havermelk en een zorgvuldig nonchalante houding. En ik? Ik ben een Boomer die altijd is blijven lezen. Zonder filter, zonder ringlamp, zonder de intentie om cultureel verantwoord in beeld te komen. Ik lees omdat het stil maakt in mijn hoofd, niet omdat het mooi staat in een feed. Dat schijnt inmiddels ouderwets te zijn.

Wat mij fascineert, is dat lezen ooit een vorm van verdwijnen was. Je dook een boek in, en vertrok. Niemand hoefde te zien waar je heen ging. Tegenwoordig lijkt lezen op straat een subtiel sociaal signaal: kijk, ik ben iemand met diepgang. Een papieren boek is geen gebruiksvoorwerp meer, maar een ethische accessoire. De kaft telt soms zwaarder dan de inhoud. Een boek zonder Instagramwaarde voelt bijna als verwaarloosd erfgoed.

Ondertussen lees ik nog steeds met ezelsoren en krabbels in de marge, iets wat tegenwoordig waarschijnlijk geldt als cultureel vandalisme. Ik kies boeken omdat ze me iets leren of troosten, niet omdat ze kleurmatchen met mijn jas. Dat maakt me in deze tijd een soort leesanarchist: ik lees zonder publiek. Lezen is voor mij geen performance, maar een manier om de wereld even uit te zetten.

Toch moet ik soms lachen om de situatie. Jarenlang was de Boomer zogenaamd vastgeroest in papier, en nu is diezelfde gewoonte ineens hip, zolang je er maar esthetisch verantwoord mee in een koffietent zit. Ik zit daar ook best weleens, maar meestal omdat de koffie goed is en het boek nog beter. Als iemand daar een foto van zou maken, zou het er vermoedelijk uitzien alsof ik net ben gevlucht uit een analoog museum.

Misschien is dat juist het kantelpunt: je hoeft niet aan de trend mee te doen om tóch in het beeld te passen. Ik lees omdat ik wil verdwalen, niet omdat ik gevonden moet worden. Het openbare lezen mag dan terug zijn, maar ik geloof nog steeds in de luxe van onzichtbaarheid. Dat je op een bankje kunt zitten met een boek en even niemand hoeft te zijn, behalve een mens met een bladzijde.

Dus wat nu? Niets bijzonders. Ik blijf gewoon lezen, in treinen, wachtkamers, ziekenhuiskamers, op bankjes en in hoeken waar niemand een foto maakt. Als iemand me tóch op Instagram plaatst, prima. Maar de kans is groot dat ik het niet zie. Ik zit dan ergens anders, op een bladzijde waar het leven net iets beter leest.