Hoogste tijd voor een corona- en oorlogswinstbelasting
© cc-foto: thevince
Veel bedrijven hebben de afgelopen jaren extreme winsten geboekt, niet omdat ze geleid werden door van die briljante ondernemers maar vanwege puur geluk. Terwijl de omstandigheden anderen in de shit duwden, stroomde bij hen de poen binnen. Stel bijvoorbeeld de horeca tegenover Albert Heijn. Denk aan Shell.
Wat doet een liberale overheid? Die zegt: eigen verdienste moet beloond worden maar de maatschappij mag best een stevig percentage vragen van wat je zomaar door een crisis in de schoot is gevallen. Bij ons is dit principe voor het eerst ten uitvoer gelegd door de grote liberale staatsman Willem Treub. En wel middenin de Eerste Wereldoorlog. Als bedrijven vergeleken met het laatste vredesjaar (1913) extreme omzetten en winsten boekten, moesten ze zelf bewijzen dat dit niet het gevolg was van de oorlogsomstandigheden. Anders hief de voortreffelijke Treub een oorlogswinstbelasting, die tot 30% kon oplopen. Laten we eerlijk zijn: dit leidde tot veel discussie met de fiscus. Zoveel dat er voor het eerst belastingadviseurs aantraden.
De wet ligt nu al meer dan een eeuw klaar. Je hoeft hem alleen maar aan te passen voor de huidige omstandigheden. En de percentages een beetje op te voeren. Het is alleen maar eerlijk dat bedrijven opbrengsten die het gevolg zijn van de omstandigheden, delen met de samenleving. Zeker als diezelfde omstandigheden anderen juist naar de ondergang duwen. Aandeelhouders in energiebedrijven kunnen feestvieren, de klanten staat een schuldenval te wachten. Dat heeft niks met goed of slecht ondernemerschap te maken. Het is meer: 'De een zijn dood is de ander zijn brood'. Een regering die een knip voor de neus waard is, zorgt dan voor evenwicht.
Helaas valt van de vakantie vierende mooiweerzeilers, zich noemende het kabinet Rutte IV op dit gebied niets te verwachten. Als ze iets doen met de geestelijke erfenis van Treub, dan is dat erop pissen. De gewone mensen zullen in de kou worden gezet zodat de autoriteiten goede sier kunnen maken met de radicale wijze waarop Nederland zijn energieverbruik heeft weten te beperken.
Champagne! Nee, dat past niet bij de Hollandse zuinigheid. Cava dan. Of beter: een wijn met een zure afdronk.
Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.
Beluister Het Geheugenpaleis, de podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis
cc-foto: thevince
Meer over:
geschiedenis, belasting, winstbelasting, energiecrisis, opinie, coronacrisis, liberalisme, politiekePraat mee
Reacties (51)
Als historicus lijkt Han aan selectief geheugenverlies te lijden. In 2020 maakte Shell nog een verlies van 22 miljard dollar en onlangs nog miljarden afgeschreven op hun Russische assets. Als winsten door de staat moeten worden afgeroomd, moeten verliezen dan worden aangevuld? Ik denk dat Han het liefst heeft dat alle productiemiddelen van de staat zouden moeten zijn. Bestaat voor zo’n systeem niet een woord, ik kan er effe niet opkomen. Han, help me out.
@oliemannetje Perfecte reactie…. Eens kijken of de goeroe uit Schiedam hier een antwoord op heeft. Denk dat ie momenteel waarschijnlijk te druk is met een stukje om boeren nog meer te stigmatiseren.
Engeland, toch beslist geen socialistisch land, heeft een extra belasting op dit soort winsten ingesteld. Ja, Shell heeft vorig kwartaal zo'n 4 miljard dollar afgeschreven vanwege het vertrek uit Rusland. Toch maakte het bedrijf toen ook nog een winst van 7,1 miljard dollar. En dit kwartaal (ja, kwartaal!) maakte Shell een winst van 18 miljard. Oliemannetje heeft vast & zeker flink wat aandeeltjes Shell.
Je moet eens lezen wat er staat en wat ik precies voorstel, voor je dit soort onzin opschrijft.
Je bedrijven heel goed dwingen om hun prijzen niet te verhogen. Zo moeilijk is dat en veel landen doen dat al met elektriciteit en gas. Behalve hier met gekke Henkie niet. Wij betalen het meeste van Europa.
Het kan sowieso niet met terugwerkende kracht en is daarnaast een enorm slecht idee en wordt daarom nergens uitgevoerd. Het is ook niet nodig, omdat er geen financiële crisis is. Er zijn vanwege alle steun minder faillissementen dan ooit. Picnic bijvoorbeeld heeft het ook enorm goed gedaan, maar maakte desondanks nog steeds een miljoenenverlies (veel minder dan eerst) vanwege investeringen. Vanwege het verlies, betalen zij geen vpb. De extra belasting kan je voorkomen door te investeren. Anderen zullen hun prijzen verhogen om de belasting in te verdisconteren. Enorm slechts voor de inflatie. Als er met de kerst wordt afgeraden om naar het buitenland te gaan (en iedereen in Nederland blijft) moeten dan Nederlandse b&bs extra belasting gaan betalen na moeilijke jaren? Kom op. Veel beter is het om ondernemerschap te belonen. Ik ken restaurants die zijn gaan bezorgen. Enorm succesvol. Anderen hebben ander werk gevonden, want er is werk zat. Het is totaal anders dan na de eerste wereld oorlog. Geen crisis, veel werk. Etc.
De situatie op een aantal punten zeer vergelijkbaar. Er worden excessieve winsten gemaakt terwijl aan de andere kant mensen in grote moeilijkheden raken. Deze excessieve winsten dienen gedeeld te worden met de samenleving omdat zij niet het gevolg zijn van goed ondernemerschap maar van toevallig kunnen profiteren van de omstandigheden. Je lult er weer omheen om vervolgens tot een conclusie van likmevessie te komen. Andere landen doen het al.
Het kan sowieso niet met terugwerkende kracht. Ik ken geen landen die een specifieke belasting hebben op Corona winsten. Er is geen financiële crisis en er werk genoeg. Nog los dat het niet valt uit te voeren. Hoe zou je picnic of andere bedrijven belasten die vanwege Corona minder verlies hebben gemaakt. Als er het wel belast zal gaan worden, wordt gezien als onderdeel van de kostprijs en wordt doorbelast aan de consument. Als er een thuiswerkadvies weer komt, worden de computer en elektronica zaken extra belast. Als een bedrijf veel winst maakt, betaalt het sowieso al meer belasting. Nederland is als een van de beste economisch de Corona crisis doorgekomen.
In mijn artikel leg ik uit hoe Treub dat deed. Dat kan opnieuw. In Engeland is nu een belasting op excessieve winsten. Wat ik voorstel, kan prima en wordt dan ook door een deel van de politiek geëist.
De industrieën bij uitstek die zeker nu profiteren zijn nog niet genoemd, de wapenindustrie en de banken. Laat die maar als eerste bloeden.
De VVD is een partij voor ondernemers. Ondernemers zorgen ervoor dat er welvaart en werk is. Ca 95 % van het BNP wordt gerealiseerd binnen bedrijven. Ook het overgrote deel van de belastinginkomsten wordt direct of indirect opgebracht door de bedrijven. De publieke sector wordt dus gefinancierd door de private sector. Als vandaag alle ondernemers vertrekken, verdwijnt daarmee ook de creativiteit en de ondernemingslust en is het snel gedaan met de welvaart. Daardoor zullen de belastinginkomsten navenant dalen. Stagnatie, armoede en uiteindelijk onderdrukking zullen ons deel zijn. Nederland zal gaan lijken op de vroegere Oostbloklanden en op Venezuela. De mensen die op de VVD of een andere ondernemerspartij stemmen, genereren het overgrote deel van het BNP en dus ook van de belastinginkomsten. Mensen die op linkse partijen stemmen worden daarentegen vaak betaald vanuit diezelfde belastinginkomsten. Zij lijken zich dikwijls niet te realiseren waar dat geld vandaan komt, "het moet er gewoon zijn". Han is daar zelf een goed voorbeeld van. Ondernemers te zwaar belasten betekent de kip met gouden eieren slachten.
De publieke sector wordt dus gefinancierd door de private sector. Wat een gelul. Wie faciliteert de private sector met infrastructuur en voorzieningen die zo noodzakelijk zijn dat het land snel op zijn kont ligt als hier de klad in komt.
Abma "Wie faciliteert de private sector met infrastructuur en voorzieningen" Precies!
Allemaal symptoom bestrijding. De mens is te immoreel. Enige wat helpt is dus evolutie, wat in de kiem gesmoord word door cultuur en ethiek. Geen selectie druk door culturele adaptatie en genetische manipulatie is not done.
"Nou oké: op elke euro omzet verdienen ze na belasting ongeveer 3 eurocent.:" Dat zegt dus helemaal niets. Stel: Een investeerder/aandeelhouder steekt 1 euro in Ahold; de winst is voor hem. Ahold koopt voor 1 euro een product en verkoopt dat binnen een week met 3 cent winst. Dat doen ze 50x per jaar. Met de ene euro investering heeft die aandeelhouder dan dus 50 x 3 cent = 1,50 euro winst gemaakt; 150% dus. '3 cent per euro omzet' is een flauwekul opmerking, die niets zegt over het bedrag dat aandeelhouders verdienen op hun investering.
Beste Han, Shell is een Brits bedrijf met hoofdkantoor in Engeland en een nv structuur naar Engels recht . Even bijblijven , nietwaar?
'Stemmen aandeelhouders in, dat wordt het vertrek evenals de verhuizing van de ceo en cfo naar Londen in de eerste helft van 2022 in gang gezet, aldus Shell. Het kabinet is „onaangenaam verrast” door het besluit van het olie- en gasconcern Shell om het hoofdkantoor naar het Verenigd Koninkrijk te verplaatsten.' Blijblijven inderdaad. En bovendien: „Shell heeft ons verzekerd dat de personele gevolgen van dit besluit beperkt blijven tot de verplaatsing van een aantal executive board posities van Nederland naar het Verenigd Koninkrijk.” Dit betekent dus niet veel voor de inkomenspositie van Shell in NL, tenzij je de hele operationele winst van Shell aan een paar execs wil ophangen.
Leuk idee maar dit idee zou ik eerder van een ambtenaar verwachten. Want toegegeven: ambtenaren en politici zijn heel creatief in het bedenken van nieuwe belastingen. Het grote nadeel is van al die belastingen voor bedrijven, is het feit dat zij dit doorberekenen aan de klant of consument. Een bekend voorbeeld is de belasting op verpakkingen die er voor moest zorgen dat er meer milieuvriendelijke verpakkingen zouden komen. Uiteindelijk is er niets aan veranderd echter wij als klanten mogen die belastingen gaan betalen aan de winkelier die het weer doorgeeft aan de overheid. Dus leuk idee maar nee dank je. Wij betalen hier in Nederland al meer dan genoeg belastingen. Het zoudt deze regering sieren als zij het franse voorbeeld zouden volgen: de oliemaatschappij dwingen de prijzen te verlagen. In Frankrijk betaal je binnenkort 1,50 euro per liter. De franse overheid doet dit om op die manier de burgers te helpen in deze tijd.
[Het grote nadeel is van al die belastingen voor bedrijven, is het feit dat zij dit doorberekenen aan de klant of consument.] Dan moet de regering een prijsstop invoeren voor bepaalde producten. Of zoals in Frankrijk een prijsverlaging afdwingen zoals je zelf al naar voren brengt. [Wij betalen hier in Nederland al meer dan genoeg belastingen.] ‘Wij de werkenden’ bedoel je denk ik want het kapitaal betaalt hier relatief weinig belasting.
Prima idee hoor, want als een bedrijf door de crisis dreigt om te vallen wordt er door de overheid ook substantieel bijgedragen om dat te voorkomen.
"Die zegt: eigen verdienste moet beloond worden maar de maatschappij mag best een stevig percentage vragen van wat je zomaar door een crisis in de schoot is gevallen." Andersom is dit ook niet het geval. Waar was bvb de overheid tijdens de crisis zo rond 2008? Toen zijn er vele bedrijven omgevallen enkel en alleen door de crisis. De situatie was hen simpelweg niet gunstig. Alleen banken zijn overeind gehouden, de rest van de bedrijven moesten het onder de noemer " ondernemers risico" maar uitzoeken. Niet meer dan normaal natuurlijk, ondernemen brengt nou eenmaal risico's met zich mee en een crisis hoort daar bij. maar dan nu ook niet mee willen profiteren als bedrijven eens voordeel hebben van de situatie... Het klinkt een beetje als, de lasten voor de ondernemer en de winst voor de samenleving. En voor iemand er over begint. Ja, tijdens de corona pandemie zijn er bedrijven overeind gehouden. Maar dit was enkel nodig omdat ze door de door de overheid afgedwongen maatregelen in de problemen kwamen. Als de overheid de ondernemers geen beperkingen had opgelegd was er geen steun nodig geweest. Deze situatie is dus op geen enkele manier te vergelijken met een normale crisis.
[Waar was bvb de overheid tijdens de crisis zo rond 2008?] Die trok de beurs om banken en andere bedrijven overeind te houden. [Alleen banken zijn overeind gehouden, de rest van de bedrijven moesten het onder de noemer " ondernemers risico" maar uitzoeken.] Dit is niet waar. Er waren ook tal van steunmaatregelen voor niet-financiële bedrijven. Bedrijven konden bv hun personeel korter laten werken en dan werd het salaris door de overheid aangevuld met deeltijd-WW. Belastingregels werden ten gunste van de bedrijven aangepast, de bedrijven kregen omscholingsbonussen, er ging heel geld naar de bouw en naar de auto-industrie om over te schakelen naar elektrisch rijden, etc. etc. [Het klinkt een beetje als, de lasten voor de ondernemer en de winst voor de samenleving.] Het is in de praktijk dus precies andersom: de winsten voor de ondernemer en de lasten voor de samenleving. Dat wordt ook wel eens ‘socialisme voor de rijken’ genoemd.
Idee klinkt sympathiek maar is natuurlijk praktisch niet uit te voeren. Moet de belastingdienst dan gaan uitzoeken hoe een hogere winst tot stand is gekomen? Was het door Corona, de energie crisis of gewoon door goed ondernemerschap? Belastingdienst kan deze extra taak natuurlijk niet aan. Die hebben het al druk genoeg met de nasleep van de toeslagenaffaire.
Nou nou Han, voor een VVDer ben je wel aardig communistisch bezig. We zijn hier in het vrije westen onschuldig totdat het tegendeel bewezen is, dat zou ook met bedrijven zo moeten zijn, dus als bewezen is dat de winst puur komt door pandemieen of oorlogen, dan extra betalen en anders niet. Lijkt mij overigens beter een max winstmarge in te stellen zodat bedrijven niet meer producten van 10 cent kunnen verkopen voor 100 euro.
@Gio, Nee, bij belastingen kan in bepaalde gevallen al een omgekeerde bewijslast gelden. Het is vrij eenvoudig de winst tot aan het niveau van een jaar eerder te belasten met de 'gewone' 25%, en alles daarboven met -zeg- 50%. Als het bedrijf dan meent dat die extra overwinst toch echt komt door een briljante manager; dit graag aantonen.
@Hanvander Horst, Ja, je bent zo tegen de blauw wit rode vlag aan het ageren dat je en bent vergeten als Historicus waar deze voor staat en het er op lijkt dat je door de VVD betaald wordt.
Het zou helpen als we in de EU de winstbelasting voor grote bedrijven gelijk zouden trekken. Nu spelen multinationals EU landen tegen elkaar in een gevecht voor de laagste tarieven terwijl. De verhouding tussen het percentage wat die bedrijven betalen en wat de werknemers betalen over hun loon is volledig zoek.
Mee eens. Mensen hieronder schrijven dat het nu eenmaal in het systeem ingebakken is dat het kapitaal profiteert van ellende maar daar kun je natuurlijk wel iets aan doen. En als bedrijven dreigen te vertrekken dan kun je natuurlijk kapiaalcontroles en (deel)nationalisaties doorvoeren. Maar dat gaat Rutte natuurlijk nooit doen want die is er voor de aandeelhouders en niet voor de gewone mensen.
Vraag aan Han en anderen die zijn voorstel sympathiek vinden: welk bedrag aan winst per euro omzet zou een bedrijf als Ahold (moeder van Ah, Gall&Gall, Etos en dergelijke) per euro omzet na belasting betaald te hebben, mogen maken, vind je? En welk percentage hebben ze gemaakt in 2021, denk je? Later vandaag zal ik even het bedrag/percentage noemen en ik denk dat je verbaasd zult zijn.
"winst per euro omzet ...mogen maken" Dat is niet leidend. Winst is in principe de beloning voor risico, dus een percentage van wat je in het bedrijf hebt gestoken. Je moet dus kijken naar de totale hoeveelheid kapitaal (geld) die alle aandeelhouders samen in het bedrijf hebben gestoken; en welk percentage de winst daarvan is. Even snel gekeken (graag controleren; beetje snel snel gedaan); Ahold is zo'n 30 miljard waard (2021) en maakt een winst van 3 miljard; dat is dus 10% beloning voor de aandeelhouders. In 2020 was het 24 miljard / 1,4 miljard - kleine 6% dus.
Waarom wachten? Ik heb het even uitgezocht. Winst fiks hoger https://www.bnr.nl/nieuws/economie/10467786/winst-voor-ahold-in-2021
Nou oké: op elke euro omzet verdienen ze na belasting ongeveer 3 eurocent. Bron: https://www.bnr.nl/nieuws/economie/10467786/winst-voor-ahold-in-2021
Halo, jouw benadering lijkt me onzinnig. Neem Tesla, was in 2021 duizend miljard dollar waard en boekte slechts winst van 5,5 miljard, dus rendement van 0,55%. Das niks. Sommige beursgenoteerde bedrijven zijn zelfs verlieslatend, dus negatief rendement. Je hebt gelijk over eis dat hoog risico gepaard gaat met hoge eisen rond (toekomstige) rendementen, maar niet op de manier die jij beschrijft. Hoe dan ook, een winstmarge van circa 3% bij ahold is echt niet buitensporig. Extra belastingheffing lijkt me dan ook onzinnig
Een bedrijf profiteert of heeft per definitie last van gewijzigde omstandigheden. Altijd en overal. Daarop inspelen heet ondernemen. Er zijn tienduizenden ondernemingen die direct of indirect geprofiteerd hebben enkel en alleen omdat er meer vraag was naar hun diensten of producten. Ook zijn er bedrijven die er deels last van hadden en deels geprofiteerd. Neem bijvoorbeeld een bedrijf als coolblue en randstad. Wel aangifte gedaan tegen ‘pandemie profiteur’ van lienden maar ook zelf geprofiteerd door een stijging van de online aankopen en de inzet van personeel voor de ggd’s.
"enkel en alleen omdat er meer vraag was naar hun diensten" Je bedoelt een vraag die opgelegd was door de overheid, waar iedereen aan moest voldoen. Aan die verplichtingen hebben die bedrijven en hun aandeelhouders flink verdiend, zeg maar flink geprofiteerd over de rug van degenen die moeten bloeden, figuurlijk dan.
@andreas Wie heeft deze vraag opgelegd dan? Heeft de overheid gezegd dat we meer Netflix moesten kijken? Bij bol.com of coolblue moesten bestellen, fietsen moesten kopen, boten moesten kopen? Etc etc etc.
Maar het is allemaal dromen, Willem Treub had geen last van internationale handelsverdragen, de EU en beschermde investeringen van buitenlandse individuen en bedrijven en kon daardoor dit soort besluiten nemen. De handen van de Nederlandse overheid zijn gebonden. Een artikel als deze geeft Wilders gelijk wanneer hij zegt dat we uit de EU en handelsverdragen moeten stappen. Wat mij betreft mag je boven een bepaald vermogen gaan kijken wat iemand daarmee bijdraagt aan de maatschappij. Als het alleen maar het gebruik maken is van een crisis om zeer rijk te worden, zoals bij Prins Bernard Jr.: Maximaal belasten, zelfs zodanig dat je er voor zorgt dat een deel van zijn woningen terug komt op de markt voor de gewone burger. Maar iemand die miljarden investeert in zonnepanelenonderzoek.... tja, daar heb je als maatschappij misschien iets aan. Maar dat is allemaal dromen. We kunnen als NL niet bijzonder veel meer, zonder op de vingers getikt te worden. Macron kon bv. nog wel oliebedrijven dwingen een deel van de korting op benzine op te hoesten, maar of juridisch helemaal klopt vraag ik mij ten zeerste af.
Inderdaad, Han. De overheid zou bijvoorbeeld Shell kunnen dwingen om die 8 miljard niet aan de aandeelhouders te geven, maar te stoppen in de productie van waterstof. Ook zou de overheid de ondernemingen weer 36 % winstbelasting kunnen laten betalen, i.p.v. 21 % om de energietransitie mee te betalen. Maar de liberale overheid doet dat niet. Wél moeten de burgers een warmtepomp aanschaffen, die alleen maar werkt als je een kapitaal aan isolatiemaatregelen in je huis stopt. Liberalisme. Ideologie die stelt dat de overheid zich zo weinig mogelijk moet bemoeien met het bedrijfsleven en in principe alleen voor politie en leger moet zorgen. Deden ze dat maar, dan hadden wij een stuk minder last van die %&$#^*&{@ "politici" (lees: legale criminelen).
En daarom draaien veel Nederlanders de vlag op zijn kop, als signaal naar die uitvreters in het kabinet.
Nee hoor, de meesten draaien die vlag op zijn kop omdat ze er geen reet van begrijpen. Subtiel verschil maar toch...
Wat maakt het eigenlijk uit wat de oorzaak van extra winst is? Ik bedoel, stel je maakt meer winst in een bepaald jaar door weersomstandigheden, het winnen van een belangrijk sporttoernooi of een economische opleving, zou dat dan extra zwaar belast moeten worden vanwege de oorzaak? Mij lijkt het veel redelijker een gezond fiscaal systeem te creëren dat zwaarder belast (proportioneel of progressief, dat is een maatschappelijke keuze) naarmate de winst toeneemt. De overheid zou daarbij geen moreel oordeel moeten vellen over de winstbronnen, maar die moeten wel juridisch toelaatbaar zijn natuurlijk. Of ons huidige fiscale systeem eerlijk en rechtvaardig is, daar kun je aan twijfelen, maar dan gaat het om structurele zaken. Niet om incidentele extra heffingen wegens toevallige omstandigheden
Beste Han, Het is maar ideetje, maar als elke patriot die ontevreden is over de huidige gang van zaken, en ook voor het extra belasten van die bedrijven is, de Nederlandse vlag nou eens op zijn kop buiten gaat lopen ophangen. Dan wordt die onvrede onder het gematigde volk misschien zichtbaar voor iedereen! Zijn we meteen af van al die idioten in de politiek die het over niets anders dan extremistische krachtvelden willen hebben als het tegengeluid hun niet bevalt.
Sympathiek voorstel. Echter twee problemen die mij zo te binnen schieten, die wel eerst opgelost moeten worden: - het bedrijfsleven zag er 100 jaar geleden wel iets anders uit dan nu. Verplaatsing van activiteiten naar andere landen is relatief makkelijk te realiseren. Weegt de korte termijn winst wel op tegen de lange termijn gevolgen? - het zal juridisch maar de vraag zijn of je alleen de opbrengsten van veranderende omstandigheden mag belasten en niet de kosten. Daarmee potentieel de deur openzettend voor grote belastingverlagingen. Ook hier weer korte termijn winst, maar de lange termijn? Het beleid van de afgelopen kabinetten Rutte kenmerken zich door dit soort opportunistische keuzes met op lange termijn grotere problemen. Zie bijvoorbeeld woningcorporaties, PAS en COA. Zolang bij dit voorstel goed uitgewerkt, geen probleem. Maar het populisme ligt op de loer.
AH en Shell investeren van hun winsten. Ik denk meer aan Pfizer, webwinkels, de wapenindustrieen en de WOZ Naast de pandemie zijn er nog enkele andere crises aan de hand , die eveneens een dik winstmodel hebben.