Hoeveel zweepslagen zijn er nog nodig?

Vanmorgen rond elf uur Nederlandse tijd, werd Raif Badawi uit zijn cel in Saudi-Arabië geleid. Hij wist wat hem te wachten stond, hij had immers de verwondingen eerder bij celgenoten gezien. Diepe, rode bloederige striemen op rug en benen. Raif stond op het punt om de eerste vijftig van in totaal duizend zweepslagen te ontvangen.

De straf die hij kreeg voor het vreedzaam uiten van zijn mening op het online debatforum dat hij oprichtte, de ‘Free Saudi Liberals’. De straf moest, volgens de uitspraak van de rechter, publiekelijk en na het middaggebed tegenover de Al-Jafali-moskee in Jeddah worden uitgevoerd. Zo’n twintig minuten later was het voorbij, en wat overbleef was de gruwelijke pijn en het intense gevoel van vernedering.

Tenminste, zo beeld ik het me in, want Raif zit vast en kan hier niet over vertellen. Raif zal mogelijk nog negentien vrijdagen hetzelfde lot ondergaan.

Amnesty voerde de afgelopen jaren actie voor Raif, met petities en brieven aan de koning met daarin de oproep hem onmiddellijk vrij te laten. Sinds zijn straf van 10 jaar cel, 1000 zweepslagen en een boete van 191.000 euro begin september 2014 in hoger beroep werd bevestigd, stond Amnesty wekelijks tussen 14.00 en 15.00 uur bij de Saudische ambassade te protesteren.

Bovendien riep Amnesty de Nederlandse overheid meerdere malen op publiekelijk druk uit te oefenen op de Saudische autoriteiten. Gisteren stuurden we nog een brandbrief aan minister Koenders. Uit eerdere antwoorden op Kamervragen over de zaak Badawi blijkt dat de regering het effectiever vindt dat individuele gevallen van mensenrechtenschendingen in Saudi-Arabië in EU-verband met de Saudische autoriteiten achter de schermen worden besproken. Echt?! Hoezo effectiever?

Lakmoesproef

In de zaak van Raif Badawi komen twee speerpunten van het Nederlands mensenrechtenbeleid samen. Ten eerste het beschermen en bevorderen van de vrijheid van meningsuiting, met een grote focus op de online-kant hiervan. Blogger Raif heeft zich met zijn online-activiteiten, zijn webforum Free Saudi Liberals en met zijn kritische tweets, de woede van het Saudische regime op de hals gehaald. En dan is er de marteling. De regering heeft het voorkomen van de ernstigste mensenrechtenschendingen ook tot speerpunt gemaakt. Marteling raakt aan het hart van de menselijke waardigheid en het recht niet gemarteld te worden is dan ook (ondanks wat sommige Amerikaanse presidenten beweren) absoluut; hier mag nooit, maar dan ook nooit, een uitzondering op worden gemaakt. De zaak van Raif is op dit punt een heel bijzondere. Het voorkomen en bestrijden van marteling is enorm moeilijk, omdat het doorgaans in het geheim, zonder getuigen en duidelijk bewijs, plaatsvindt. Maar de marteling van Raif, 1000 zweepslagen, is van tevoren aangekondigd. Sterker nog, het staat zwart op wit in zijn veroordeling en de order om de zweepslagen daadwerkelijk toe te brengen.

Ensaf Haidar

Gisteren had ik kort contact met de vrouw van Raif Badawi, Ensaf Haidar. Ze was in tranen. Al jaren probeert zij op alle mogelijke manieren internationale aandacht te krijgen. Recent nog riep ze zeven Europese ambassades in Riyadh, waaronder de Nederlandse, op om meer te doen voor haar echtgenoot Raif. Ze schreef in haar e-mail aan de ambassadeurs:

Mijn man is geen crimineel. Het enige wat hij deed was gebruik maken van zijn recht op vrijheid van meningsuiting, en om die reden zit hij al meer dan twee jaar in de gevangenis, verwijderd van zijn familie. Ik ben bang dat mijn kinderen hun vader nog acht jaar niet gaan zien. […] Ik vraag u om u publiekelijk uit te spreken tegen zijn straf en op te roepen tot zijn vrijlating. Alstublieft, helpt u mij om mijn man weer te zien en om mijn kinderen weer te herenigen met hun vader.

De eerste vijftig zweepslagen zijn nu uitgedeeld. Wellicht dat dit leidt tot een publieke veroordeling van deze gruwelijke straf en een oproep voor zijn vrijlating. Als nieuwe verantwoordelijke voor Buitenlandse Zaken kan minister Koenders direct laten zien wat mensenrechten hem waard zijn. Maar hoe treurig dat er in dat geval vijftig zweepslagen voor nodig waren om de Nederlandse regering te doen inzien dat stille diplomatie geen standaard kan zijn in Saudi-Arabië. Deze tekst verscheen ook bij Amnesty International