Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Hoeveel vrouwen zijn er nu echt verkracht in Congo?

  •  
31-08-2010
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
86 keer bekeken
  •  
BNNVARA fallback image
"Vrouwen doen nauwelijks aangifte"
Er worden in Congo veel vrouwen op een vreselijke manier verkracht. Ik ben op dit moment in Congo en heb al verschillende sms berichten uit Nederland gekregen over de groepsverkrachtingen in Oost Congo. Zeker 179 vrouwen zijn begin deze maand door rebellen verkracht. Zoals vaak in dit soort berichten wordt gesuggereerd dat het er misschien veel meer zijn, want “vrouwen doen nauwelijks aangifte”. Ik vraag me af hoeveel vrouwen er nu echt verkracht zijn. De mensen die ik hier spreek vermoeden dat het er in werkelijkheid juist minder zijn.
Verkrachtig als oorlogswapen in Congo heeft op grote schaal plaatsgevonden. Het is een speerpunt van de Verenigde Naties en NGOs. Er zijn tientallen, zo niet honderden, programma’s die vrouwen opvangen en steun bieden. Onder ingewijden klinkt steeds luider dat vrouwen, gemeenschappen en organisaties de weg naar deze hulpbronnen effectief hebben gevonden. Noodlijdende lokale NGO’s houden zich overeind met programma’s voor slachtoffers en rapporteren grote doelgroepen. Vrouwen met vaginale problemen als gevolg van een (mislukte) zwangerschap hinten dat ze verkracht zijn en worden gratis en met voorrang geholpen. Een verleden van sexueel geweld verzekert toegang tot allerlei programma’s die de schrijnende armoede kunnen verlichten.
Mijn collega Bram Jansen heeft anderhalf jaar voor onderzoek in een groot vluchtelingenkamp in Kenia gewoond dat bekend staat als ‘hotspot’van sexueel geweld. In de tijd dat hij er woonde hoorde hij zelden van echte gevallen, maar des te meer sterke verhalen van vrouwen die met een verkrachtingsverhaal voor elkaar krijgen dat zij met haar gezin ter bescherming naar een land naar keuze mag emigreren. Hulpverleners in het kamp weten dat veel incidenten verzonnen zijn maar hebben weinig mogelijkheden om dit te controleren en willen voorkomen dat de echte slachtoffers de dupe worden.
Er worden in Congo veel vrouwen verkracht. Is het dan erg dat de cijfers te hoog zijn? Ik vind van wel. Behalve het voor de hand liggende punt van misbruik van hulp, zijn er allerlei perverse effecten. Ik noem er vier.
De tegenhanger van de misbruikte vrouw is de verkrachtende man. Ian Bannon toont in zijn boek “The Other Half of Gender” aan dat de beeldvorming over Afrikaanse mannen steeds meer is teruggebracht tot stereotypen van soldaten, verkrachters, onverantwoordelijke zuiplappen en criminelen. Een Afrikaanse man moet je uit de weg gaan en bang voor zijn. Behalve dat het de grote meerderheid van mannen op het continent onrecht doet, helpen deze verhalen mannen niet bij het vinden van een positieve invulling van hun identiteit.
Nynke Douma doet al jaren onderzoek in Oost-Congo. Zij vertelde mij dat er steeds meer rechtszaken zijn rond sexueel geweld, gefinancierd door hulpprogrammma’s. Mensenrechtactivisten schatten dat 60 tot 70% van de zaken ‘subjectief’ zijn. Bij beschuldiging van verkrachting worden verdachten zonder onderzoek opgepakt en vaak binnen een dag veroordeeld. Hier zijn ongetwijfeld veel echte daders bij, maar onschuldige verdachten maken nauwelijks kans op vrijspraak. Een enkele getuigenis van het slachtoffer volstaat, er wordt vaak niet eens medisch onderzoek gedaan. Wie zijn gram wil halen over wat dan ook, kan zijn vijand op deze manier makkelijk de gevangenis in krijgen.
Een NGO directeur wees er op dat de overgrote aandacht voor sexueel geweld ook leidt tot een veronachtzaming van andere sectoren. De levenstandaard in het oorlogsgetroffen Oost Congo is dramatisch laag en de gezondheidszorg is slecht. De eenzijdige aandacht voor sexueel geweld staat volgens hem een geintegreerde benadering van de post-conflict problematiek in de weg.
Tenslotte heeft het een pervers effect voor de vele echte slachtoffers van sexueel geweld. Ik weet niet wat er begin augustus gebeurd is. Misschien zijn er echt honderden vrouwen verkracht. Dan zou het wel heel triest zijn als steeds meer mensen zoals ik het niet zonder meer geloven.
Het is hoog tijd voor een sectorevaluatie van de aannames, werkwijzen, effectiviteit en effecten van de vele hulpprogramma’s tegen sexueel geweld.

Meer over:

politiek, opinie
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.