Joop

Hoeveel vrouwen zijn er nu echt verkracht in Congo?

  •  
31-08-2010
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
BNNVARA fallback image
"Vrouwen doen nauwelijks aangifte"
Er worden in Congo veel vrouwen op een vreselijke manier verkracht. Ik ben op dit moment in Congo en heb al verschillende sms berichten uit Nederland gekregen over de groepsverkrachtingen in Oost Congo. Zeker 179 vrouwen zijn begin deze maand door rebellen verkracht. Zoals vaak in dit soort berichten wordt gesuggereerd dat het er misschien veel meer zijn, want “vrouwen doen nauwelijks aangifte”. Ik vraag me af hoeveel vrouwen er nu echt verkracht zijn. De mensen die ik hier spreek vermoeden dat het er in werkelijkheid juist minder zijn.
Verkrachtig als oorlogswapen in Congo heeft op grote schaal plaatsgevonden. Het is een speerpunt van de Verenigde Naties en NGOs. Er zijn tientallen, zo niet honderden, programma’s die vrouwen opvangen en steun bieden. Onder ingewijden klinkt steeds luider dat vrouwen, gemeenschappen en organisaties de weg naar deze hulpbronnen effectief hebben gevonden. Noodlijdende lokale NGO’s houden zich overeind met programma’s voor slachtoffers en rapporteren grote doelgroepen. Vrouwen met vaginale problemen als gevolg van een (mislukte) zwangerschap hinten dat ze verkracht zijn en worden gratis en met voorrang geholpen. Een verleden van sexueel geweld verzekert toegang tot allerlei programma’s die de schrijnende armoede kunnen verlichten.
Mijn collega Bram Jansen heeft anderhalf jaar voor onderzoek in een groot vluchtelingenkamp in Kenia gewoond dat bekend staat als ‘hotspot’van sexueel geweld. In de tijd dat hij er woonde hoorde hij zelden van echte gevallen, maar des te meer sterke verhalen van vrouwen die met een verkrachtingsverhaal voor elkaar krijgen dat zij met haar gezin ter bescherming naar een land naar keuze mag emigreren. Hulpverleners in het kamp weten dat veel incidenten verzonnen zijn maar hebben weinig mogelijkheden om dit te controleren en willen voorkomen dat de echte slachtoffers de dupe worden.
Er worden in Congo veel vrouwen verkracht. Is het dan erg dat de cijfers te hoog zijn? Ik vind van wel. Behalve het voor de hand liggende punt van misbruik van hulp, zijn er allerlei perverse effecten. Ik noem er vier.
De tegenhanger van de misbruikte vrouw is de verkrachtende man. Ian Bannon toont in zijn boek “The Other Half of Gender” aan dat de beeldvorming over Afrikaanse mannen steeds meer is teruggebracht tot stereotypen van soldaten, verkrachters, onverantwoordelijke zuiplappen en criminelen. Een Afrikaanse man moet je uit de weg gaan en bang voor zijn. Behalve dat het de grote meerderheid van mannen op het continent onrecht doet, helpen deze verhalen mannen niet bij het vinden van een positieve invulling van hun identiteit.
Nynke Douma doet al jaren onderzoek in Oost-Congo. Zij vertelde mij dat er steeds meer rechtszaken zijn rond sexueel geweld, gefinancierd door hulpprogrammma’s. Mensenrechtactivisten schatten dat 60 tot 70% van de zaken ‘subjectief’ zijn. Bij beschuldiging van verkrachting worden verdachten zonder onderzoek opgepakt en vaak binnen een dag veroordeeld. Hier zijn ongetwijfeld veel echte daders bij, maar onschuldige verdachten maken nauwelijks kans op vrijspraak. Een enkele getuigenis van het slachtoffer volstaat, er wordt vaak niet eens medisch onderzoek gedaan. Wie zijn gram wil halen over wat dan ook, kan zijn vijand op deze manier makkelijk de gevangenis in krijgen.
Een NGO directeur wees er op dat de overgrote aandacht voor sexueel geweld ook leidt tot een veronachtzaming van andere sectoren. De levenstandaard in het oorlogsgetroffen Oost Congo is dramatisch laag en de gezondheidszorg is slecht. De eenzijdige aandacht voor sexueel geweld staat volgens hem een geintegreerde benadering van de post-conflict problematiek in de weg.
Tenslotte heeft het een pervers effect voor de vele echte slachtoffers van sexueel geweld. Ik weet niet wat er begin augustus gebeurd is. Misschien zijn er echt honderden vrouwen verkracht. Dan zou het wel heel triest zijn als steeds meer mensen zoals ik het niet zonder meer geloven.
Het is hoog tijd voor een sectorevaluatie van de aannames, werkwijzen, effectiviteit en effecten van de vele hulpprogramma’s tegen sexueel geweld.

Meer over:

politiek, opinie
Delen:

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

avatar

Reacties (5)

Astrido2
Astrido231 aug. 2010 - 12:41

Mijn eerste gedachte is: elke vrouw die verkracht wordt is er 1 teveel (zelfde geldt trouwens voor mannen/jongens, maar dat terzijde) De berichten die ons bereiken gaan ook over het feit dat verkrachting ingezet wordt als oorlogswapen, het begrip "vrouwen" is hier zeer rekbaar, want ook meisjes worden moeiteloos meegenomen in dat proces. De zinsnede "Ik vraag me af hoeveel vrouwen er nu echt verkracht zijn" vind ik zelf wat cru overkomen. Cijfers blijken meestal schattingen te zijn, hogere cijfers maakt het m.i. niet erger of minder erg, cijfers maken het wel koud beredenerend. Achter elke verkrachting gaat een mens schuil, ik mis het menselijke verhaal een beetje in bovenstaand verhaal. Ik ben het met je eens dat we niet moeten doorslaan naar de verkeerde kant, maar bagitaliseer alsjeblieft niet het verhaal van de vrouwen/meisjes die dit wel meemaken danwel meegemaakt hebben, want dat het gebeurd is een feit, daar is inmiddels het bewijs wel voor geleverd. Het blijft hoe dan ook een lastig onderwerp, sexueel geweld... http://www.rosadoc.be/joomla/index.php/kwesties/actueel_in_het_nieuws/seksueel_geweld_als_oorlogswapen.html

doeidoei
doeidoei31 aug. 2010 - 12:41

Blij dat dit genuanceerde verhaal doordringt tot de westerse wereld en beeldvorming

paulvr2
paulvr231 aug. 2010 - 12:41

Hartelijk dank voor deze rapportage. Hier wordt duidelijk geprobeerd een zo eerlijk mogelijk beeld te geven van de situatie, helaas een zeldzaamheid in onze ophitserige verslaggeving. Ik vraag me overigens al jaren af waarom de wereld bereid is om miljarden te steken in de zogenaamd noodzakelijke verbetering van de mensenrechten in Irak en Afghanistan, terwijl de drama's in Midden Afrika en niet te vergeten Somalië en Zuidwest Soedan zoveel schrijnender lijken te zijn. Ik kan me niet aan het gevoel onttrekken dat de in mijn ogen haast misdadige claim dat Afrika sowieso een verloren continent zou zijn gecombineerd met de olierijkdom van het Midden Oosten tot deze vreselijk verkeerde keuze heeft geleid. Goed, de drama's in Rwanda en Burundi kwamen misschien wel te plotsklaps, maar zeker de strijd in Oost-Congo is er een die zich al jaren voortsleept met alle vreselijke gevolgen van dien. Als de wereld zich meer had ingespannen, meer betrokken gevoeld bij het lot van mannen, vrouwen en kinderen die daar moeten (over)leven dan hen erg veel leed bespaard zijn gebleven. Het is toch te gek dat je op bepaalde knoppen als "seksueel misbruik" moet gaan duwen omdat begrippen als "moord" en "hongerdood" nu eenmaal niet meer zo aanspreken tegenwoordig? In wat voor mentale waanzin zijn we terecht gekomen? Wat is er verdorie meer belangrijk dan een mensenleven, het enige waarover U en ik beschikken? Nogmaals, mijn oprechte dank voor deze bijdrage.

xerxes020
xerxes02031 aug. 2010 - 12:41

In andere woorden, een bureaucratisch nederlands-achtig systeem waarbij elke zaak nauwkeurig onderzocht wordt en het maanden al dan niet jaren duurt voordat er een uitspraak wordt gedaan? In Afrika? Compleet onmogelijk, onbetaalbaar en onrealistisch.

1 Reactie
MaartenC2
MaartenC231 aug. 2010 - 12:41

Nee dat is inderdaad onrealistisch. Maar zwijgen over dat een gedeelte van deze verkrachtingen fabeltjes zijn lijkt me ook niet de juiste keuze. Het is inderdaad wel heel makkelijk om je vijanden achter slot en grendel te krijgen op deze manier. -- Ergens heb ik al lange tijd de mening dat we Afrika hermetisch af moeten sluiten van de rest van de wereld en ze de kans geven om een eigen geschiedenis te creëren. Wij zitten met ons geld, technologie en macht daar eigenlijk de boel een beetje te verpesten. In de praktijk komt het neer op verdeel en heers. Gedeeltelijk onbedoeld (bijv. hulpverlening), gedeeltelijk bedoeld (bijv. wapenleveranties). Hulpgeld voor scholen komt uit bij het corrupte dorpshoofd en die gebruikt het om geweren te kopen om het andere dorp af te slachten. Legio voorbeelden. Wat we daar ook doen, het wil maar niet deugen. Ik ben in principe links maar op dit gebied heb ik wellicht een wat rechtse mening. Niet zo lang geleden las ik een stuk van een ex-vvd-politicus wat dezelfde strekking had, al ging het daarbij meer om dat hulpgelden nooit goed besteed kunnen worden, gezien het huidige 'klimaat' daar. Natuurlijk is het onmenselijk om mensen daar elkaar af te laten slachten of te laten verhongeren terwijl wij hier een graanberg hebben of een leger wat de orde kan houden. Maar in de praktijk is alles wat wij eraan kunnen doen eigenlijk even onmenselijk. En vooral, wij zorgen ervoor dat er nooit een stabiel en duurzaam evenwicht ontstaat in Afrika. In Europa hebben we een paar honderd miljoen mensen over de kling gejaagd voordat we het zat waren (en het zotte ervan inzagen) en duurzame vrede sloten. Als je de grenzen van een gemiddeld Europees land vergelijk met een Afrikaans land, valt je direct wat op. Extreem gekronkeld v.s. kaarsrecht. Hoe kunnen we van Afrikaanse landen verwachten dat ze zich gedragen als voorbeeldige natie staten terwijl het helemaal geen naties zijn? Zij zijn slechts naties omdat een of andere Engelse 'Lord' z'n lineaal op een bepaalde manier vast hield. In Europa is voor elk stuk grond gevochten en zijn we er eindelijk over uit wat van wie is. We zijn nu zelfs al bijna een stapje verder. Maar het westen heeft de historie van Afrika eigenlijk gewoon gekaapt. Zij hebben nooit de gelegenheid gekregen om hun grenzen te vormen. Het zijn X stammen die willekeurig zijn verdeeld over X gebieden, waarbij er niet eens voor gezorgd is dat één stam maar in één natie is gevestigd. Kortom, een recept voor instabiliteit en burgeroorlogen tot in de verre toekomst Zolang dat niet veranderd, zal Afrika niet veranderen. Ik zie geen andere optie dan het gehele continent af te sluiten van buitenlandse inmenging. Overigens is mijn voorstel natuurlijk alleen al erg onrealistisch in verband met de vele grondstoffen die er te halen zijn en de wapens die er verkocht kunnen worden.