Joop

Hoe we allemaal ongemerkt micro-arbeiders en dieven worden

  •    •  
25-09-2018
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
17183125297_3887b66a1f_o

© cc-foto: Roel Wijnants

Nu we alles delen, klagen mensen niet snel over dit soort praktijken want voor je het weet sta je te boek als dief
In de brievenbus lag een rekening van een deurwaarder. Ik had brandstof getankt zonder ervoor te betalen. Schrikken, want ik wist van niks. Er flitste even van alles door m’n hoofd. Ben ik zo verstrooid aan het worden? Rijdt een ander met m’n kenteken rond? In mijn bankafschrijvingen zocht ik de datum op. Ja hoor, daar stond het. Ik had op de bewuste datum bij de bewuste pomp netjes betaald. Alleen het bedrag klopte niet. Een euro was er maar afgeschreven. De brandstof was niet afgerekend.
Vermoedelijk is het zo gegaan. Ik heb getankt, ben het tankstation binnengelopen, heb bij de kassa een doosje pepermuntjes gepakt, m’n   A irmileskaart overhandigd, m’n pinpas langs de betaalautomaat geswiped. Alles automatisch, ook in mijn hoofd. Gedachteloos. Alleen heeft de kassamedewerker slechts de pepermunt gerekend.
Heb ik vergeten te zeggen dat ik getankt heb? Het is zo’n station waar de medewerkers uitkijken op de tankende auto’s en meestal je pompnummer al ingetikt hebben voordat je aan de balie staat. Maar het kan ook zijn dat de pompmedewerker gewoon vergeten is de brandstof te rekenen. Wie zal het zeggen? Het is ook niet meer te achterhalen, noch terug te draaien. Met een boete tot gevolg.
Laatst overkwam het me dat een mede-klant betaalde voor het verkeerde pompnummer en zo de brandstof afrekende die ik net getankt had. Gelukkig werd dat net op tijd ontdekt. De automobilist werd teruggeroepen en toen ontstond er een kafkaeske situatie. Hoe moest dit rechtgezet worden?  
In de tijd dat er nog in contanten werd betaald, was het simpel. Dan kreeg de man gewoon het te veel in rekening gebrachte bedrag terug. Maar met het gemak van pinnen is dat niet meer zo eenvoudig. De radeloze kassier riep assistentie in, er werd overleg gevoerd en langdurig gepuzzeld. Uiteindelijk werd een oplossing gevonden die mij als bureaucratisch zwakbegaafde niet helemaal duidelijk was. Ik vertrouwde er maar op.
Dat vertrouwen ben ik wel een beetje kwijt aan het raken. Het is me wel eens eerder overkomen dat er onvoldoende werd afgerekend. Toen weet ik dat als vanzelf aan m’n verstrooidheid – het ‘eigen schuld, dikke bult’ dat ons voortdurend wordt ingepeperd –  maar inmiddels ben ik daar niet meer zo zeker van.  
Als je na het tanken niet afrekent krijg je sinds 2017 automatisch een boete van 131 euro. De eerste keer heb ik die vervuld van schuldgevoel betaald. Dit keer kreeg ik 8 dagen de tijd om alsnog te betalen plus 10 euro administratiekosten. Dat doe je dan want ja, anders wordt het misschien nog wel meer.
Toch zit het me niet lekker. Ik moet niet alleen een boete betalen terwijl ik letterlijk en figuurlijk niks gedaan heb. De rollen zijn omgedraaid. Moest de pomphouder vroeger opletten of iemand een dief is, nu moet je zelf opletten dat je niet tot een dief wordt gemaakt. Dat geldt niet alleen voor pompstations. Albert Heijn maakte maandag bekend kassaloze winkels te starten. Nu.nl schreef :
"Voor het kassaloos winkelen moeten klanten met een speciaal daarvoor gedownloade app zelf producten scannen. Het bedrag wordt na tien minuten automatisch van de rekening afgeschreven. Het zogeheten ‘tappen’ is mogelijk met een Android-telefoon. Andere besturingssystemen als iOS en Windows volgen later. "
In het artikel, dat zo te zien op een persbericht van de keten was gebaseerd, stond niet wat er gebeurt als het misgaat. Als de app niet goed werkt of de klant niet goed scant? Alle aandacht gaat in de media uit naar winkeldieven maar onderzoekers ontdekten ook dat klanten bij zelfscankassa’s gemakkelijk producten vergeten af te rekenen omdat ze ondertussen door tal van zaken worden afgeleid.  
Afgeleid werd ook een vriendin van me. Kort voordat ze de AH betrad, had ze heel slecht nieuws te horen gekregen. Lichtelijk verdwaasd deed ze haar boodschappen en wilde afrekenen. Toen werd ze besprongen door de beveiliging die een zakje melkcupjes uit haar zak viste. 49 eurocent. Ze werd afgevoerd naar een speciale ruimte en verhoord. Terwijl ze al ernstig van slag was hing de beschuldiging van winkeldiefstal boven haar hoofd. Dat kost al snel 181 euro of meer, plus een winkelverbod. Uiteindelijk lukte het haar de medewerkers te overtuigen dat er sprake was van een vergissing. Het hielp dat in plaats van het pakje melk cups haar mobiele telefoon in het winkelmandje lag. Ze kreeg genade.
Nu we alles delen, klagen mensen niet snel over dit soort praktijken want voor je het weet sta je te boek als dief. En dat is in een tijd waarin we de grootste schandpaal uit de geschiedenis hebben, sociale media, geen aantrekkelijk vooruitzicht. Bovendien is het natuurlijk ook allemaal zo lekker snel en gemakkelijk. Daar wil je geen spelbreker in zijn. Veel mensen vinden het ook fijn dat ze niet meer van andere mensen afhankelijk zijn. En hoe minder je met andere mensen te maken hebt, hoe fijner het is als je nog minder met ze te maken hebt. Een vicieuze cirkel die niet uit het niets is ontstaan. Veel technologie lijkt bedacht en ontworpen te worden door mensen met gebrekkige sociale vaardigheden.
Dat is allemaal al uiterst dubieus maar het probleem ligt dieper. In het publieke debat gaat het over robots en automatisering die banen doen verdwijnen. Dat is maar de helft van het verhaal. De arbeid wordt namelijk maar deels overgenomen door robots. De rest wordt overgedragen aan de consument, burger, kortom u en mij.
Zelfscannen betekent dat je zelf voor cassière speelt. Zonder dat je er voor betaald wordt. Het is zeg maar vrijwilligerswerk geworden. Gedwongen vrijwilligerswerk. De supermarkt zal meteen roepen dat producten daardoor goedkoper worden maar dat is de vraag.  
Dat gebeurt niet alleen in de supermarkt en bij het tankstation maar op heel veel plaatsen. Met steeds zware sancties als je faalt. De NS bijvoorbeeld maakt het ook bont op de hogesnelheidslijn tussen Schiphol en Rotterdam. Die vereist extra inchecken (a 2,40 euro) bij een paal op het perron. Wie dat vergeet krijgt onverbiddelijk een forse boete. Hotels zijn de volgende die aan de beurt zijn. De receptionist wordt vervangen door een automatische vraagbaak als Alexa. Met als gevolg dat jij als gast moet zorgen dat de vraagbaak je begrijpt, in plaats van andersom.
Het gaat niet alleen om afrekenen en service. We schrijven reviews, geven ratings, maken clips, stellen samen, delen verhalen. Dat was ooit allemaal werk maar is door Facebook, YouTube etcetera veranderd in een hobby. Logisch toch? De bedrijven in kwestie verdienen ondertussen wel miljarden aan dat ‘vrijwilligerswerk’. Logisch? Omdat het nu eenmaal zo is of omdat ons wijs is gemaakt dat het systeem nu eenmaal zo werkt? Eigen schuld, dikke bult. Of is er misschien iets mis met dat systeem? Met die manier van denken?
Er wordt wel gezegd dat de arbeider is verdwenen. Dat is niet zo. We zijn als consumenten steeds meer allemaal micro-arbeider geworden, die steeds meer – kleine – taken verrichten die voorheen werk werden genoemd en iemand een loon bezorgden. Die werknemers zijn niet vervangen door robots, ze zijn vervangen door ons. Je merkt alleen niet dat het werk is omdat we er niet voor betaald worden. Hoe heette dat ook alweer?
Delen:

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

avatar

Reacties (16)

Minoes&tuin
Minoes&tuin26 sep. 2018 - 16:35

Dat wordt dus oorlog!

denarjan
denarjan26 sep. 2018 - 10:23

Ik wilde gisteren inloggen op de site van mijn zorg verzekeraar met mijn standaard DigiD, en dat bleek niet mogelijk zonder een DigiD App of een SMS opgevolgd door een brief. Handig trucje van De Friesland bedacht ik me, zo'n stap filtert mooi een klein percentage van de oudere en dus ook duurdere klanten uit het bestand. Goed voor de winst. Nochtans kan je declaraties opsturen per brief of inleveren bij (mobiele)service punten, maar hoe lang duurt dat nog? We lijken nu al wel half op weg naar verplicht in het bezit moeten zijn van een mobiele telefoon. Gevolgd door verplicht bij je dragen nog wat later? Met de GPS functie aan natuurlijk.

Stafhorst
Stafhorst26 sep. 2018 - 9:14

Degene die hier écht als een arbeider wordt behandeld is de tankstationkassamedewerker. Dan wordt je bij het afrekenen geholpen door een heus mens, en de klant bestaat het om gedachtenloos te handelen. De medewerkermens tegenover hem bestaat gewoon niet. Niet opgevallen dat hij net naar de kapper is geweest, of erg bleek is omdat hij zich niet goed voelt... Nee hoor, een arbeider is gewoon een ding dat zijn werk goed moet doen, ook als de klant totaal niet oplet. En maakt hij een fout, dan is het een suffe arbeider. Klant wordt mens! De verkoopmedewerker is dat ook! Gewoon als klant beleefd zijn, opletten als je met mensen omgaat. En maak je een fout, excuseer je dan en vergoed de schade die al het werk dat je veroorzaakt kost. De wereld bestaat niet uit arbeiders, al of niet micro, en ondernemers, maar uit mensen die met wat zij doen de wereld voor anderen en zichzelf leefbaar maken. Tenslotte: het is misschien je eigen schaamtegevoel of gebrek aan zelfvertrouwen die je laat denken dat je voor een dief wordt aangezien. De 'andere kant' blijft gewoon aan je denken als gewaardeerde klant die een vergissing maakte.

1 Reactie
Francisco van Jole
Francisco van Jole26 sep. 2018 - 13:04

Gedachteloos slaat op de betaling, niet op de omgang met mensen.

Auslander
Auslander26 sep. 2018 - 9:12

“Veel technologie lijkt bedacht en ontworpen te worden door mensen met gebrekkige sociale vaardigheden.” Ach ja, nog een klacht van iemand die de markt kan niet bijbenen. Fv Jole vergeet dat de technologieën niet voor de sociale doeleinden maar voor de winst van investeerders en kapitalisten “bedacht en ontworpen” worden. Dat de “gebruikers” geacht worden deze te gebruiken hoort ook tot de gebruik cultuur van kapitalisme, met alle onvolmaaktheden van dien. Wil van Jole een sociale technologie? De weg staat altijd open voor de sociale investeringen. Althans als van Jole en zijn overheid echt de sociale doelen bedienen! “Hoe we allemaal ongemerkt micro-arbeiders en dieven worden”. Daarom zou ik het ook geen “diefstal” maar gewoon mede investeren op de sociale integratie van deze technologieën noemen. Dit is een stap verder richting een “share economie” waarvoor de consument ook dient een aandeel in de winst te bemachtigen. Want in tegenstelling tot vroegkapitalisme, waarin consument alleen consumeerde, is hij nu mede investeerder in het sociale integratie van alle technologieën. Hij levert ook bij elke integratie een “micro-arbeid”. Deze dient men ook individueel en sociaal tegemoet te komen. De meeste geschikte vorm voor een aandeel in de winst en voor de geleverde “micro-arbeid” is natuurlijk een garantie in consumptiecultuur. Zoals een minimumloon of werkloosheidsuitkering die de werkenden, of zoals de lagere prijzen die specifieke gebruikers bedient, dient ook deze “share economie” structureel verankerd te worden. Wat nu als “basisinkomen” aangeduid wordt is richtinggevend voor de “leed” dat men ondergaat als proefkonijn voor de nieuwe technologieën en de constante verrichte “micro-arbeid” in de sociale integratie daarvan. Natuurlijk wilt de investeerde of kapitalist niks weten van een “share economie” of van nog een soort garantie voor arbeid of consument zoals de basisinkomen. Maar ja, het is niet enkel de producent die de winst produceert, zonder arbeid en zonder consument komt niks tot stand. Gelet op de verregaande “technologisering” dis ons te wachten staat is het goed om in plaats van te klagen over “(bij)werkingen” van deze ontwikkelingen meer bedenken hoe kunnen we als publieke partner een betere en meer rechtvaardige aandeel te krijgen in het vergaande socialisering van kapitaal en zijn middelen.

korheiden2
korheiden225 sep. 2018 - 16:12

Een goed en interessant stuk. Ik betaal altijd toch nog minstens met mijn pincode of zelfs - heel ouderwets - contant. Maar ik vrees dat we ook de door Francesco genoemde ontwikkeling alweer niet gaan tegenhouden. Overal slaat de digitalisering toe. Mijn stiefmoeder (87) moet noodgedwongen aan de digitale televisie, want Ziggo stopt per 23 oktober met het analoge signaal. Vorige week de decoder aangevraagd. Dat moet via de computer, die o.a. vraagt om een mobiel nummer. Dat heeft ze niet, dus niet ingevuld. Dan kom je dus niet verder met je aanvraag. Gelukkig werd ook het vaste nummer geaccepteerd. Op de afstandsbediening van de oude tv heb ik de meeste knopjes afgeplakt. Alleen aan/uit en het geluid gaat nog met de oude afstandsbediening. Ik denk dat nog heel wat ouderen (er schijnen nog 300000 mensen analoog te kijken) in paniek naar de kinderen/buren/kennissen bellen omdat de op een verkeerd knopje hebben gedrukt. In de jaren zestig las ik in de Donald Duck het verhaal van Willie Wortel in Super-Duckstad. Donald werkte in de tien minuten-drukknopjesploeg. De overige 23 uur en 50 minuten was hij vrij. De meeste mensen waren de oliedomme inwoners van een high-tech wereld.

Frans_Cobben_Halsteren
Frans_Cobben_Halsteren25 sep. 2018 - 15:25

Zie het grote meubel-warenhuis IKEA uit Zweden: laat de klant zelf de meubels in elkaar schroeven. Voor wat de groot-supermarkten betreft: De meeste Nederlanders gingen na 1960 massaal boodschappen doen in de supermarkt(nieuw soort winkel), waardoor de kleine bakker en slager en kruidenier economisch werden uitgeroeid.

Sanaya Khan
Sanaya Khan25 sep. 2018 - 14:34

Het is inderdaad een groteske achteruitgang dat je op je transacties moet letten, je eigen boodschappen scannen als je niet in een langere wachtrij wil staan, en dat nog steeds niet alles automatisch verloopt en gratis is na 2 eeuwen industrialisering. /i Wat Francisco micro-arbeid noemt, is niet meer dan het resterende stuk werk verrichten na alle automatisering voor iets dat je graag wilt. Daar werd je nooit voor betaald, tenzij je het verkoopt. Hoe dat heet? Een compleet verkeerde voorstelling van de realiteit. Misschien is er iets mis met je eigen systeem Francisco, met je manier van denken, die enkele kleine persoonlijke frustraties opblazen tot een dystopische wereld van automatisering. Frustraties die herkenbaar zijn zo te lezen aan de reacties, begrijpelijk wanneer de lasten van gebruiksvriendelijkheid gedragen worden door de consument wanneer nieuwe technologische verbeteringen worden geïntroduceerd. Tanken zonder te betalen en een boodschap niet afrekenen blijft een vorm van diefstal, ik vind het niet gek dat er respectievelijk een deurwaarder en beveiliging bij komt, al vindt ik de machtsverhoudingen ook onevenredig. Daar moet de discussie wat mij betreft over gaan, niet over vertrouwen of het zelfverzonnen en verkeerd begrepen "micro-arbeid". Want nieuwe en onevenwichtige machtsverhoudingen door het groeiende kennisverschil tot de gemiddelde consument door automatisering kan veel grotere consequenties krijgen, we zitten nog niet eens in het AI tijdperk. Daarvoor is de overheid, die noodzakelijke wetgeving moet instellen, die de macht beperkt, en niet uitbreidt zoals we wereldwijd zien.

1 Reactie
OTTO76
OTTO7611 okt. 2018 - 21:34

ik denk dat u het verhaal van Francisco totaal verkeert begrijpt, opzettelijk maar daar heeft het geen schijn van

vdbemt
vdbemt25 sep. 2018 - 13:10

Het 'tappen' is dan wel geen robotisering, maar wel automatisering. Waardoor er cassiëres hun baan verliezen. En de politiek maar blijven beweren dat robotisering (bijv. robots die metselen) en automatisering geen banen kost. En ook roepen dat we harder moeten gaan werken, minder parttime. Goed voor de economie. Als we er zo in blijven zitten, zeker als ieder individu meer gaat werken, wordt natuurlijk de werkeloosheid alleen maar weer erger. Misschien moeten we met zijn allen harder werken. Maar laten we dat dan met zijn allen doen. Het werk dat er is met meer mensen doen. Individueel minder werken, pensioenleeftijd omlaag, dat geeft banen voor diegenen die nu de werkeloosheid in gedrukt worden.

Gerygrr
Gerygrr25 sep. 2018 - 11:17

Inderdaad, we worden ingezet als vrijwillige arbeiders op vele terreinen. Die tendens is er al langer, bij het onderwijs, de zorg bij de gemeenten..... Hulpouders, mantelzorgers, zelfs je eigen vuil moet je zelf gescheiden gaan wegbrengen.... De kosten voor alles stijgen wèl. Raar is, dat de werkloosheidscijfers zo dalen. Maar daar is weer een trucje toegepast, wie als kansloze op de arbeidsmarkt al een tijdje niet had gesolliciteerd, wordt niet meer meegeteld. Beter is het werk weer gewoon door mensen laten uitvoeren tegen salaris en je bent van veel problemen in de samenleving af!

Peterrr3
Peterrr325 sep. 2018 - 10:27

De vraag is of dit nog terug te draaien is en wat dan de gevolgen zijn. Overigens wat anders. In het voorbeeld van de vrouw die per ongeluk die melkcupjes in haar jaszak had gedaan. Dan ben je volgens de wet in overtreding en krijg je een bekeuring. Daar valt wat voor te zeggen. Maar hoe zit het nou eigenlijk als het andersom gebeurt. Ik merk regelmatig dat de prijzen in de supermarkt niet kloppen. Meestal is het meer dan er op het prijskaartje staat. Eigenlijk is dat ook diefstal. Maar daar hoor je dus nooit iets over. Als een supermarkt jou probeert op te lichten door verkeerde prijzen te hanteren, komt er dan ook een boete voor hen als je aangifte doet? Als je er in de winkel over begint wordt er altijd heel luchtig over gedaan. Bij de AH heb ik twee of drie jaar geleden een keer een klacht ingediend omdat een bepaald artikel al tijden lang verkeerd geprijsd was. Dan moest je telkens naar de klantenservice om het verschil (paar cent) terug te krijgen. Nooit antwoord op gekregen op die klacht, helaas.

2 Reacties
kweenie2
kweenie225 sep. 2018 - 14:02

Strikt genomen is het per ongeluk meenemen van melkcupjes geen diefstal. Het artikel is: "Hij die enig goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort wegneemt, met het oogmerk om het zich wederrechtelijk toe te eigenen, wordt, als schuldig aan diefstal, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie." Daar staat niet alleen de handeling, maar ook het oogmerk in genoemd. Het enige probleem is dat het lastig is om aannemelijk te maken dat het oogmerk niet is om het wederrechtelijk toe te eigenen. Maar op het moment dat de winkel tot de conclusie komt dat het inderdaad per ongeluk was, is er geen misdrijf meer.

Peterrr3
Peterrr325 sep. 2018 - 21:24

@Kweenie, maar hoe is het nou andersom? Als winkels bewust een hogere prijs in de kassa zetten dan op het prijskaartje staat. Als klant heb je dan geen enkel recht. Ja je kan je geld terugkrijgen, maar dan kun je wel in de rij voor de klantenservice aansluiten. Vind je niet dat je dan ook de politie in moet kunnen schakelen zodat een winkel een boete krijgt?

Poezenmens
Poezenmens25 sep. 2018 - 10:06

“Veel technologie lijkt bedacht en ontworpen te worden door mensen met gebrekkige sociale vaardigheden.” De asociale nerds van Silicon Valley zijn een voorbeeld van niets ontziend doorgaan met het ons door de maag splitsen van digitale rotzooi.

1 Reactie
OTTO76
OTTO7611 okt. 2018 - 21:37

hallelujah :)