Hoe serieus zijn verkiezingen nog?

Er is nog al wat op te voeren om de (tegen)stelling ‘democratie is te belangrijk om aan de burgers over te laten’ te onderbouwen.

De kiezer is dom Te pas en te onpas wordt er geroepen om meer democratie waarbij het referendum wordt opgevoerd als het wondermiddel en dat allemaal met de voorstelling dat de kiezer best in staat zou zijn tot weloverwogen meningsvorming.

Inderdaad; een deel van de kiezers zal ongetwijfeld de moeite nemen om zich serieus in vraagstukken te verdiepen, zal door (specifieke) opleiding en kennis best in staat zijn zich een degelijk onderbouwde mening over een kwestie te vormen. Een deel heeft inzicht, kennis en het vermogen om redelijk objectief en genuanceerd bepaalde problematieken naar waarde te schatten.

Maar laten we onszelf niet voor de gek houden; het overgrote deel van ons, ondergetekende incluis, heeft niet die brede kennis, heeft geen verstand van alles, mist op tal van terreinen de verdieping en ontbeert het zicht op samenhang. Toch is er een grote groep van mensen die belangrijke beslissingen kennelijk liever over laten aan het onvermogen van (een evident deel van) de bevolking dan aan de door ons gekozen politici die dag dagelijks met de problemen aan de slag zijn, die de specifieke kennis hebben dan wel kunnen aanroepen, die uitvoerig geïnformeerd zijn of worden, die politieke ervaring hebben, die zicht hebben op de verschillende invalshoeken van een probleem, die samenhang met andere vraagstukken overzien, die kunnen waken over enige consistentie van beleid en die, niet in de laatste plaats, in staat moeten worden geacht emoties ondergeschikt te doen zijn aan een verstandelijke benadering. Te menen dat de kiezer zich kan meten met de politicus en zijn bagage is dan ook nogal aanmatigend.

De politici zelf laten niet af steeds weer uit te spreken dat de kiezer niet dom is. Zij zeggen dit om electorale redenen tegen beter weten in, want natuurlijk zijn er domme kiezers. Dom in de zin van te beperkt om te kunnen oordelen en in die zin kan zelfs gesteld worden dat nagenoeg alle kiezers dom zijn. Niet iedereen beheerst alle terreinen van beleid. Niet iedereen dus is onbeperkt in beoordelingsvermogen bij de verschillende vraagstukken. Niettemin; het is onvermogen dat mede de richting van ons bestaan bepaalt.

Let wel; ik heb niets tegen domheid en ben zelf dom op tal van terreinen en wens me dan ook niet in te laten met onderwerpen waar ik weinig of helemaal geen verstand van heb. Helaas is het inherent aan domheid om die beperking doorgaans niet te onderkennen en toch het hoogste woord te wensen.

De kiezer is asociaal Huftergedrag is aan de orde van de dag. Op de sociale-media zijn nauwelijks nog fatsoenlijke woorden te vinden. Om het minste geringste wordt iemand de ernstigste ziektes of zelfs de dood toegewenst. Anti-Joodse spreekkoren vullen de stadions, hulpverleners worden aangevallen en op straat kunnen de meest stupide uitlatingen en verwensingen zonder moeite door camera of microfoon worden geregistreerd. Ook dit zijn kiezers. Ook zij geven mede richting aan uw en mijn bestaan.

De kiezer wordt misleid Er is een toenemende kans dat de kiezers via nep-nieuws op het verkeerde been worden gezet en dat deze dus een mening meer en meer gaan baseren op – bewust – foutieve informatie. Sociale media als Facebook, vaak volgestouwd met volstrekte onzin maar niettemin door velen beschouwd als serieuze nieuwsbron, dreigen in toenemende mate het kiezersgedrag te bepalen. Ook deze kiezers geven richting aan uw en mijn bestaan.

Naast misleiding van de kiezers via nep-nieuws wordt ook bij herhaling de feiten geweld aan gedaan of wordt de kiezer geconfronteerd met volstrekt verschillende interpretaties. In hoeverre is de kiezer in staat het een en ander als (meest) juist te beoordelen? In hoeverre wordt de kiezer door manipulatie misleidt? Ook de misleide kiezer bepaalt mede onze toekomst.

Vreemde mogendheden beïnvloeden de kiezer Die manipulatie komt de laatste tijd ook anderszins om de hoek kijken. Dat buitenlandse inlichtingendiensten al decennia lang proberen om politieke ontwikkelingen in andere landen te ‘sturen’ behoeft geen betoog. De mogelijkheid tot het heimelijk hacken van gegevens zal die inmenging slechts doen toenemen. In hoeverre zijn wij als kiezers tussen alle brij van over en weer gaande internationale verwijten nog in staat te beoordelen wat wel en wat niet waar is. Zelfs het journaille zal steeds meer moeite hebben te achterhalen wat wel en wat niet klopt. Ook mis- en disinformatie beïnvloedt de kiezer en bepaalt hier mede onze toekomst.

Tel bij dit alles nog eens de ondermijnende uitspraken van Trump ten aanzien van de Duitse regering en met betrekking tot de EU op, alsmede de tweespalt die zowel de VS, met in haar kielzog Israël alsook Rusland in onze regio tracht te zaaien, onder andere door welhaast onverbloemd – zie de via Rusland verkregen ‘lening’ aan het Front National en de Amerikaanse en Israëlische giften aan de PVV – het democratie ondermijnende populisme en opkomend nationalisme te steunen. Ook dit alles beïnvloedt het stemgedrag van de kiezer.

Loopt de democratie, indachtig ook de woorden van de Duitse President, door dit alles op haar laatste benen? Chaos ligt hoe dan ook op de loer en het lijkt sowieso verstandig om voorlopig maar eens terughoudend te zijn in het aan de kiezer aanbieden van meer democratische mogelijkheden dan de periodieke verkiezingen.