Joop

Hoe kunst en cultuur door willekeur een zooitje werd

  •  
12-10-2020
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
1276px-Ons'_Lieve_Heer_op_Solder_2396

© cc-foto: C. Messier

Waar is de wet? Waar zijn de regels
Verhalen beginnen meestal bij het begin; dit begint op het eind.
Het is 3 augustus 2020. Het Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK) maakt bekend wie wel en wie geen (of minder) subsidie krijgt. Voor de teleurgestelde aanvragers komt de bekendmaking als een doodsklap, bovenop de zweepslagen van corona. Overleven wordt het niet. Nu definitief niet.
Dit verhaal schrijf ik met verschillende petten op. Als innige liefhebber van kunst en cultuur raakt mij het lot van gezelschappen die geen of minder subsidies van het AFK hebben ontvangen. Als trouwe bezoeker van het Vondelpark Openluchttheater en het Amsterdamse Bostheater kan ik me onmogelijk neerleggen bij de beslissing van het AFK en het Amsterdamse college om hen geen subsidie te verlenen. Als vrijwilliger en grote vriend van het Theater de Roode Bioscoop (dat op het kunstvlak en de sfeer en de mensen en alles mijn familie is geworden) de deuren straks moet sluiten, accepteer ik niet. Dat het museum het Schip en het ZID theater uit mijn stadsdeel dreigen te verdwijnen, zeg ik als (lokale) politica: “Ho!”
Voor hen opkomen wordt wellicht gedreven door een persoonlijk motief, toch bezielt mij iets anders: het onrecht bevechten. Want hier in Amsterdam gebeurde iets wat niet eerlijk is.
Waar willekeur regeert, heerst onrechtvaardigheid. De wetten en de regels van een rechterlijke staat, zeg Onze, zijn er juist om willekeur tegen te gaan. Zodoende bestaan er allerlei commissies om objectieve besluiten te nemen. Of om het (gemeenschappelijke) geld te verdelen.
Het AFK heeft die taak in 2016 gekregen en vanaf 2017 beheert het AFK een groot deel van de Amsterdamse kas voor kunst en cultuur. Het gemeentebestuur is de feitelijke opdrachtgever van het AFK. De (democratisch gekozen) gemeenteraad heeft geen inspraak noch invloed op de beslissingen van het AFK. Middels een jaarverslag legt het AFK verantwoording af aan de gemeenteraad. Zelden leidt dit tot vragen. Lezen van het 85 pagina tellende jaarverslag 2019 kost best veel tijd. Moet je maar hebben. En waarom zou je?
Ik ben me er ook pas in gaan verdiepen na die beroemde 3 augustus. De shock was alom.
“Deze kaalslag is onvoorstelbaar. Zes jaar geleden kreeg ik een lintje van Eberhard van der Laan, nu worden we bij het oud vuil gezet. Daar kan dat lintje dan ook meteen bij.”, zegt Frances Sanders , oprichter van het Amsterdamse Bostheater.
“Subsidiebesluiten AFK zijn niet transparant en onrechtmatig”. Volgens Rob IJsendijk , voorzitter Stichting Vondelpark Openluchttheater “oordeelt het AFK met schijnobjectiviteit en zijn subsidiebesluiten onrechtmatig”.
In zelfde artikel lees ik dat “het AFK de toegekende rapportcijfers niet bekend maakt.” En inderdaad, ik kon ze nergens vinden en de culturele instellingen die ik heb gesproken, hebben ze ook niet.
In het overzicht van het AFK staan alle aanvragen op alfabetische volgorde inclusief de wel of geen toegekende subsidie. Individuele beoordelingen zijn ook te lezen. Elke aanvraag kreeg een “zeer goed”, “goed”, “voldoende”, “onvoldoende” of “zwak”.
“De adviescommissies hebben hun keuzes gemaakt aan de hand van nieuwe beoordelingscriteria die zijn vastgelegd in de gemeentelijke Hoofdlijnen Kunst & Cultuur 2021-2024: artistiek belang, belang voor de stad, uitvoerbaarheid en diversiteit en inclusie. ” Aan de hand waarvan bijvoorbeeld “diversiteit en inclusie” wordt gemeten is onduidelijk. “We werken met zes nationaliteiten, inclusief een vluchteling uit Iran.” Ja, hoe Marokkanen, Joegoslaven meetellen blijft vaag. De formele eisen van diversiteit, inclusiviteit en spreiding zijn ook Frederieke Cannegieter van Amsterdams Marionetten Theater een doorn in het oog. Waarom het ene theatergezelschap op dit punt als zwak wordt beoordeeld en slechts een “voldoende” krijgt op het punt “belang voor de stad” en toch de aangevraagde subsidie in volledigheid ontvangt en op grond waarvan een ander wordt gekort of helemaal niks krijgt, valt uit de beoordelingen niet af te leiden. Geen instelling die weet waarom die op die ene plek in de rangorde staat. Bovendien is er alleen een ranglijst “onder de budgettaire zaaglijn”, oftewel een overzicht op volgorde van waardering van de positief beoordeelde instellingen die geen subsidie ontvangen omdat het geld op was.
En toen zwol de tweede golf van willekeurigheid aan.
Op het advies van het AFK besloot het Amsterdamse college van B en W (en later ingestemd door de gemeenteraad) dat de subsidieaanvragen van elf theaterinstellingen alsnog gehonoreerd gaan worden. Waarom deze 11 opeens wel en niet 16 of alle 28 theaterinstelling die allen een positieve beoordeling kregen maar honorering misliepen? En waarom geen enkele redding voor de afvallers onder de categorie muziektheater?
Er kwam ook geen extra geld vrij. Er vonden alleen allerlei budgetverschuivingen plaatst. “Het geld moet echter volledig van het AFK zelf komen, namelijk 1,5 miljoen euro uit zijn innovatieregeling en 375.000 euro uit de tweejarige regeling voor jonge instellingen.” Met andere woorden: onder andere ten koste van jonge makers.
“Meer erfgoed, minder nieuwe kunstprojecten?” luidde de vraag meteen nadat de wethouder Meliani “een grote greep deed uit de regeling projectsubsidies voor de redding van Museum Ons’ Lieve Heer op Solder.” De kunsten moeten op geen enkele manier tegen elkaar worden uitgespeeld. Deze hapsnap oplossingen aantasten echter de solidariteit aan en de samenwerking binnen de sector. Als lobbyen loont, en we de regels tijdens het spel gaan veranderen, dan kweekt democratie onvrede en wantrouwen. Want…
Qua “waardering” staat Ons’ Lieve Heer op Solder onder het museum Schip dat slechts een derde van de totale exploratiebegroting heeft aangevraagd bij het AFK. De onmisbare bijdrage werd volledig toegekend, maar vanwege geldgebrek alleen deels gehonoreerd. Daarmee komt het Schip jaarlijks 1,5 ton te kort. Een ramp.
Het geld bij de ene weg halen om een andere te redden is niet eerlijk, maar kan worden gedoogd vanwege nood. Oké. Maar dat dit losgepeuterde bedrag zo maar aan iemand wordt uitgekeerd, zonder tussenkomst van het AFK, zonder dat deze of andere instellingen zelf een (extra) aanvraag moet indienen is pijnlijk. Waar is de wet? Waar zijn de regels? Was het niet logischer en eerlijker (die ranglijsten bestaan immers niet voor niks) om die 6 ton aan het totale erfgoedbudget toe te voegen? Het Museum Schip zou dan de reeds toegekende subsidie ontvangen en het resterende bedrag zou verder verdeeld worden conform de ranglijst.
Wat mijn hart het meest doet krimpen is de nonchalante houding van het AFK : “Zo hard is dit systeem.” Dus bekijk het maar. Het AFK kost de gemeente Amsterdam miljoenen. In tijden van extreme coronacrisis hoeft AFK zich geen zorgen te maken. Inkomsten stromen gegarandeerd binnen en diegene over wie zij oordelen moeten zich maar zien te redden. Geen subsidie van de gemeente vermindert de kansen bij andere fondsen. Ja, “zo hard is dit systeem.”
“Wij hebben wel een positieve beoordeling, maar het geld was op.”
“Ja, was je maar boven de zaaglijn terecht gekomen.”
“Ja, maar ik doe wel aan diversiteit en inclusie, geloof me.”
Opgezadeld met de valse hoop is het lot van alle Amsterdamse culturele instellingen onder “de zaaglijn” niet alleen bitter, maar ook oneerlijk en onrechtvaardig. “Alle problemen zouden volgens Meliani zelf zijn ontstaan omdat het AFK niet is uitgegaan van het beschikbare budget, maar vanuit zijn eigen criteria.” En nu?
De afwegingen van het AFK kloppen niet. In plaats van hapsnap herstelwerk, dat alleen tot meer oneerlijkheid, onduidelijkheid en onrechtvaardigheid leidt, kunnen we dan niet beter alles over doen?
Delen:

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

avatar

Reacties (18)

Ryan2
Ryan221 okt. 2020 - 17:41

Tja.. Kunst.. Wat is kunst.. Ballet bij voorbeeld. Als je terug gaat naar de oorsprong, was het eigenlijk een floor show in besloten kring. Aan het hof van koningen en keizers. Ik vind het wel grappig, dat uitgerekend in Rusland deze vorm van theater ook voor zich op ging eisen. Wat goed is voor de Tsaar, is ook goed voor ons... Niemand durft iets van de nieuwe kleren van de keizer te zeggen. Want het is "kunst".

1 Reactie
Ryan2
Ryan221 okt. 2020 - 17:42

Oops.. Ik vind het wel grappig, dat uitgerekend in Rusland het volk deze vorm van theater ook voor zich op ging eisen.

frankie48
frankie4813 okt. 2020 - 9:12

Als Amsterdammer die daar in de buurt geboren is en met de mensen die in dit huizenblok woonde op school heb gezeten, kan ik mij niet zo druk maken over het feit dat misschien door geldgebrek een museumfunctie van een voormalig postkantoor en school gaat verdwijnen. Ik vraag mij toch meer af wat architect Michel de Klerk er van zou vinden als hij wist dat arbeiderswoningen door andere geldzaken in dit complex bij de renovatie niet meer aan hun aangeboden zullen gaan worden. En van het feit dat de meeste kinderen van de arbeiders uit die buurt door een neoliberale liberalisatie van de woningmarkt daar tijdens de afgelopen renovaties door woningbouwverenigingen uit verdreven werden! Wat zal hij gedacht hebben! https://nl.wikipedia.org/wiki/Michel_de_Klerk https://www.nul20.nl/dossiers/start-restauratie-schip

Ivan61
Ivan6113 okt. 2020 - 8:10

Afgelopen weekend vierde Noord Korea grote feest en volgens mij zou AFK bestuur daar prima tussen passen. Het macht van losgeslagen communisme is zeer gevaarlijk. Mevrouw Duvnjak en ik kunnen daarover praten als ervaringsdeskundige. Cultuur kan je niet aansturen en opleggen tenzij je in dictatuur leeft. Dankzij opgelegde diversiteitsbeleid van AFK voel ik me steeds meer thuis en dat voelt niet fijn. Jullie weten wat met SFRJ gebeurd is neem ik aan.

GabrielMokummer*...And Justice for All!*
GabrielMokummer*...And Justice for All!*12 okt. 2020 - 16:51

Dag meneer Aart van de aap. Met alle respect, wat is een beschaafd en hoogontwikkeld land zoals Nederland zonder kunst en cultuur?. Maar kunst en cultuur zoals ballet, opera enz. zijn niet goedkoop en dat is een bevestigd feit. Gebaseerd op die echte kosten, kan een ticket naar een ballet of opera misschien meer dan 200 euro kosten. Hoeveel Nederlanders kunnen het betalen?. Daarom al die verschillende kunstsubsidies, neem ik aan, in bijna alle westerse landen met o.a. Nederland, zover ik weet. Duitsland b.v. geeft per jaar blijkbaar nog veel meer geld aan kunst en cultuur, in vergelijking met ons land. Ik wens u een heel fijne avond. ✌

tempest
tempest12 okt. 2020 - 15:13

Een gemeente die veel te veel regels toevoegt omdat ze naast kunst ook nog allemaal andere dingen belangrijk vindt, maar niet kijkt of het uitvoerbaar is of daadwerkelijk positief uitpakt. De ambtenaren trekken terecht hun vingers ervan af en laten de implementatie aan “experts” over en zetten de AFK op. Een handige extra laag om de schuld te kunnen afschuiven wanneer het een rotzooi wordt. En in de tussentijd zijn de briljante politici die de extra regels zo daadkrachtig hebben verzonnen weer door-gepromoveerd omdat ze zo fantastisch dingen “voor elkaar hebben weten te krijgen”. Helaas is dit dus precies waar een cynische houding ten opzichte van het functioneren van de overheid door ontstaat.

Karolina Spaic
Karolina Spaic12 okt. 2020 - 14:49

Eindelijk goed beschreven en geanalyseerd hoe is het allemaal gegaan.

Bouwman2
Bouwman212 okt. 2020 - 14:01

Het aangename van kunst is nou net dat die zich aan wetten noch regels stoort. Want kunst die zich aan de regels houdt is de kunst van de Staat en de dictatuur. Kijk naar de sowjet kunst of naar de bouwwerken van Mussolini. Kunst is vrij en bijgevolg arm. Neem Vincent van Gogh, die zat tijden in een kamertje dat ie schilderde. Die kreeg geen subsidie, van een Overheid, die had geen recht op bijstand, of aow. . Die was aangewezen op zijn broer .. Kunst moet vrij zijn ook van subsidies op straffe dat het geen kunst is.maar ordinaire behaagziekte.

4 Reacties
Paul250371
Paul25037112 okt. 2020 - 15:46

En moet de multinationals, de aandeelhouders, de belastingonderduikers, de, de ..., de... etc, ook vrij zijn van subsidies op straffe dat het geen ondernemen is maar smerig rechtse "graai-, oplichters-, roverziekte?

Vrije Geluiden
Vrije Geluiden12 okt. 2020 - 18:10

Het aangename van de visie van Bouwman op kunst is, dat je zo het mooiste op de wereld helemaal gratis krijgt, tenminste voor zolang de kunstenaar niet voorgoed het loodje legt. Je moet hem natuurlijk wel ten goede houden dat het al een hele kunst is om dat soort redeneringen logisch te laten lijken. Daar is een vorm van bijna bovenmenselijk intellectueel zelfbedrog voor nodig dat niet voor iedereen is weggelegd.

Joe Speedboot
Joe Speedboot12 okt. 2020 - 18:51

'en bijgevolg arm' Wat een flauwekul! Waarom zouden mensen die dingen maken waar volksstammen van genieten en hele musea aan worden gewijd dat voor gemiddeld 12k per jaar moeten?

Bouwman2
Bouwman213 okt. 2020 - 11:55

Even antwoorden. Paul, ja zeker. Geluiden: neen, en kunst is niet gelijk aan mooi. Schhonheid heeft haar gezicht danig verbrend, zeg ik Lucebert maar na, toch niet onderskundig op gebeid van de letteren en de kunst in het lagemeen. En de platieken van Jef Koons, horen niet bij kunst, maar bij de beoefenaren van een ambacht. Ik heb voor vakmanschap waardering, maar noem het ambacht van bierbrouwer geen kunst. Mozart was een genie, maar is van de armen begraven. Chopin had geen ziektekostenverzekering in Soller in het klooster. Hij was daar voornamelijk ziek. En van Ries heb je nog nooit gehoord, hij was een leerling van Beethovem en neem maar aan dat ie arm was. Bach zat een tijd in het gevang.... maar dat vertelt Paul Witteman jeer natuurlijk niet bij.... En Joe, het is niet zo dat kunst bedoed is om van te genieten, het is ook bedoeld om iets te vertellen. Over de kunstenaar zelf zowel als over de maatschappij waarin ie leeft.Kijk maar naar Picasso, en de Guernica, in het Reine Sophia in Madrid zodra je daar weer heen kunt. Met het vliegtuig, want te voet is er enkel voor penitenten als Cees Nooteboom met een omweg via Santiago. Voor allen: bent u ook zo dol op peultjes?

Joop Schouten
Joop Schouten12 okt. 2020 - 13:11

... Terwijl een eerlijke verdeling van opbrengsten voor iedereen duidelijk is. In tijd van nood betaald iedereen voor het enige wat het leven de moeite waard maakt.

GKnight
GKnight12 okt. 2020 - 12:44

De analyse begint niet sterk door de volkomen verschillende categorieën kunst en cultuur door elkaar te halen. Daarna komt het niet meer goed. Cultuur verbindt per definitie en van kunst moet dat nog maar afgewacht worden. Veel politici willen kunst ‘gebruiken om te verbinden, maar gaan daarbij voorbij aan de functie van kunst om op scherp te stellen, te provoceren en gewoon een tegenstem te laten klinken die niet ingepast kan worden. Uiteraard kloppen de overwegingen van het AFK niet. Het is beredeneerde willekeur waarvoor geen enkele kunstbobo zich zou moeten lenen. Als uitvoerders van een failliet beleid. Maar de overwegingen van het AFK kloppen vooral niet omdat de lokale politiek het met de verkeerde opdracht op weg stuurt. De modder in. Zo is de cirkel rond. De politiek steunt weliswaar de kunst, maar neemt het tegelijk niet serieus. Dat wordt het pas als de functies van kunst oneigenlijk opgerekt kunnen worden door de politiek. Zodat kunst kan dienen als instrument om politieke doelen te helpen verwezenlijken: vastgoedbeleid, sociaal beleid, doelgroepenbeleid en dat vermaledijde diversiteitsbeleid. Als het AFK dan ook nog eens een gedateerde niet-inclusieve visie van de Code Diversiteit & Inclusie hanteert, dan is de chaos compleet.

Brenda T. Glooriks
Brenda T. Glooriks12 okt. 2020 - 12:23

Het is inderdaad een drama geworden, of beter gezegd; het college is meegegaan in een desctructief proces waarbij - oh ironie - de diversiteit in het culturele landschap kaalgeslagen wordt als een kostbaat natuurgebied dat met roundup overgoten wordt om ruimte aan diversiteit in vegetatie te geven.

Aart van de aap
Aart van de aap12 okt. 2020 - 12:15

Ik wil wel zeggen Ik had niet gedacht dat Joop deze comments plaatst. Dat pleit wel voor Joop. Ze zijn pro freedom of speech. Ze zijn toleranter dan veel sites die beweren tolerant te zijn. Dus, die kan je in je zak steken

Aart van de aap
Aart van de aap12 okt. 2020 - 12:03

En dan het feit, dat de PVDA mensen het wel altijd over 'kunst en cultuur' hebben, maar net zo makkelijk eventjes het halve land kapot bezuinigen, door met de VVD in een coalitie te zitten. Dat kan dus wel. Iedereen naar de voedselbank, geen geld voor leraren, geen zorg meer, van Nederland een failed state maken. En dan beginnen over performance art, kunst installaties, wijntje erbij, lijntje snuiven, interessant doen met je dure vrienden. Moeilijk kijken, doen alsof je intelligent bent Kunst zou verboden moeten worden, zegmaar.

Aart van de aap
Aart van de aap12 okt. 2020 - 11:39

Ik ben tegen kunstsubsidie Dan noem je me 'rechts'. Kan me dan weer geen flikker schelen, hoe je me noemt. Ik ben anarchist, dus tegen de staat en dus ook tegen de 'kunst' ( zogenaamd ) die door de staat bekostigd wordt, Kunst die door moeder staat bekostigd wordt, omdat deze 'kunst' zichzelf niet kan onderhouden, omdat niemand er in geinteresseerd is. Dan zeg je, dat vind de VVD ook. Dan zeg ik weer, dan is dat (letterlijk ) het enige waar de VVD gelijk in heeft. De staat troggeld geld af van mensen, via bedreiging, dat heet dan 'belasting'. En van dat geld doen ze dan zinloze dingen, waaronder het bekostigen van zogenaamde 'kunst'. Het bekostigen van hun elitaire vriendjes, in de 'kunst'. In andere landen noemen je dat corruptie. Alsof mensen zelf geen kunst kunnen maken. Alsof je daar subsidie voor nodig hebt. Heel youtube staat vol met tienduizenden artiesten, geluidskunstenaars en weet ik niet wat, die het zonder subsidie kunnen. Wat het ook zo misselijkmakend maakt. Deze dame is dan van de PVDA en heeft meegewerkt aan neoliberaal afbraak beleid, wat ertoe geleid heeft dat Nederland nu een soort derde wereld land is geworden. weet ik veel hoeveel mensen er geen huis hebben en/of bij de voedselbank zitten. Het is een grote doffe ellende. En, terwijl mensen dus gewoon in armoede leven in NL, gaat deze mevrouw over 'kunst' zeuren. Het is te decadent voor woorden. Mijn vrienden moeten een subsidie voor hun abstract ballet en dat moet jij betalen, terwijl je niet kan rondkomen en er geen geld meer is voor de zorg ? Dit is dan iets waar zowel SPers, als libertariers, als anarchisten het met mij eens zouden kunnen worden. Lets join forces ?