‘Nieuwe kerncentrales niet haalbaar en niet betaalbaar’
Hoe komen we nog aan gas als Rusland de kraan dicht draait?
© cc-foto: Jay Stwerling Austin
Reacties (60)
De Groningers een Lamborghini geven en onze eigen gas gebruiken , ligt nog voor 1000 miljard aldus de uitleg vandaag in de kamer door zo’n snotneus van de FvD.
We kunnen eenvoudig zelf waterstof maken. Hoe? Drijvende windmolenparken op de Atlantische Oceaan. Stel je 10 windmolens van 5 MW voor rond een productie eiland. Bij 6000 uur wind leveren deze windmolens 300 GigaWattUur aan stroom. Bij een conversie efficientie van 80% levert dat 240 GWh per jaar. Dat komt ongeveer overeen met 24 miljoen kubieke meter aardgas. Maak 200 van dergelijke installaties en Nederland kan in zijn eigen gas voorzien. Het gas kan met tankers naar de Eemshaven gebracht worden en dan in het bestaande leidingen netwerk worden gepompt. Het bovenstaande levert hoogwaardig werk op. En we halen de klimaatdoelen van 2030 heel gemakkelijk. Het maakt ons ook snel minder afhankelijk van Rusland. Het bovenstaande kan leiden tot een veel betere energie efficiency. De waterstof kan met een brandstofcel in woonhuizen omgezet worden in elektriciteit. Dit levert ook warmte op. Deze warmte kan in de winter gebruikt worden voor verwarming. Dus: In de zomer wek je je elektriciteit op met zonnecellen. In de winter maak je elektriciteit van waterstof en je verwarmt tegelijk je huis. Een beter milieu en energetische onafhankelijkheid zijn binnen enkele jaren te realiseren. We moeten gewoon even doorpakken.
'We moeten gewoon even doorpakken.' Gelukkig krijgen we 4 miljard euro van de EU (sigaar uit eigen doos) en krijgen ze in Italië bijna 200 miljard euro om daar hun huis gratis te '''''verduurzamen'''''.
Jammer alleen dat die electrolysers zo inefficient zijn (50%). Dus ga maar uit van 400 installaties=4000 windmolens. Wordt lekker zigzaggen op de noordzee. Schip op drift tijdens een storm, zie vorige week. Goed plan.
@Rechtvnraap The electro-lyse schijnt inmiddels een efficiency te hebben van 80%. Daar ben ik van uitgegaan. Ze komen niet op de noordzee maar op de Atlantische oceaan. Buiten de scheepvaart routes. Als schepen overgaan op waterstof, zouden ze onderweg kunnen tanken bij de drijvende windmolens. Dat zou heel veel vervuiling schelen.
De VS staan in het rijtje ‘landen die met ons (Europa) geen appeltje te schillen hebben’. Ik vraag mij af of dat zo is?! Sinds de oorlog met Irak in 2004, toen Frankrijk en Duitsland niet onmiddellijk mee wilden doen, hebben Republikeinen het over het ‘oude Europa’: decadent, pacifistisch, ‘post-Christelijk’… hebben wij als Europa nog wel wat gemeen met die stroming? Kijk naar de Republikeinse kandidaten die dadelijk naar alle waarschijnlijkheid het Huis en de Senaat gaan overnemen; check hun CV’s. En kijk naar het lot van het handjevol Republieken dat zich tegen Trump keert. Radicaal rechts staat op het punt om een parlementaire meerderheid te veroveren. Ik persoonlijk zie steeds minder gedeelde normen en waarden. Het lijkt mij geen land waar we voor onze energievoorziening van afhankelijk willen zijn.
vooral niet omdat het schaliegas is en inderdaad wat hebben we met die mafketels te maken eigenlijk?
Poetin draait de kraan niet dicht. Het is zijn enige bron van inkomsten. Bovendien weten we dat handel altijd doorgaat. Zelfs tijdens de tweede wereldoorlog. Gas en dreigen met invallen is het equivalent van kernwapens. Je dreigt er mee in de hoop dingen gedaan te krijgen. Wat veel mensen maar niet willen begrijpen is dat wanneer Poetin Oekraïne binnenvalt of het gas afsluit, hij zijn onderhandelingspositie de nek omdraait. Het is het enige wat hij heeft om druk te zetten, eenmaal ingezet en de druk is weg.
Met het eeuwenlang het eigen belang najagen heeft de mens de wereld van nu geschapen. Concurreren in plaats van samenwerken. Vechten in plaats van vreedzaam onderhandelen. Uitbuiten in plaats van eerlijk delen. Een inferieure mentaliteit leidt tot inferieure oplossingen en hardnekkige tegenstand. Kortom, 'verander de wereld. En begin bij jezelf'.
@ Effie (11:58u) - mooie reactie. Wendell Berry schreef: “Rats and roaches live by competition under the law of supply and demand; it is the privilege of human beings to live under the laws of justice and mercy. It is impossible not to notice how little the proponents of the ideal of competition have to say about honesty, which is the fundamental economic virtue, and how very little they have to say about community, compassion, and mutual help.” Zo kun het formuleren: doctrines die eigenbelang en competitie vóór alles stellen; tja, doe je dat, dan ben je niet beter dan ratten en kakkerlakken. Hoe verhullend en indirect je het ook formuleert, met veel franje en omfloerst, in dikke leerboeken economie: neoliberalisme was, is, en blijft een ideologie voor antisociale en criminele persoonlijkheden.
Ja, het westen is te verwend. Onze ouders en grootouders hebben ervoor gezorgd dat alle primaire levensbehoeften altijd voldoende beschikbaar waren en de huidige generatie is gaan denken, dat dat automatisch zo blijft. In plaats van ervoor te zorgen, dat het zo blijft is men overal met het opgeheven vingertje naartoe gegaan met de mededeling, dat als zij niet veranderen en net zo als wij worden we geen spullen meer van ze kopen. En dit is het gevolg.
Het artikel benadert de gas uitdaging van de aanbod kant. Onze politici weten dat er nog een andere kant is, de vraag kant. Echter gezien het ontbreken van een visie en concrete plannen om iets aan de vraag te doen door van het gas af te gaan, hoeven we van die optie weinig te verwachten. Door dan maar weer naar de aanbod kant te gaan kijken (wat nu gebeurt) wordt er een andere optie over het hoofd gezien: Vraag vernietiging. Vernietig de vraag naar gas en je probleem is ook opgelost. Hoe doe je dat? Oorlog is een goede manier. Al vaker gebruikt in het verleden.
--- Dit bericht is verwijderd —
@teun, vooralsnog zal al deze extra benodigde elektriciteit worden opgewekt door... gas.
Uitstekende beschouwing van Han van der Horst - spreekt voor zich, dacht ik. Overigens bleek vanochtend dat sommige jongere Russen toch wel van het vernielzuchtige type zijn; en dat zij daar zowel veel geld mee binnentrekken als ook de petoet mee kunnen indraaien: https://www.gelderlander.nl/auto/youtuber-blaast-peperdure-auto-van-vriend-op-en-riskeert-vijf-jaar-cel~a5652e44/ Tja. Wat een verkwisting van energie, al met al. Als dit stevig in de mode komt dan zal Putin alle beschikbare energie wel binnenshuis willen houden. Vergeet ook niet de sprekende beelden goed te bekijken.
Goh, heel dit verhaal is een basis voor een goede Bond film. Laat de scenario schrijvers er maar op los.
"Het zijn de Europeanen die voor de verandering eens zoete broodjes moeten bakken. Eindelijk worden de rollen omgedraaid. Het begin is er. Het gas wordt duur betaald." Leuk artikel. Het "grappige" in deze is natuurlijk dat Rusland haar positie als gas en olie leverancier heeft omdat zij haar koloniale rijk nooit heeft ontbonden. Maar feitelijk zou dit dus neer komen op de droom van economisch en cultureel rechts. Geen eisen meer stellen op het gebied van o.a. mensenrechten en stoppen met arbeidsmigratie en het huidige vluchtelingen beleid.
Het wordt wel nijpend, nu ook gas ons niet meer kan verwarmen. De mensheid is behoorlijk afhankelijk geworden van fossiele brandstoffen en dat heeft tot gevolg, dat het misschien niet meer overal en altijd maar beschikbaar is. Mensen die duurzaam leven, hebben meestal wel door dat jezelf afhankelijk maken van fossiele brandstoffen, niet zo slim is. Maar als het niet meer beschikbaar is of ergens wordt de toegang gestopt, dan heeft een gigantisch aantal mensen een serieus probleem. Ergens bepalen een paar mensen of de rest nog aan warmte kan komen of aan stroom. Zelf heb ik bijna geen apparaten in huis en verzin ik steeds meer manieren waarmee ik het ook zonder zou kunnen redden. Die creativiteit is nuttig en pragmatisch, omdat je dan wel door kan gaan. Misschien wat meer sober, maar wel jezelf kan blijven voorzien van eten, drinken, vermaak en dat wat je nodig hebt.
Waarom zijn er geen buffervoorraden opgeslagen in de lege gasvelden van ons land!!!! Zijn er in '18, '19, '20, en 2021 soms rapporten uitgebracht waarin steeds een gunstige gasprijsontwikkeling en gematigde inflatie tot aan 2030 werden verwacht. Zullen consumenten door die verwachtingen dan al jaren kunnen zien dat hun vaste kosten een steeds groter deel van de energierekening gaat uitmaken, omdat het variabelen deel van de kosten door alle maatregelen ten aanzien van energiezuinig maken de winsten van leveranciers steeds verder onder druk zouden komen te staan. En de consument daar nu door de huidige negatieve prijsontwikkeling op de markt voor gas en de hoogste inflatie van de afgelopen 40 jaar met een onbetaalbare geworden energierekening worden opgezadeld. Vergelijk het met de prijsontwikkeling van de postzegel, die door de afname van het aantal verzonden stukken in prijs aanzienlijk kon worden verhoogd, alleen omdat het voor investeerders en aandeelhouders een aantrekkelijk markt moest blijven om in te blijven stappen.
Waarom halen wij eigenlijk geen olie en andere grondstoffen uit Iran? Het feit dat daar fundamentalisten zitten kan toch niet de echte reden zijn? In Saoedi-Arabië en andere golfstaten heb je ook extremisten en fundamentalisten en wij hebben daar geen problemen mee. De Saoedi staan al lang bekend als een van de belangrijkste sponsoren van islamitisch extremisme en terrorisme (zolang deze groepen hun versie van de islam verspreiden). Een van deze voorbeelden zijn de Balkan landen zoals Bosnië en Kosovo, waar de vlaggen van ISIS vrolijk wapperen in de straten van inmiddels geïslamiseerde wijken. Het is alsof men zou zeggen: "Hitler is fout maar Stalin is prima".
De Amerikanen fracken wel wat extra en zorgen dat we niet in de kou komen. En anders wenden ze hun invloed aan om gas uit het MO richting Europa te krijgen. Verder eens met de strekking, we hebben onze piek gehad, en zullen langzaamaan steeds afhankelijker worden van anderen. De hardwerkende Nederlander werkt 30 uur per week, MBO doen noemen we studeren en we zijn bezig met stikstof, lhbtiq+, vluchtelingen en vergeten over onze toekomst na te denken. We kunnen nog wel een jaar of 50 teren op ons kapitaal (opgebouwd na WOII), en de bedrijven die we nog hebben, hoewel we die zo maar ook wel eens eerder zouden kunnen verkwanselen. De Nederlandse arbeider is niet meer rendabel op de wereldmarkt, grondstoffen hebben we niet, we zijn decadent geworden. Misschien kunnen we het tij nog keren, maar denk van niet in polderland Nederland. Tot zo ver mijn positieve bijdrage ;-)
Indien er pecunia mee gemoeid is, worden die ideologische verschillen en historische frustraties nogal snel aan de kant geschoven Han. Bij een goede deal nemen ze ook nog hun eigen burgers terug. Alleen de schurkenstaat Iran blijft naar mijn persoonlijke inschatting volharden in haar principes.
"De Westerse leiders hebben zich namelijk dit conflict in laten rommelen. Ze hadden het te druk met de coronacrisis." Achter deze twee zinnen schuilt een heel artikel ( een boek zelfs) ben benieuwd. Een voorzetje van mijn kant: oorlog is onontkoombaar als één partij die oorlog wil. Als één partij al twee oorlogen sinds 2008 is begonnen, grond van souvereine staten heeft bezet, en vrolijk "dooroorlogt". Dan moet je ook als buitenstaander keuzes maken met alle consequenties van dien. Van het gas af doet even zeer maar biedt prima perspectieven voor een "wende". Tot die tijd moet de EU inderdaad de buidel trekken en dan zijn, zo vermoed ik, de tranen snel opgedroogd.
Je vergeet Libië, of oorlogen in Irak en Syrie, en wat daarmee gebeurt is, zo vergeet je ook het Corrib project in Ierland. http://www.shelltosea.com/ Heb overigens aan veel projecten meegewerkt die de aan of afvoer van gas mogelijk moesten maken. Van Yama/ Noord Siberie ( Gazprom en het Franse Total) tot Ras Lafan/Qutar, van Nordstream Duitsland tot Escravos/Nigeria, van Corrib tot Arzew/Algerije, van Zuara/Libie tot het Suez Canal enz.... Ik lees al die geo politiek propaganda en prietpraat dan ook met grote minachting en walging.
Overigens eens, mbt de toeslagenaffaire. Daar komen we nooit meer vanaf, zeker niet door al die schimmige bureautjes die ooit opdoken bij de aanvragen, en nu massaal bij de compensaties.
Het is wel 'grappig' om dat verkneukelen hier te lezen, daar waar vanuit links-progressieve hoek decennia lang de wereld werd ingetrokken om elk land te leggen naast de meetlat van mensenrechten, en dan te concluderen: "boontje komt om z'n loontje. Nou de conclusie lijkt dan helder: Dat hadden we dus niet moeten doen; hadden we nu meer vrienden gehad. Was dat domrechtse 'we gaan alleen voor het geld' nog niet zo dom geweest. Dat ooit nog eens te moeten opmaken uit een links verhaal..
Dan trek jij de verkeerde conclusie. We hebben het allemaal alleen voor het geld gedaan. We hebben in de jaren negentig al ons gas aan het buitenland verkocht voor een spotprijs. Allemaal om op de korte termijn geld te verdienen. Het schandaal als gevolg van de schade is ook door geld gedreven. Wel de winsten pakken op de gaswinning, maar niet de lasten dragen. De reden dat zoveel landen nog een appeltje met ons te schillen hebben is JUIST omdat we daar als een stel aasgieren die landen leeg geroofd hebben voor een habbekrats. En wederom is het de rechterflank die dit dus op conto van links wil schuiven. Er is al meer dan 40 jaar geen links kabinet geweest. Lubbers, Kok, Balkenende, Rutte. Allemaal neo-conservatieve kabinetten die voor globalisering gingen. Niets links aan.
Nee Eid, vanuit linkse hoek is daar steevast door de meeste politieke partijen en stromingen tegen gedemonstreerd. Het waren de neocons Busch en neoliberalen Blair die onder het mom van democratie brengen landen in puin bombardeerden. Inderdaad hebben wat semi linkse partijen zoals D66 en de PvdA ook steun aan die waanzin gegeven.
De westerse politieke ophef en dito propaganda begint steeds meer op gaslighting te lijken - de mensen worden gek gemaakt. Wat nu geldt, is 't hoofd koel houden en je niet laten meeslepen in een russofobe propaganda.
Ik las dat het Oekrainegedoe wel leuk is voor de Amerikanen die graag schaliegas aan ons willen verkopen terwijl poetin ons juist graag gas wil verkopen maar bepaalde EU landen daar weer dwars liggen \ hoe het ook zit ik moet straks de rekening betalen en u ook \ kunnen we die oorlogshitsers niet even terugroepen?
In het uiterste noodgeval kunnen we de gasproductie in Groningen weer opvoeren, nood breekt immers wet. Het is heel dom geweest, met name van Duitsland, om zich zo afhankelijk te maken van Poetin. De aanleg van Nord Stream 2 is wel de allergrootste blunder. De VS was er faliekant tegen, maar daar werd niet naar geluisterd. Mogelijk kunnen de VS (!) en andere Westerse landen de EU uit het slop halen. Elke dag dat een mogelijk conflict wordt uitgesteld brengt ons dichter bij de lente en een lager gasverbruik.
5 centrales leveren nog niet eens genoeg warmte / elektra om 10% van het gas te vervangen. Daarnaast is de enige reden dat de VS tegen nord stream 2 is, is omdat ze graag hun schalie gas tegen hogere prijs aan ons willen verkopen. Momenteel is Europa afhankelijk van Russisch gas, dat via een pijpleiding via de Ukraine de EU binnenkomt. De Nord Stream 2 is bedoeld om die afhankelijkheid te verminderen. En de VS gaat ons niet uit het slop halen, die gaan ons verder het slop in helpen. De VS voert al dik 20 jaar een handels oorlog met de EU. De grootste zorg van de VS is een zelfstandig besluitende EU. Dus wordt er alles aangedaan (inclusief ons een oorlog met Rusland in jagen) om die zelfstandigheid te ondermijnen. En nee, Gasproductie opvoeren niet doen. Onze Roverheid blijkt een onbetrouwbare partner. Wel de lusten, niet de lasten.
Goed artikel Han. Zelf schaar ik dat onder de term Karma. Dit gaat ons nog op vele andere vlakken parten spelen. Klimaat gaat hetzelfde zijn. Als Nederland over 50 jaar onder water staat (als we dat willen voorkomen, moeten we nu aan een nieuw deltaplan beginnen en dat doen we niet. we gaan voor kerncentrales) en onze (klein) kinderen voor het water moeten vluchten dan zullen zij leren wat 'opvang in de regio' betekend: een reddingsvest. Overigens krijgen diezelfde (klein)kinderen al eerder de kans op hun 'karma moment' en dat is als de huidige generatie die het voor het zeggen heeft met pensioen gaat met een verergerende (klimaat) crisis. Eigen verantwoordelijkheid zullen ze dat dan noemen
En vergeet de hetze tegen China niet. Als China besluit om de export richting Nederland te staken, dan zijn we per direct een derde wereld land. Of het idiote plan om Rusland uit SWIFT te gooien. De enige reden dat de dollar de wereld munt is, is omdat de OPEC afgesproken heeft dat alle olie in de wereld in dollars verhandeld MOET worden. Saddam deed dat niet. Khadaffi deed dat niet. Hun lot kennen we. Als het gas en de olie van Rusland niet meer via SWIFT verhandeld kan worden, dan zal het ook niet meer in dollars verhandeld worden. Dan stort de hele Westerse wereld in. Check maar eens de tegenlicht documentaire De dag dat de dollar valt. We spelen met vuur.
Karma, omdat Westerse landen i.t.t. Rusland hun koloniale rijk wel ontbonden hebben? Karma, omdat Westerse landen nog wel eens over mensenrechten beginnen tegenover landen die daar weinig mee hebben? Karma, omdat Westerse landen de meest ruimhartige asielvoorwaarden bieden? Bijzondere definitie van Karma heeft u. btw. als uw motivatie voor het opvangen van vluchtelingen is dat uw (klein)kinderen eenzelfde soort van opvang mogen verwachten van de rest van de wereld. Dan zegt u feitelijk dat u per direct wilt stoppen met het huidige beleid en op zijn hoogst bereid bent met het opvangen van mensen uit een buurland in een geimproviseerd kamp
Jan, je begrijpt me helemaal verkeerd. Het Westen begint over mensenrechten, maar rooft ondertussen het land leeg. Dubbele moraal. En die dubbele moraal gaat voor Karma zorgen. En m.b.t. de vluchtelingen, dat zeg ik juist niet. Dat is wat het merendeel van rechts Nederland graag wil. Mijn motivatie voor opvang van vluchtelingen is omdat het vluchtelingen zijn. De wereld is verrot, mede door toedoen van de (koloniale) westerse overheersing van de afgelopen paar honderd jaar. Onze rijkdom en ontwikkeling is ten koste gegaan van vele anderen op de wereld. Dat kan ik niet ongedaan meer maken, maar dat geeft ons wel de morele plicht daar iets aan te doen. En dat is NIET vluchtelingen in de regio opvangen. Tot slot een mooi voorbeeld van hypocrisie waar ik op doel: Voor de bühne mensenrechten aankaarten maar ondertussen wapen en olie deals sluiten met SA. De woorden zijn goed maar hebben geen waarde door de acties die we achter de schermen doen.
@Imgikke 'Dat kan ik niet ongedaan meer maken, maar dat geeft ons wel de morele plicht daar iets aan te doen. En dat is NIET vluchtelingen in de regio opvangen.' Daar doet Nederland toch al genoeg voor?
Goed geschreven artikel! [Eindelijk worden de rollen omgedraaid. Het begin is er. Het gas wordt duur betaald.] Klopt als een bus.
Het moet toch mogelijk zijn om in een land met een grote gasvoorraad een oorlogje te beginnen en ze daar democratie te brengen?
Putin die ons gaat leren om zuinig met energie om te gaan en niet te zeuren over kerncentrales en windmolens……zo dom zal hij toch ook weer niet zijn.
EU Frans Timmermans, die eerder opperde dat Putin een heel groot klimaat probleem heeft, zal daar ongetwijfeld, voor alle Europeanen die afhankelijk zijn van het Russische gas, een zeer passend antwoord op hebben.
'Het emiraat is daarnaast hoofdsponsor van de internationaal opererende Moslim Broederschap. ' Klopt als een bus Han.
Heel simpel, de Groningers uitkopen of ruimhartig compenseren en flink doorpompen aldaar. Er zit nog genoeg onder de grond.
Ik denk dat dit inderdaad nodig is voor een oplossing. (al weet ik niet hoeveel gas nog onder de grond zit). Verder zouden we natuurlijk eens moeten kijken of de bloemen en tomaten die hier geteeld worden, het waard zijn ons gas te verstoken. Als een consument meer betalen wil dan een kwekerij, is het verspilling om bloemen te telen.
U bent echt knettergek. Als die gasbel onder bijvoorbeeld Amsterdam had gelegen dan was men 10 jaar al geleden gestopt mer pompen. Maar laat die Groningers maar verrekken…
Of met terugwerkende kracht de miljarden winsten die Shell / NAM gemaakt hebben over de ruggen van Groningers heen terugvorderen en investeren in het van het gas afhalen van Nederland. Al die honderden miljarden die naar de aandeelhouders weggepompt zijn terwijl de Groningers niet eens de bestaande schade vergoed krijgen. Nee, Groningen heeft genoeg bijgedragen. Niet alles kun je 'ruimhartig compenseren' Daar kunnen de Groningers en andere slachtoffers van de overheid over meepraten.
inderdaad heel simpel: https://allecijfers.nl/verkiezingsuitslagen/midden-groningen/ De rechtse partijen hebben daar samen een royale meerderheid. Maar zoveel is er niet meer: zoek op: Aardgasveld Slochteren verkwanseld door overheid.
Randstad weer onder water zetten dan wordt er ook niet zoveel gas gebruikt - bewoners zetten we op marktplaats
@Debby - 'Heel simpel...' Nederland heeft 1% van de wereldgasvoorraad. Meer is het niet. Één procent. Kan je pompen wat je wil, daarmee ga je de verhoudingen in de wereldpolitiek niet beïnvloeden. Sorry. http://eduweb.eeni.tbm.tudelft.nl/TB141E/?aardgas-voorraad#:~:text=Wereldwijde%20gasreserves,1%2C885%20biljoen%20kubieke%20meter%20wereldwijd.
Geld kan niet alles oplossen ! Kortzichtig en korte termijn oplossing. We leven in een overbevolkt land. Nog meer oppervlakte opofferen voor een aantal jaren gas ?
Nou, nee. Er zijn nog behoorlijk wat winbare reserves, maar dat is niet onuitputtelijk. En dan nog leveren wij uiteindelijk ook gewoon aan China, heb nou niet de illusie dat gas wat op Nederlands grondgebied gewonnen wordt ten goede komt aan Nederland.
Als uit de klei getrokken Groningse jongen ben ik niet tegen. Voorwaarde hiervoor zou wel moeten zijn dat al dat gas voor Nederlandse huizen en bedrijven wordt gewonnen, niet voor export en dat 100% van de opbrengst direct gaat naar de Groningen met als doel huizen, infrastructuur, monumentaal erfgoed te beschermen en de hele provincie energie onafhankelijk te maken. Dus iedereen panelen, batterijen en een gedecentraliseerd energienetwerk. Wanneer dat voor elkaar is kan 50% besteed worden aan het zelfde doel in de andere noordelijke provincies. Mocht er uiteindelijk nog wat over zijn, dan kunnen misschien de Hollanden ook nog een aalmoes krijgen zoals Groningen dat de afgelopen 60 jaar kreeg.
Nou winter mij gaat de Groningse taal en cultuur wel aan het hart wellicht dat we daarom zelfs soms op een lijn zitten - gedeelde culturele achtergrond want ik ben geen nederlander maar groninger en ik laat mijn land niet kapotmaken voor de geldhonger van de randstad wat is dit nu?