Hoe komen we nog aan gas als Rusland de kraan dicht draait?

Een echte, hete oorlog krijgen we niet, mochten Rusland en Oekraïne onverhoopt slaags raken. Tenminste niet meteen. De leiders van de NAVO-lidstaten benadrukken immers dat een militair antwoord alléén het gevolg kan zijn als een van hen daadwerkelijk wordt aangevallen. In plaats daarvan dreigen zij met zware economische sancties, die bedoeld zijn om Poetin economisch te wurgen. Nu wordt zijn land alleen nog maar in lichte ademnood gebracht.

Je kunt op je vingers natellen wat de reactie zal zijn: dan draait Rusland de gaskraan naar Europa dicht. Niet voor niets heeft Poetin met vriend Xi – voorafgaand aan de opening van de Spelen – een mooi contract afgesloten voor de levering van gas. Er begint zich een nieuwe variant op het oude Oostblok af te tekenen: een Chinees-Russische alliantie.

U ziet dus eerst enkele extra journaals over de directe confrontatie tussen Russen en Oekraïners. Na een paar dagen gaat de kachel op laag. De Westerse leiders hebben zich namelijk dit conflict in laten rommelen. Ze hadden het te druk met de coronacrisis. De buffervoorraden zijn volstrekt onvoldoende. Vandaar dat de Europese regeringen overal in de wereld gas proberen te kopen. Je moet dan in Algerije of Angola zijn, in Nigeria, in het Midden-Oosten en Venezuela. Er is zelfs geprobeerd gas te kopen in Turkmenistan, een voormalige Sovjet-republiek die behoort tot de invloedssfeer van Rusland.

Iran zou in zijn eentje al onze problemen kunnen oplossen maar dat is helaas een pariastaat waarmee we geen zaken doen vanwege de fundamentalistische variant van de Sjia daar. Qatar is een bruikbaar alternatief maar voor niks gaat de zon op en dat land wenst bovendien niet gehinderd te worden door regels die de EU op eigen gebied hanteert rond vrije en eerlijke concurrentie. Het emiraat is daarnaast hoofdsponsor van de internationaal opererende Moslim Broederschap. Dat heeft echter nog niet tot geheven Europese vingertjes geleid. Hoogstens is blijk gegeven van een moreel superioriteitsgevoel vanwege het personeelsbeleid rond de bouw van de stadions voor de World Cup, dat teveel raakpunten heeft met slavenhandel.

Er is nog een aantal landen die in principe wat kunnen leveren maar hun voorraden houden niet over en je zou met een heleboel tegelijk een deal moeten sluiten. De interessante gasleveranciers zijn, op Noorwegen, Canada, Australië en de Verenigde Staten na, allemaal landen die met het Westen nog een appeltje te schillen hebben. Zij lijden onder de naweeën van het kolonialisme. Hun regeringen worden aanhoudend gekapitteld over de mensenrechten, het financieel beleid en hun gebrek aan good governance. Ze moeten ook nog asjeblief spelen voor een beetje ontwikkelingsgeld, dat onder vernederende voorwaarden wordt verstrekt. Vaak zijn die vergelijkbaar met de manieren waarop destijds ten onzent de diakenen van de gereformeerde kerk of het bestuur van de Sint Vincentius Vereniging te werk gingen: de extra broden kwamen alleen nadat de kleerkast op te luxe ondergoed was gecontroleerd.

Vooral in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw dwong het door Westers geld gedomineerde Internationaal Monetair Fonds tot zware bezuinigingen en het doorvoeren van neoliberale hervormingen die vooral gewone mensen troffen. Wie wel eens wat met ontwikkelingshulp te maken heeft gehad herinnert zich de congressen waarop Afrikaanse vertegenwoordigers plechtig verzekerden dat zij zoveel van de Wereldbankadviezen hadden opgestoken. Nu zouden zij hun leven beteren. Ook weet je dan nog hoe zij hadden geleerd steeds te zeggen: ‘vooral voor vrouwen’, ‘met aandacht voor het milieu’ en ‘duurzame ontwikkeling’. Later werd dat meer ‘civil society’ en dat ze alle ‘stakeholders’ er van tevoren bij gingen betrekken. Nu zal wel van zulke sprekers verwacht worden dat zij het ondernemerschap roemen.

Hun burgers worden aan de grenzen van de Westerse landen geweerd. Ook mensen die absoluut niet van plan zijn te blijven, moeten zich vernederende procedures laten welgevallen en aan hoge financiële eisen voldoen voor zij de heilige graal van een visum in hun paspoort krijgen. Wellicht hoort men nu in het Zuiden over het gelobby in Europa om hun verpleegsters weg te kopen voor de coronazorg. Die mogen er dan wel in.

Denk niet dat dit kleinigheden zijn. Denk niet dat men in de gas leverende landen verleden en heden vergeten is. Merk wel op dat er tussen zitten tegen wie sommigen onder de lezers van dit blog harde maatregelen eisen omdat zij geen alhier illegaal verklaarde onderdanen terugnemen. Algerije en Nigeria bijvoorbeeld. Vergeet vakantieherinneringen over mensen die niets hebben maar toch veel gelukkiger zijn dan wij. Wantrouw mededelingen van het slag: “In Indonesië hebben we toch nog een streepje voor”.

Nu komen vertegenwoordigers van EU-landen naar gas speuren. Het zal op de gezichten van heel wat mensen – hoog en laag – in de warme landen een glimlach op de lippen toveren. Ze hoeven eens een keer géén mooi weer te spelen. Qatar wijst de weg. Het zijn de Europeanen die voor de verandering eens zoete broodjes moeten bakken. Eindelijk worden de rollen omgedraaid. Het begin is er. Het gas wordt duur betaald.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.