Hoe de wereldgodsdiensten opkwamen

De grote moraliserende wereldgodsdiensten kwamen ongeveer tegelijkertijd op en delen meer dan we beseffen. Waarschijnlijk zijn ze ontstaan om dezelfde reden en hebben ze een plek gekregen in onze culturen via de beloning circuits in de menselijke hersenen. Hoe is dat gekomen?

Current Biology is een keurig wetenschappelijk tijdschrift en daarin is het artikel te vinden waarin via een rekenmodel vastgesteld werd waarom nu juist tussen 500 en 300 voor de christelijke jaartelling boeddhisme, islam, jodendom en christendom opkwamen . Je verwacht zo´n artikel niet in zo’n tijdschrift.

De schrijvers van het artikel beschrijven hoe op een gegeven moment de mensen voldoende voeding hebben, hoe samenlevingen in omvang toenamen en hoe religies zich ontwikkelden. Die moraliserende godsdiensten waren daar een belangrijk onderdeel van. Kerk en staat waren niet gescheiden en de rol van de religie was te moraliseren (een oordeel over gedrag te geven en het zo te beïnvloeden). Er moest een doel zijn voor het harde werken. Er ontwikkelden zich godsdiensten waarbij de persoonlijke verandering een grote rol ging spelen, de bekering, de onderwerping, de verlichting.

Focus op het doel van het leven op aarde zorgde ervoor dat mensen zich matigden (wat betreft voedsel, seks, ambities), ascetisch wilden leven (vasten, onthouding en onthechting) en compassie (elkaar helpen, met anderen samen lijden).

Ik denk dat verdere ontwikkeling geleid heeft tot scheiding kerk en staat, maar er is nooit een ander moraliserend systeem in de cultuur ontstaan en daarom is er weinig dat ons corrigeert als we te veel eten, teveel neuken, teveel drinken, teveel vervuilen, teveel geld verdienen. Ik ben blij dat kerk en staat gescheiden zijn, maar het heilig geloof in de vrije keuze en de vrije markt helpen ons niet door de 21ste eeuw heen. De Franse onderzoekers hebben echter geen suggesties voor ons.

Nou ja misschien kunnen we van een asociaal 2014 nog iets goeds maken in december. De vrije artsenkeuze is gelukkig voor ons behouden gebleven en de rest regelen we bij de kerstboom.

Het laatste boek van Ivan Wolffers is ‘Als de tijd voor altijd stil zou staan ‘

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Ivan schrijft voor Joop elke dag een Gezond Weetje van de Dag:  klik hier voor een overzicht