Joop

Historisch onderzoek: Zwarte Piet is racistische blackface-traditie

  •    •  
21-11-2018
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
1411 keer bekeken
  •  
800px-Minstrel_PosterBillyVanWare_edit

© Aankondiging voor een blackface minstrel-show, de gelijkenis met Zwarte Piet is treffend

Het uiterlijk van Zwarte Piet is wel degelijk gebaseerd op de racistische blackface minstrels die in de 19de eeuw populair waren in met name het zuiden van de Verenigde Staten. Dat schrijft historica Elisabeth Koning na uitgebreid onderzoek. Haar artikel ‘ Zwarte Piet, een blackfacepersonage ‘ is gepubliceerd in Tijdschrift voor Geschiedenis (TvG).
gilde-2

© Zwarte Piet afgebeeld met ketting aan zijn voet. Illustratie door Nans van Leeuwen, 1950

Hoewel anti-racisten al langer wijzen op de link tussen het karikaturale uiterlijk van Zwarte Piet en de Amerikaanse blackface-personages, houden voorstanders van de knecht van Sinterklaas stug vol dat het een niets met het ander te maken heeft. De kleur van de Pieten is afkomstig van het roet van de schoorsteen, zo luidt de vergoelijkende verklaring meestal. Met die toch al flinterdunne redenering (de kleding van de pieten is immers brandschoon) wordt nu door Koning de vloer aangeveegd. Zo laat ze in haar artikel zien dat het blackface-toneel weliswaar zijn oorsprong had in de Verenigde Staten, maar ook in Europa – Nederland niet uitgezonderd – grote populariteit genoot. Ook wijst ze erop dat Jan Schenkman, de bedenker van Piet in zijn huidige vorm, een groot liefhebber was van deze vorm van toneel.
Over de aanwezigheid van blackface-optredens in Nederland schrijft Koning:
"In juli 1847 bezocht het eerste Britse blackface-gezelschap Nederland onder de naam Neger Lantium Ethiopian Serenaders. In de Amsterdamsche Courant van 5 juli 1847 werden de Serenaders omschreven als ‘vijf personen […] die zich voordoen als kwamen ze uit de binnenlanden van Afrika’, gekleed naar de laatste smaak, met zwarte rok en pantalon en wit vest, hetgeen een zonderling contrast met hun zwarte gezichten oplevert, vooral wanneer men daarbij voegt, dat sommigen van elegante horloges, ja zelfs een van een lorgnet voorzien is dit, in combinatie met ‘zonderlingste houdingen’ leverde een ‘allerzonderlingst schouwspel op’. Zo nu en dan sprongen de artiesten bovendien ‘hoog van de stoel tot geen gering genoegen van de toeschouwers aan wie zulk een schouwspel en dergelijke muziek ten eenenmale onbekend’ was."
Witte mensen met artiestennamen als “Zip Coon” en “Dandy Jim” speelden de rol van ‘vrije negers als dwaze zwarte clowns’ die zichzelf in een sociale klasse plaatsten waartoe zij ‘duidelijk’ niet behoorden. De Piet-figuur van Schenkman deed voor het eerst zijn intrede in 1850, enkele jaren nadat ook in Nederland voor het eerst blackface-voorstellingen werden gegeven en dertien jaar voor Nederland formeel de slavernij afschafte. Hoewel Schenkman hem slechts introduceerde als ‘knecht’, kreeg hij in de volksmond al gauw de naam Zwarte Piet. Over de rol die de blackface-personages speelden, schrijft Koning:
"Het fundament van de humor in blackface-optredens is het zogenaamde contrast tussen de witte beschaving en zwarte onbeschaafdheid. Dit soort humor – waarbij er een wens van zwarten is om beschaafd te worden, maar dit in de ogen van witten nooit geheel lukt – zou omschreven kunnen worden als anti-emancipatoire humor. Nederveen Pieterse schrijft met betrekking tot de dandy: ‘Het bespotten van stedelijke zwarten, die in feite doende waren zich in kleding en spraak te assimileren, was een manier om de emancipatie van zwarten te ondermijnen.’ Dit soort humor functioneert als onderdeel van de dominante cultuur en bakent de grens af tussen cultuurwerelden."
Hoewel Zwarte Piet in die eerste jaren wel al aanwezig is in de verhalen van Schenkman, wordt Sinterklaas tijdens de vieringen nog niet vergezeld door een knecht met dit uiterlijk. Pas wanneer aan het begin van de twintigste eeuw film als medium aan populariteit wint en de blackface-voorstellingen van het toneel verdwijnen, verplaatsen de minstrels zich van het theater naar het Sinterklaasfeest.
Koning toont in haar onderzoek uitgebreid aan dat de fictieve figuur van Zwarte Piet wel degelijk een zwart persoon is en niet een wit persoon die door het roet van de schoorsteen zwart is geworden. Zo komen in Sinterklaasvertellingen uit het begin van de twintigste eeuw passages voor als ‘ een “schone” negersnoet, hoort zo zwart te zijn als roet’  in een verhaal waarin de knecht in een zak meel is gevallen en de Sint hem ‘heel smerig’ vindt. In een ander verhaal wordt Piet ‘wit van schrik’ na het bespioneren van een stout kind, met daaropvolgend de dialoog: ‘ ‘Maar Piet, jij kán toch niet wit worden?’ Waarop Zwarte Piet antwoordt: ‘Och nee, dat is waar!’  In meerdere verhalen wordt Zwarte Piet vergeleken met een aap.
Koning concludeert:
"De knecht van Schenkman ontwikkelde zich tot het huidige blackface-personage Zwarte Piet mede dankzij de verwelkoming van een halve eeuw aan blackfacevermaak op het Nederlandse toneel. In dit opzicht is Zwarte Piet als een ‘Nederlandse’ traditie mogelijk gemaakt door, en onderdeel van, de internationale blackface-traditie. De manifestatie van Zwarte Piet in een tijdperk gevuld met theatrale dwaze blackface-optredens kan niet worden opgevat als een geïsoleerd toeval, noch kan Zwarte Piet in de huidige Zwarte Pieten-discussie los van het fenomeen blackface worden gezien."
In de Verenigde Staten werd halverwege de jaren zestig het gebruik van blackface taboe verklaard na protesten vanuit de burgerrechtenbeweging.
Lees hier het volledige artikel van Elisabeth Koning: ‘Zwarte Piet, een blackfacepersonage’
Delen:

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

avatar

Reacties (82)

Marius M
Marius M24 nov. 2018 - 13:05

Het schetst mij als donker persoon altijd een verbazing om te zien hoe witte mensen zich in de meest onmogelijke bochten wringen om 'the obvious' toch te kunnen ontkennen. Is een positief jeugdsentiment echt een reden om al je rede, IQ en common sense de deur uit te gooien? Dat ZP en blackface onlosmakelijk met elkaar verbonden is, is voor mij een non-discussie. Ik kan en wil daar niet serieus meer op in gaan. Het is alsof je iemand probeert te bewijzen dat de wereld rond is. ZP is het topje van de ijsberg van negatieve stereotypes en denkbeelden die door de jaren heen in de Nederlandse culturele en maatschappelijke uitingen zijn ingeslopen. Ik kan niet genoeg benadrukken hoe veel dit is, alsof er een wereld voor je open gaat. Uiteraard zijn bijna alle culturele racistische uitingen tegenwoordig verdwenen uit het straatbeeld. Echter, men wil soms te vergeten dat de witte (en donkere) Nederlanders onder ons zijn opgegroeid met deze uitingen in de strips die we lazen, schoolboeken die we leerden, reclames die we keken en cartoons die we adoreerden. Deze vroeger geaccepteerde racistische uitingen zijn langzaam wel uit de straatbeelden verdwenen, maar nooit echt uit de hoofden. Er is nooit een beweging geweest om ons Nederlanders te laten beseffen van: “hey, dit was leuk, maar het was eigenlijk wel heel fout”. En daar merken we nu in de ZP discussie de vruchten van. Het is hierom ook verbazingwekkend om te zien ‘hoeveel moeite witte Nederlanders hebben om iets als racistisch te duiden, maar tegelijkertijd het gemak hebben om iets als niet racistisch te duiden’. Lees verbazingwekkend eerder als komisch, waarbij er veel ‘face-palm’ momenten gepaard gaan als witte Nederlanders racisme proberen te herkennen (c.q. erkennen). Daarentegen, witte Nederlanders die racisme wel kunnen duiden herken je van een kilometer afstand. Waarom dit zo is. Beats me. Als donker persoon word ik vanaf de dag dat ik de basisschool in ben gelopen dagelijks tot wekelijks geconfronteerd wordt met de onbewuste denkbeelden en stereotypes die witte mensen hebben over donkere mensen. Sterker nog, vaak worden deze denkbeelden en stereotypes positief bedoeld. Hierom maak ik regelmatig mee dat witte Nederlanders die ik ken, vertrouw en respecteer de meest kwetsende racistische uitingen naar mij toe hoor maken, zonder dat ze dit beseffen. Het komt niet eens in ze op dat wat ze doen mij en mijn hele familie tot op het bot de-humaniseert en wegzet als minderwaardig. En waarom zouden ze. Ze hebben er een positief gevoel bij, dus hoe kan zoiets slecht zijn. Door de grote frequentie van dit positief bedoelde racisme, kan ik als volwassen persoon eigenlijk al patronen doorzien. Ik kan op basis van de opmerkingen al vaststellen uit welke periode een persoon komt, welke strips hij graag las en zelfs welk deel van Nederland hij komt en welke films hij vroeger heeft gezien. Kortom, we hebben nog een weg te gaan. En wat ik mooi vind is dat er langzaam het besef ontstaat dat er weinig kennis is van de geschiedenis van de Nederlandse cultuur en identiteit in de onder de witte Nederlandse bevolking. En ik ben er blij om dat dit nu gebeurt. En als dat proces eenmaal klaar is dat is het voor eenieder duidelijk dat ZP niet meer kan. Want dat dit mij overkomt prima. Maar niet graag niet mijn kinderen. Ik vertel namelijk niks nieuws. In Amerika was dit maatschappelijke proces er in de jaren 50/60 al en in het VK in de jaren 80/90.

1 Reactie
Paul250371
Paul25037125 nov. 2019 - 5:23

Mooie inzage in jouw alledaagse en inderdaad niet te begrijpen waarom het feit dat de aarde rond is wordt ontkend. De enige conclusie die je kunt trekken is dat het doelbewust is.

Seed
Seed22 nov. 2018 - 16:09

Koning geeft zelf toe dat er geen bewijs is voor een verband tussen Blackface en Schenkman in een NRC - interview: "U toont aan dat Zwarte Piet en het Nederlandse blackface-theatergezelschap tegelijk ontstonden. Maar een direct verband beschrijft u niet." „Nee, ik heb geen smoking gun gevonden. Geen brief waarin Schenkman zegt dat hij door blackface is geïnspireerd.

Joop Schouten
Joop Schouten22 nov. 2018 - 12:20

Zwakke onderbouwing van een gerenommeerd historica. Er zijn geen harde bewijzen.

3 Reacties
W-74
W-7422 nov. 2018 - 14:22

"Er zijn geen harde bewijzen." Nee, in tegenstelling natuurlijk tot de ProPieten die alleeeeen maar harde bewijzen leveren..proest. Laat me je een geheimpie vertellen Joop, in de cultuurgeschiedenis zul je verdomd weinig -zoniet géén- onderwerpen aantreffen waarbij er 'harde bewijzen' zijn. Enkel aannames, de een beter beargumenteerd dan de ander, maar toch: aannames en interpretaties. Vaak zijn dat soort aannames ideologisch gekleurd en ontstaat er een soort getouwtrek over wat 'de juiste waarheid' is. Een discours dat he-le-maal niets van doen heeft met feiten, harde bewijzen of de zoektocht daarna maar enkel met overstemmen, intimideren en je gelijk afdwingen. Dus bij het gebrek aan bewijzen, hard of zacht, kun je dat retorische moeras, deze loopgravenoorlog der meningen, maar beter vermijden en gewoon het juiste doen: Piet aanpassen om een grote groep Nederlanders een plezier te doen ipv ze te kwetsen. En deze mensen mee te laten doen ipv uit te sluiten. Wat denk je daarvan?

Zelfblijvennadenkenaub
Zelfblijvennadenkenaub19 nov. 2019 - 19:39

Als je de moeite neemt om de docu "Wild Geraas" te bekijken, dan zul je te weten komen dat de oorsprong van het sinterklaasfeest en de zwarte Pieten al veel en veel ouder is dan de Amerikaanse Blackface. Maar de meeste mensen nemen een standpunt in en gieten dat in beton. Zo ook onze NPO: die toont de 'docu' van Sunny Bergman over zwarte Piet, maar de prachtig gemaakte docu 'Wild Geraas' weigert de NPO die uit te zenden.

Weelildragon
Weelildragon24 nov. 2019 - 17:54

@Zelfblijvennadenkenaub De Swastika had ook geen fascistische oorsprong.

Bert de Vries
Bert de Vries22 nov. 2018 - 10:30

Het zou de nationale intelligentia, wat dat ook mag wezen, onderhand duidelijk moeten zijn dat de propieters met hun dwaze betogen en acties een einde hebben gemaakt aan het bestaan van Zwarte Piet. De brave borst, of ie nou afro-spanjaard is of germaans schoorsteenveger, wordt uit onze oer-hollandse traditie geveegd, langzaam maar zeker. Het proces is onomkeerbaar geworden. Dat krijg je altijd als schorem zich meester maakt van traditie en cultuurdragers zich daar niet nadrukkelijk van distantiëren.

Eric Minnens
Eric Minnens22 nov. 2018 - 4:56

En zo werd het feest van Schenkman (what's in a name?) een ziek feest. Gooi

3 Reacties
Eric Minnens
Eric Minnens22 nov. 2018 - 5:08

Zonder 'Gooi'.

W-74
W-7422 nov. 2018 - 14:24

"Zonder ‘Gooi’." En waarom mag het Gooi niet meedoen? Nou?

Eric Minnens
Eric Minnens22 nov. 2018 - 21:49

@W-74 Het antwoord is te vreselijk om zich in te verdiepen. Zie, het gras ligt weder diep door iepen omringd.

[verwijderd]
[verwijderd]21 nov. 2018 - 22:31

--- Dit bericht is verwijderd —

7 Reacties
itsme3
itsme322 nov. 2018 - 9:20

Het was mij ook al opgevallen dat er naar een conclusie is toegeschreven en daarbij de argumenten zijn gezocht, in plaats van dat de argumenten onderzocht zijn en op basis daarvan de conclusie bepaald. Vandaar dat er ook geen argumenten aangehaald worden die haar hypothese onderuit kunnen halen, iets was noodzakelijk is in een goed wetenschappelijk werk.

WillemDrees
WillemDrees22 nov. 2018 - 12:54

Uiteraard speelden superioriteitsgevoelens daar een prominente rol in maar los van de anti-emancipatoire insteek speelde hier door de bank genomen geen ‘modern racisme’ als in uitsluiten en bewust benadelen. HUUUHHHH!!!! Racisme speelde wel degelijk een rol, zwarte mensen werden op basis van hun uiterlijk bestempeld tot minderwaardig. Dat wat minderwaardig is kan je ook belachelijk maken was de idee. Kom nou zeg, hoe haal je het in je hoofd om een onderscheid te maken in racisme? Er bestaat niet zoiets als "modern racisme" grootste onzin ever!!! Racisme is racisme of het 155 jaar geleden was of vandaag.

Pjotr4
Pjotr422 nov. 2018 - 13:00

Keurig verwoord.

stokkickhuysen
stokkickhuysen22 nov. 2018 - 21:43

Voor het soort schrijven dat jij net achterlaat moet iedereen vrezen. Probeer het wat korter te houden. Je hebt helemaal niks nieuws toegevoegd, maar inhoudelijk volledig reageren op alle glijers, wrijvers etc die je opvoert is teveel werk. Doelredeneringen, feiten weglaten, feiten verkeerd duiden, concluderen zonder basis, het komt allemaal voorbij. Han heeft niks te vrezen, we leven in een vrij land. Mevrouw Koning ook niet. Althans niet van de Zetjes van deze wereld.

pietjansen
pietjansen21 nov. 2019 - 12:18

@Z_edje. Niet alleen goed beargumenteerd maar ook goed geschreven.

Paul250371
Paul25037125 nov. 2019 - 7:47

Bijzonder wat voor theses en verder gelul er uit de kast wordt gehaald om maar te ontkennen dat ZP niet racistisch is. "Ook al is hij zo zwart als (niet van) hij bedoelt het heus wel goed." Leerde wij. Maar dat is natuurlijk geen overtuigend bewijs.

Paul250371
Paul25037125 nov. 2019 - 8:18

"roet" moest er natuurlijk tussen.

M7
M721 nov. 2018 - 21:53

Hmm, ik lees zojuist de post van han van der Horst . Hij stelt toch wat vraagtekens bij de stelligheid van het betoog van mevr Koning en ondergraaft goeddeels haar betoog. Historici zijn net mensen.....

Pompei
Pompei21 nov. 2018 - 20:52

Ik ben niet zo'n fan van taboes uit de jaren 60.

Meta  Foor
Meta Foor21 nov. 2018 - 19:36

- de roetveeg Piet is nu ingevoerd, wint aan acceptatie en is in alle redelijkheid ontvangen. Om nu weer met allemaal ''ja maar ..'' verhalen te komen , zijn we weer terug bij Af en verharden de standpunten en extremen nog meer.

OlavM
OlavM21 nov. 2018 - 19:07

Goed dat deze historica het in detail verder heeft onderzocht. Hiernaast heeft b.v. kunsthistoricus Elmer Kolfin al jaren geleden gewezen op de kleding van Zwarte Piet, die geént is op die van de zwarte kindpage in de 17e eeuw. (https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/geen-twijfel-zwarte-piet-stamt-af-van-kindslaven-~bef5d321/).

7 Reacties
Loebkesman
Loebkesman21 nov. 2018 - 20:31

OlavM Verschillende onderzoeken, verschillende uitkomsten. Een ieder zoekt de uitkomst die het beste bij hem past.

Ozon
Ozon21 nov. 2018 - 20:33

Een interessante tentoonstelling was “Afrikaanse bedienden aan het hof”, een tentoonstelling over Cupido en Sideron; een spagaat. Ik meen beiden geboren in slavernij; beiden als jongetje naar NL gevoerd, in 1760 als “cadeau” om aan het hof te dienen, waar ze “vrij” waren en onderwijs genoten. Geen vrijheid te kiezen naar NL te komen, weggevoerd van ouders, maar in Nederland wel vrij. Een vd twee heeft uiteindelijk een aanzienlijke positie weten te verwerven aan het hof, de hoogste niet militaire leidinggevende. Kortom, deze donkere man, geboren als slaaf, naar NL met een page-achtige functie, stond als volwassene aan het hoofd van de omvangrijke huishouding van het hof -vergelijkbaar met een GM-functie in een exclusief hotel- leidinggevend aan talloze witte kamermeisjes, witte koks, witte stalknechten, witte afdelingshoofden... Óók iets dat ik niet wist..

OlavM
OlavM21 nov. 2018 - 21:28

@ Ozon: Precies zoiets speelde met de Afrikaanse prinsjes Kwasi en Kwame, in de.....19e eeuw! In 1837 werden zij aan koning Willem I geschonken als onderpand voor de illegale slavenhandel van de Nederlandse regering. Lees het interessante boek van Arthur Japin hierover: "De zwarte met het witte hart." Zeer aanbevolen!

Pjotr4
Pjotr422 nov. 2018 - 12:56

De meeste pages waren blank en hadden de zelfde kleren aan als donkere pages. Zij kwamen uit gegoede families en het was een eer om page te zijn. In Nederland was geen slavernij. De paar Afrikaanse pages in Nederland hadden het buitengewoon goed. Sommigen zijn zelfs naar de universitet gegaan en kregen toen ze meerderjarig waren een levenslange toelage. Iedereen die een beetje geld had, had in die tijd vergelijkbare kleren aan, van (Spaanse) edelman tot de Zwitserse Garde.

Ozon
Ozon22 nov. 2018 - 19:05

Olav Ik moet het weer eens herlezen, heb het lang geleden gelezen. Ik had voor ogen dat ze naar NL waren gestuurd om te studeren?

DanielleDefoe
DanielleDefoe23 nov. 2018 - 11:11

Ozon Cupido en Sideron hebben een totaal andere achtergrond dan Kwasi en zijn neef Kwame. De laatste twee waren van hoge Afrikaanse adel en werden door de vader van Kwasi, de Ashanti koning Quakoe Dua op ongeveer tienjarige leeftijd naar Nederland meegegeven met de opdracht goed voor ze te zorgen. Ze waren niet het bezit van koning Willem I die de prinsjes in Nederland onder zijn hoede had. Zij kregen een prinswaardige opleiding op de Koninklijke Akademie te Delft en behielden ook gewoon hun eigen naam. Internationale studenten avant la lettre, ook gezien hun verdere carriere. Kwasi werd mijningenieur en werkte in Nederlands-Indië. Hij had wel te lijden onder vooroordelen. Het boek van Japin is een roman, geen biografie.

Paul250371
Paul25037125 nov. 2019 - 7:55

DanielleDefoe Een kanttekening. Historische roman, geen biografie maar er zit wel een hoop research in.

Henri Zwols
Henri Zwols21 nov. 2018 - 19:05

> De kleur van de Pieten is afkomstig van het roet van de schoorsteen, zo luidt de vergoelijkende verklaring meestal. Nee, Krampus. Voorganger van Zwarte Piet.

1 Reactie
johannn2
johannn221 nov. 2018 - 20:05

Henri, Je zegt het: een vóorganger van Piet. Net zoals Wodan niet een gemijterde bisschop was zoals Sinterklaas is, maar een voorganger daarvan. .

Oki Doki
Oki Doki21 nov. 2018 - 18:49

Het is helemaal niet netjes om het uiterlijk van andere mensen te gebruiken voor zwarte piet zonder de mensen zelf het gevraagd te hebben. Je kunt je wel afvragen of het niet Nederland is waar de beschaving nooit is aangekomen.

Seed
Seed21 nov. 2018 - 17:58

Koning geeft zelf dat er geen enkel bewijs is dat kennis had van het Blackface laat staan van het optreden in Nederland. Vreemd genoeg vermeld ze wel dat al in 1828 sprake is van een zwart persoon. Veel onderzoekers zijn van mening dat Schenkman 'zwarte piet ' heeft uit 'Brief van St. Nicolaas aan zijne vriendjes en vriendinnetjes ' die al in 1840 verscheen dus 7 jaar vantevoren. Ook heeft Schenkman's ongenoemde 'zwarte' niks met de Britse Blackface. Die is gekleed in een Turks kostuum en rijdt op een zwart paard samen met Sint die op een wit paard rijdt op daken van huizen. Op de oudste foto zit zwarte piet op een ezel https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Zwarte_Piet Er is me geen afbeelding van een blackface op paard en in Turks kostuum bekend. In tegendeel in veel gebieden mochten slaven geen paard rijden, al in 1676 is dat duidelijk https://www.rijksmuseum.nl/en/collection/RP-P-OB-68.167 De slavenopstand onder leiding van Tula in 1795 werd neergeslagen door o.a. bereden burgers zowel zwart als blank. Dat zowel Sint als zijn metgezel paard rijdt getuigt van een gelijke positie dus. De ketting van zwarte piet heeft niks met slavernij te maken maar met zijn ' duivelse' oorsprong zoals een gedicht uit 1802 duidelijk maakt. Overal in Europa wordt Sint nog steeds met figuren in het zwart die met kettingen rammelen.

4 Reacties
Jordaan2
Jordaan221 nov. 2018 - 18:53

Prima reactie.

johannn2
johannn221 nov. 2018 - 18:59

Schenkman heeft zich door veel laten inspireren. Waarom nou juist per se niet door blackface? Van dat laatste toont Koning aan dat dat integendeel juist wel het geval is. Maar Schenkman heeft zich zeker niet door hooggeplaatste zwarte burgers laten inspireren aangezien hij het had over een 'knecht'. Ook reed die niet op een paard. Dat Blackface zijn sporen heeft nagelaten op de huidige Piet is wel duidelijk na dit onderzoek door Koning. Maar niet alleen die figuur, ook de zwarte slaaf. Jij een link naar de kunsthistorie, ik er ook eentje, en nog wel van een die is gespecialiseerd in het onderwerp gespecialiseerde"The image of the black in western art": Elmer Kolfin, kunsthistoricus: “Geen twijfel: 'Zwarte Piet stamt af van kindslaven” Als kenner twijfelt hij er niet aan dat de figuur is terug te voeren op kindslaven. http://www.volkskrant.nl/leven/geen-twijfel-zwarte-piet-stamt-af-van-kindslaven~a3531694/ 23 oktober 2013, 07:02 , Volkskrant Hij publiceerde stukken over slavernij en werkte mee aan de tentoonstellingen Black is beautiful (2008) en Slavernij verbeeld (2013). Ook schreef hij een bijdrage voor The image of the black in western art, een standaardwerk van Harvard University Press dat volgend jaar [2014 – J] meer dan vierduizend pagina’s zal beslaan. .

johannn2
johannn221 nov. 2018 - 19:02

Maar waar we het over eens zijn is, dat Schenkman dé cruciale rol heeft gespeeld in deze verschijning van de figuur Piet. Daarmee heeft hij gedaan wat hij wilde met de invloeden die hij onderging. Als we Piet willen verklaren moeten we kijken en verwijzen naar Schenkman. .

OlavM
OlavM21 nov. 2018 - 21:15

De standaard-riedel.

geronimo3
geronimo321 nov. 2018 - 17:54

@W-74, Misschien dat de mening van kinderen hun kan genezen want kinderen ( het is toch een kinderfeest ) vinden het geen enkel probleem om de Pieten aan te passen,dus het probleem is makkelijk op te lossen,de tegenstanders van ZP willen het graag, de kinderen vinden het geen enkel probleem,kortom wat is het probleem zou je zeggen. Een feit is ook dat de vrienden van de ZP beweren dat traditie,traditie moet blijven maar zij vergeten dat de Sint vroeger naar de mensen kwam zonder Pieten,dus waar kwam die verandering dan in eens vandaan en waarom? Waarom dus niet ZP moderniseren en de kinderen blijven en de tegenstanders van ZP ook blij worden en de rest zal er zeker aan wennen,want zo groot is dat veranderen niet lijkt mij.

1 Reactie
W-74
W-7422 nov. 2018 - 7:52

Ik ben allang voorstander van verandering, grotendeels omdat ik de argumenten om niet te veranderen (de traditie, het is niet racistisch bedoeld, het is geen slaaf etc etc) niet vindt opwegen tegen de schoffering en het (onbedoeld) kwetsen van een groot deel van de Nederlandse bevolking. En dat dit deel zich niet aanstelt daarin is voor een ieder duidelijk als je naar de figuur van Piet kijkt. Zoals Vuijsje in zijn gesprek met Duurvoort in de Volkskrant ook al stelde: het "alle joden aan het gas" dat de Feyenoorders nog wel eens willen roepen is misschien niet daadwerkelijk antisemitisch bedoeld, eerder provocatief, maar wordt toch verboden vanwege zijn diep kwetsende karakter voor joodse mensen. Datzelfde geldt wat mij betreft voor Piet: hij mag dan deel uitmaken van een oude traditie -een die sowieso al niet onveranderlijk is gebleken de laatste jaren-, hij mag dan niet racistisch bedoeld zijn etc etc maar in zijn huidige vorm is hij kwetsend voor zwarte mensen en dient dan ook aangepast te worden. Klaar. Kleine moeite, groot plezier zullen we maar zeggen.

Kruimeltjes2
Kruimeltjes221 nov. 2018 - 17:47

Interessant stuk. Het zou nog interessanter worden als Han van der Horst hier zijn mening over geeft. Overigens vind ik nog steeds een kleine moeite de ZP te veranderen in een regenboog, roetveeg, paarse, zebra of whatever Piet, als daarmee het gevoel van rascisme weggehaald kan worden bij een groot deel van de bevolking. De kinderen zal het niets uitmaken. En mij ook niet.

2 Reacties
johannn2
johannn221 nov. 2018 - 18:37

Kruimeltjes, Inderdaad, iedereen die deze discussie al langer volgt is benieuwd naar de reactie van Han. Vol verwachting klopt ons hart. .

KnorretjeBig
KnorretjeBig25 nov. 2018 - 8:10

@Kruimeltjes “Overigens vind ik nog steeds een kleine moeite de ZP te veranderen in een regenboog, roetveeg, paarse, zebra of whatever Piet” In elke kleur leverbaar zolang het maar niet zwart is.

Dubbelgedopte snijboon
Dubbelgedopte snijboon21 nov. 2018 - 17:33

Deze uitleg zou veel mensen in ons landje goed uitkomen, maar vooralsnog hecht ik meer geloof aan de meer aannemelijke uitleg op Wikipedia en de opvattingen van de huishistoricus van Joop.nl. In onderstaand artikel legt HvdH fijntjes uit dat de figuur ZP niets te maken heeft met het blackface-personage noch met optredens van Britse minstrels. Het lijkt erop dat de onderzoekster lijdt aan het ZP'en -tunnelvisiesyndroom. https://joop.bnnvara.nl/opinies/je-kunt-zwarte-piet-niet-zomaar-slaaf-of-blackface-noemen

7 Reacties
johannn2
johannn221 nov. 2018 - 18:35

Gadfly, En het bijzondere ervan is nu, dat de visie van Han door dit nadere onderzoek onderuit is gehaald. Dat zal hij als historicus zeker weten te waarderen. .

Dubbelgedopte snijboon
Dubbelgedopte snijboon21 nov. 2018 - 19:11

@ johannn Ik ben geen historicus, maar het gaat hier om niet meer dan een beargumenteerd vermoeden. Geschiedenis is geen beta-wetenschap, tegenover deze theorie staan vele andere plausibele theorieen. Ik ben overigens ook zeer benieuwd naar de visie van Han [de autoriteit op dit gebied] op de uitkomsten van dit onderzoek.

johannn2
johannn221 nov. 2018 - 19:55

Zij toont in ieder geval duidelijk aan, dat Piet al in het begin van de twintigste eeuw, toen de Sinterklaas traditie zijn huidige vorm vond, algemeen als een neger werd beschouwd. Er moet natuurlijk ook een andere invloed worden genoemd die zijn onmiskenbare weerslag in Piet als neger heeft gevonden: Europa en het slavernij verleden. Elmer Kolfin, kunsthistoricus: “Geen twijfel: ‘Zwarte Piet stamt af van kindslaven” Als kenner twijfelt hij er niet aan dat de figuur is terug te voeren op kindslaven. http://www.volkskrant.nl/leven/geen-twijfel-zwarte-piet-stamt-af-van-kindslaven~a3531694/ 23 oktober 2013, 07:02 , Volkskrant .

johannn2
johannn221 nov. 2018 - 20:01

aanvulling Gad, Ha nis niet "Han [de autoriteit op dit gebied]", zoals jij hem neerzet. Hij citeert anderen, die er studie naar hebben gedaan, hoewel daarin het recentere verleden daarin oorverdovend ontbreekt. In die lacune voorziet Koning En overigens geldt voor Hans geschiedschrijving dan toch hetzelfde dat je tegen Koning aanhaalt: [ jij zegt: ]"Ik ben geen historicus, maar het gaat hier om niet meer dan een beargumenteerd vermoeden." .

OlavM
OlavM21 nov. 2018 - 21:13

@ Gadfly: Alsof Van der Horst niet uitgebreid weerwoord heeft gekregen met feiten en argumenten, zoals nu ook weer. En dat denk je af te kunnen doen met de kreet "ZP’en -tunnelvisiesyndroom"?

Dubbelgedopte snijboon
Dubbelgedopte snijboon21 nov. 2018 - 22:24

@ johannn Zo te lezen ben jij hier al heel diep ingedoken. Ik moet mij nog een keer goed gaan inlezen, ik kom daar volgend jaar rond deze tijd zeker op terug. @ OlavM In mijn beleving blijft Han in dergelijke discussies toch fier overeind.

Paul250371
Paul25037125 nov. 2019 - 8:01

Dat boeit toch gen reet. Als er Negers voor zwarte piet worden uitgescholden is dat toch om hun huidskleur, dan kan je je toch niet verschuilen achter een verhaal dat het geen racisme is omdat zp niets met een neger te maken heeft. Wat heeft die neger er nou aan die voor zp wordt uitgescholden, die ervaart toch racisme!!

W-74
W-7421 nov. 2018 - 17:12

Mensen die totaal geen begrip kunnen opbrengen voor mensen die zich gekwetst voelen door deze overduidelijke karikatuur zijn ook niet gevoelig voor dit soort feitelijke argumenten. Die roepen gewoon nog een keer "oprotteh naar je eigen land" en "je mot geen kinderfeest verzieken met je geseik".

1 Reactie
Martinel
Martinel21 nov. 2018 - 18:27

En vergeet niet....daar moet een piemel in. Dat zijn de lui die overal steeds meer invloed krijgen met hun grote bek. En waar onze Rutte zijn stemmen van krijgt. Ik zeg zelf pleurop MP.

sjaakie2
sjaakie221 nov. 2018 - 17:10

Dit wist iedereen met enige kennis over de geschiedenis allang. Helaas denk ik niet dat dit de voorstanders van zwarte piet van gedachten doet veranderen. Het is namelijk vooral het gebrek aan inlevingsvermogen wat ervoor zorgt dat men nog voorstander kan zijn van een karikatuur die mensen pijn doet, terwijl het super makkelijk op te lossen valt. Er zal geen kind een minder leuk sinterklaas feest van krijgen als de kleur wordt aangepast, maar de groep empatisch beperkten zijn over het algemeen ook de hardste en agressiefste schreeuwers heeft ons afgelopen zaterdag maar weer eens geleerd. Iedereen die nu nog voor deze racistische karikatuur is mag zich aangesproken voelen en moet eens goed in de spiegel kijken.

4 Reacties
Jordaan2
Jordaan221 nov. 2018 - 17:49

Er waren zaterdag in het hele land met elkaar opgeteld misschien 45 schreeuwers die zich roerden. En dat kwam uitgebreid op de televisie. Het land en de politiek meteen van slag. Er zijn ruim 9 miljoen Nederlanders (waarschijnlijk meer) die niet schreeuwen maar vinden dat Zwarte Piet gewoon moet blijven. Die mensen vieren op 5 en 6 december Sinterklaas zoals zij dat gewend zijn. Iets op tegen?

marcelhermus
marcelhermus21 nov. 2018 - 17:56

En het is vooral het gebrek aan empatisch vermogen van de harde schreeuwers aan de andere kant dat men de hakken in het zand zet.

sjaakie2
sjaakie222 nov. 2018 - 9:37

====Iets op tegen?==== Ja dat zeg ik toch net, natuurlijk heb ik er iets op tegen als een racistische karikatuur wordt opgetogen terwijl dat mensen die ik lief heb dat pijn doet. Iedereen met een goed ontwikkelt empatisch vermogen vindt dat.

sjaakie2
sjaakie222 nov. 2018 - 9:37

====En het is vooral het gebrek aan empatisch vermogen van de harde schreeuwers aan de andere kant dat men de hakken in het zand zet.==== Voor racisme hoef je geen empathie op te brengen.

Bert de Vries
Bert de Vries21 nov. 2018 - 16:25

Grut, ik dacht even dat Van der Horst zijn duiding van Piet had bijgesteld. Wat een opluchting, dat dat niet het geval is.

1 Reactie
OlavM
OlavM21 nov. 2018 - 19:49

Er moet een goeroe overblijven voor de die hard pro-Zwarte Pietfanaten.

Mohawk2
Mohawk221 nov. 2018 - 16:18

In het paper van Koning zie ik dat De Telegraaf op 10 november 1928 onze kindertjes wel wist uit te leggen waar Pieterknecht oorspronkelijk vandaan komt: hij mag er namelijk elk jaar, voordat de grootste drukte van het seizoen losbarst, van zijn 'meester' even terug naar toe op 'vacantie' om zijn vriendjes en familie te bezoeken.. Drie keer raden waar Pieterknechts dorpje op deze aardkloot ligt.

1 Reactie
Appi Mohamud
Appi Mohamud21 nov. 2018 - 16:49

Was het Kenya of Ethiopië? Weet niet meer precies, was een jaar geleden dat ik desbetreffende stukje had gelezen.

EricDonkaew
EricDonkaew21 nov. 2018 - 16:05

Koning toont in haar onderzoek uitgebreid aan dat de fictieve figuur van Zwarte Piet wel degelijk een zwart persoon is en niet een wit persoon die door het roet van de schoorsteen zwart is geworden. ------------------------------------------------ Dus de in sommige kringen inmiddels redelijk geaccepteerde roetveegpiet moeten we dan ook maar door de plee trekken. Dan blijft er weinig over...

7 Reacties
fluf
fluf21 nov. 2018 - 17:20

Nee, die logica klopt niet. De figuur die wel degelijk een zwart persoon moet voorstellen kan door de plee. De roetveegpiet komt dus duidelijk los van deze figuur omdat het juist geen wit persoon is die zich als zwart persoon verkleed.

LaBou
LaBou 21 nov. 2018 - 17:34

Eigenlijk is die roetveegpiet nog erger. Het is namelijk een manier om te zeggen tegen annderen: en nu niet meer zeuren, want, al hoefde het voor ons niet omdat we gewoon gelijk hebben, we hebben er een beetje zwart afgehaald.

vdbemt
vdbemt21 nov. 2018 - 17:55

So what? De kerstman, Santa Claus, doet het ook zonder hulp. En is, zelfs in "traditioneel" Nederland ook populair. Jij lijkt te vergeten dat het hele Sinterklaasverhaal een grote leugen is. Allemaal verzonnen. Maar de Pietfiguur blijkt wel op slaven gebaseerd.Is het nu zo moeilijk achter de dienaren van de Sint een acceptabel, menswaardig motief te verzinnen? De kinderen op een iets andere manier voor te liegen?

EricDonkaew
EricDonkaew21 nov. 2018 - 18:21

@fluf: Nee, die logica klopt niet. ---------------------------------------- Dat gevoel kreeg ik ook opeens, nadat ik op de knop had gedrukt. Het gebeurt me niet vaak, hoop ik. Mijn redeneertrant was in elk geval: roetveegpieten deugen niet, want ze hebben in het verleden niet bestaan. En als zwarte pieten ook niet deugen, dan blijft er weinig over. Je kunt er meerdere kanten me op, denk ik.

johannn2
johannn221 nov. 2018 - 18:32

De oplossing: zoals enkele jaren geleden al geïntroduceerd in het Sinterklaasjournaal: Clowns, die worden opgeleid om door de schoorsteen te gaan. Gevolg: enkele zwarte vegen op hun clownsgezichten. Een geheel nieuwe achtergrond, gecombineerd met die succesvolle roetvegen. Toen liep de NTR nog voorop, voordat ze werden teruggefloten door een of andere interne bobo. .

Ozon
Ozon21 nov. 2018 - 19:59

Johannn Ja nuttig, de ene (zwarte) karikatuur vervangen door de andere (witte) karikatuur. Dan weten we zeker dat over een aantal jaar de discussie weer op gang komt... Nee hoor, dan toch liever een “neutrale”, onherkenbare, niet aan huidskleur-gerelateerde “regenboog-Piet”

stokkickhuysen
stokkickhuysen22 nov. 2018 - 18:54

Toen liep de NTR nog voorop, voordat ze werden teruggefloten door een of andere interne bobo Ik denk dat je de Haagse politiek niet 'ínterne bobos' moet noemen.

Grietje Genot
Grietje Genot21 nov. 2018 - 15:45

Daarmee kan het - bizarre - argument van tafel dat luidt dat 'Zwarte Piet niet racistisch kan zijn omdat Schenkman een fijne vent was die van rode lippen hield en driemaal daags in satijnen kleren en maillots zichzelf in de spiegel stil stond te bewonderen.' D'r helpt geen lieve vader of moeder meer aan: Zwarte Piet staat in een metersdikke racistische traditie.

5 Reacties
EliJas
EliJas21 nov. 2018 - 17:18

Er was geen sprake van racisme. Was het maar waar. Het verschijnsel was ernstiger, n.l. handel in mensen. Dit geeft tegelijk aan dat de zwarte mensen in deze handel ook een rol hadden. Zie: https://lab.nos.nl/projects/slavernij/index.html

LaBou
LaBou 21 nov. 2018 - 17:36

De slavenhandel door de inheemse bevolking in Afrika kwam pas echt op gang toen de westerse blanken zich er mee gingen bemoeien. En die streken gelijk ook de grootste winst op.

vdbemt
vdbemt21 nov. 2018 - 17:59

@EliJas. Dat het in de handel van mensen, uitsluitend ging om zwarte mensen, vind jij geen racisme???

Ozon
Ozon21 nov. 2018 - 19:56

LaBou Inderdaad, dat is meestal het gevolg als de “afzetmarkt” vergroot wordt.

Paul250371
Paul25037125 nov. 2019 - 8:16

EliJas Doordat de zwarten andere zwarten overwonnen en verkochten aan de Nederlanders is er volgens jou geen sprake van racisme? Zij doen het ook dus het kan niet racistisch zijn. In de tweede wereldoorlog waren er Joden die heulde met de nazi's dus dat is voor jou een bewijs dat de nazi's niet anti Semitisch waren snap ik uit je verhaal. Wel bedankt voor je link. Wellicht even verder lezen dan een paar sheets.

Jannis2
Jannis221 nov. 2018 - 15:35

En opnieuw properen we een fantasie aan te vallen met het argument dat de werkelijkheid laat zien dat de fantasie niet klopt. Mischien moeten we ook maar eens naar de gelaarsde kat kijken, en de bijbel, daar vallen exact hetzelfde type argumentaties aan te hangen die de validiteit onderuit halen. Maar waarom? Een fantasie is nu juist een fantasie omdat het niet overeenkomt met de werkelijkheid.

4 Reacties
Appi Mohamud
Appi Mohamud21 nov. 2018 - 16:53

Het is een stukje werkelijkheid vertaalt naar in een fantasie form. Het is een feit dat slavernij heeft bestaan, het is een feit dat blackface heeft bestaan en het is een feit dat mensen nog steeds mee gepeste worden met blackface. Het is ook een feit dat wit racisme en wit privilege bestaat en het is ook een feit dat zwarte piet een caricatuur is wat afstapt van al deze feiten hierboven. Mischien dat u in een fantasie leeft maar is wel handig uw ogen te openen en werkelijke realiteit van de wereld onder ogen te zien.

stokkickhuysen
stokkickhuysen21 nov. 2018 - 17:04

En opnieuw proberen we een fantasie aan te vallen met het argument dat de werkelijkheid laat zien dat de fantasie niet klopt. Nee mevrouw heeft onderzoek gedaan naar de vraag of ZP blackface is. En volgens haar wel. Piet is in zijn huidige verschijningsvorm niet een onschuldige fantasie, dat lijk jij te vereenzelvigen: een fantasie is onschuldig. Een fantasie een gedachte, en dus vaker niet dan wel onschuldig.

vdbemt
vdbemt21 nov. 2018 - 18:07

"Maar waarom? Een fantasie is nu juist een fantasie omdat het niet overeenkomt met de werkelijkheid." We weten allemaal, op de kleintjes na, dat het een fantasie is. Maar moet je je nu werkelijk nog afvragen waarom deze historica met haar onderzoek komt? Jij ziet niet dat in onze steeds multiculturelere samenleving de Piet-figuur kwetsend is, direct of indirect (donkere kinderen die voor ZP worden uitgemaakt)? Misschien wel. Maar doet het je niets. Jij ziet ook niet dat pro-piet commentaren steevast beweren dat ZP niets met discriminatie cq racisme te maken heeft? Nou. Daarom.

OlavM
OlavM21 nov. 2018 - 19:43

@ Appi Mohamud: Precies! Je slaat de spijker op de kop. Elisabeth Koning heeft feitelijke gegevens naar boven gehaald, maar wie per se niet wil horen zal er niet naar luisteren.