Het wordt tijd voor evidence-based politiek

De wetenschap biedt oplossingen voor maatschappelijke en volksgezondheid-gerelateerde problemen. Uiteindelijk is het aan politici in de Tweede Kamer die de besluiten nemen omtrent beleid en uitvoering. Tijdens de coronapandemie is de rol van de politiek in besluitvorming en zorgbeleid sterker naar voren gekomen. Hierin was zichtbaar hoe niet alle adviezen vanuit de wetenschappelijke hoek uiteindelijk het beleid bereikten. Het laatste is mede-afhankelijk van de standpunten en visies van de regerende partijen.

Om politiek beleid rondom volksgezondheid of een gezondheidscrisis zoals de coronapandemie te doen rijmen met wetenschappelijk inzicht, kan evidence-based politiek een oplossing vormen. Evidence-based politiek wordt in dit stuk gedefinieerd als het informeren en vormgeven van politieke besluiten op basis van wetenschappelijke inzichten. In 1840 beschreef Pierre-Joseph Proudhon ‘wetenschappelijk socialisme’. Proudhon ging uit van een overheidsbeleid dat is gebaseerd op rede en wetenschappelijke methode met een socialistische grondslag. Evidence-based politiek is in tegenstelling tot de theorie van Proudhon toepasbaar op het gehele politieke spectrum.

Het omzetten van wetenschappelijke inzichten in landelijk en algemeen beleid ligt in de handen van politici. Politici in de Tweede Kamer kunnen besluitvorming voor een gezondheidsvraagstuk realiseren middels het toepassen van evidence-based politiek. Beleid rondom een bepaald gezondheidsvraagstuk kan bijvoorbeeld aangepast worden op basis van kosteneffectiviteit studies. Een voorbeeld is hoe de toegang tot mondzorg in Nederland geoptimaliseerd kan worden wat zal resulteren in gezondheidswinst. Zo weten we dat mensen met diabetes type-2 een grotere kans hebben op het ontwikkelen van parodontitis (een vergevorderde tandvleesontsteking). Wanneer diabetici met parodontitis worden behandeld door een mondzorgprofessional, leidt dit tot verbeterde bloedwaardes, minder zorgkosten en gezondheidswinst. Met deze kennis zou het huidig beleid rondom diabetische zorg worden aangepast door mondzorg te vergoeden uit het basispakket.

Middels evidence-based politiek kunnen soortgelijke bevindingen opgenomen worden in de begroting van het Ministerie van VWS. Een dynamische wereld waarin de demografie van een gebied snel kan veranderen of waarin leefstijl verandert door technologische ontwikkelingen, behoeft een overheid met politici die net zo dynamisch is als de maatschappelijke ontwikkeling. Om dit te bereiken is er een efficiënte wisselwerking nodig tussen de politiek en de wetenschap met een voorkeur aan politici die tevens een wetenschappelijke achtergrond hebben. Evidence-based politiek kan een leidraad zijn voor partijen en politici om hun beleid of partijprogramma’s aan te passen op basis van wetenschappelijke inzichten.

Evidence-based politiek stimuleert vooruitgang Veel wetenschappelijk bewijs omtrent behoefte in de volksgezondheid komt vaak ten goede van sociaal zwakkeren of minderheden. Denk hierbij aan voorzieningen en extra aandacht of uitgaven aan minderheidsgroepen en sociaal zwakkeren. Hiervoor moet binnen politieke partijen en bij volksvertegenwoordigers ruimte zijn voor progressief en inclusief beleid. Populistische of extreemrechtse partijen kunnen afzien van wetenschappelijke input ter bevordering van de algemene volksgezondheid. Deze partijen hebben vaak een etnocentrisch startpunt. Er wordt verwacht dat door de toename aan populariteit van populistische of extreemrechtse partijen, ook andere partijen een populistisch sentiment ontwikkelen om geen stemmers te verliezen. Het gevolg zou kunnen zijn dat er een etnocentrisch politieke cultuur ontstaat met consequenties voor etnische minderheden. Partijen met een etnocentrisch ideaal zouden beleid kunnen bepalen dat niet ten goede komt van etnische minderheden in Nederland wanneer zij de meerderheid vormen in een democratisch gekozen parlement. De gevolgen hiervan zouden bekend moeten zijn onder academici, beleidsmakers, gezondheidsinstituten en wetenschappers.

Een ongezonde samenleving ten gevolge van regerende politieke partijen, toename aan etnocentrisch beleid zal de ongelijkheid in de samenleving doen toenemen. Terwijl een gezonde populatie, ongeacht etniciteit, ten goede komt van de beroepsbevolking en de economie.

Conclusie Evidence-based politiek brengt wetenschap en politiek dichterbij elkaar en kan leiden tot progressief, op wetenschap geïnformeerd beleid met kostenbesparing en efficiëntie als gevolg. In een snel ontwikkelde wereld en samenleving waar technologie grenzen doet vervagen, is er behoefte aan politici en politieke partijen die de ontwikkelingen kunnen bijbenen. Het wordt tijd dat er besluiten worden genomen op basis van logica, wetenschap en feiten in plaats van eigenbelang. Als wetenschappers in de volksgezondheid verschil willen maken op beleid, dan wordt het tijd dat zij de wetenschappelijke arena inruilen voor politiek. Hiervoor moet binnen een politieke partij ruimte zijn voor progressie met een pragmatische aanpak dat inclusief is.