Het wordt tijd om ‘Big’ van ‘Tech’ te scheiden

Big Tech bedrijven hebben de afgelopen 20 jaar enorm veel macht over onze economie, maatschappij en samenleving gekregen. Daarnaast slepen zij ons mee in hun dystopische wereld van surveillance, verslaving en manipulatie waar wij user, data en product te gelijk zijn en waardoor onze fundamentele vrijheden als privacy, het recht op vrijheid van meningsuiting en zelfbeschikkingsrecht steeds meer onder druk komen te staan. Het wordt tijd dat overheden gaan optreden.

‘’If you’re not paying for the product then you are the product” is niet alleen een bekende slogan uit Sillicon Valley, het is ook hoe bedrijven als Google en Facebook het grootste gedeelte van hun geld verdienen.

In haar boek ‘The Age of Surveillance Capitilism’ beschrijft Shoshana Zubboff hoe een verschuiving heeft plaatsgevonden in het toepassen van productiemiddelen. De productiemiddelen aan de begin van de vorige eeuw en tijdens de overgang naar de industriële wereld waren onder andere fabrieken en assemblagelijnen. Uit grondstoffen zoals olie en ijzererts werden goederen en producten gefabriceerd. Met de komst van de digitale revolutie zijn er nieuwe productiemiddelen ontstaan; superkrachtige computers die hun grondstoffen niet meer uit de natuur of ten koste van de natuur maar uit de mens extraheren. De mens is de nieuwe olie, het nieuwe goud. Menselijke persoonlijke ervaringen, emoties en gedrag vormen de brandstof voor de digitale productiemiddelen. Op deze manier hebben Google en Facebook in no time 2/3 van de wereldwijde advertentiemarkt in handen gekregen, die goed is voor 200 miljard dollar omzet in 2020. Een saillant detail van het succes van Google en Facebook is dat persoonlijke data niet alleen wordt gebruikt om het gedrag van de user te voorspellen. Maar ook om te modificeren zodat het beoogde doel al van tevoren gegarandeerd kan worden aan de hoogste bieder zonder dat de user het door heeft, wat een schending en inbreuk is op het zelfbeschikkingsrecht en autonomie van de mens.

Naast manipuleren van het gedrag van de user en het schenden van zijn privacy, staat ook het recht van vrijheid van meningsuiting onder druk. Dagelijks worden mensen monddood gemaakt op platforms omdat hun mening niet zou stroken met de ‘community policy’. Zij worden verwijderd, en hun recht van vrijheid van meningsuiting wordt van hen afgepakt terwijl dit grondwettelijk is vastgelegd in artikel 7 van de Nederlandse grondwet. Steeds vaker zie je dat Big Tech tirannieke trekjes begint te vertonen. In plaats dat tech-bedrijven zich bezighouden met het verbeteren van de user experience gedragen ze zich als onafhankelijke regeringen, rechtbanken en politiewaakhonden in een zonder enige vorm van controle of een feedbackmechanisme.

Honderden zaken lopen tegen deze bedrijven voor het schenden van de antitrustwetten, het overschrijden van privacy-rechten, het delen van persoonlijke informatie en het opzettelijk uitbuiten en misbruiken van de kwetsbaarheid van de menselijke psychologie.

Op dit moment onderzoekt het Amerikaanse senaat uitlatingen van een voormalige werknemer van Facebook naar aanleiding van een interview in The Wall Street Journal waarin zij haar voormalige werkgever beschuldigt van ‘het verscheuren van de samenleving’. Daarnaast vergelijkt zij Facebook met Big Tabacco. Big Tabacco-bedrijven verzwegen en verborgen jarenlang de schade die roken veroorzaakte totdat de overheden zich ermee gingen bemoeien en paal en perk gingen stellen aan de werkwijze van deze bedrijven.

Zo is de tijd gekomen voor overheden om de ‘Big’ van de Tech te gaan scheiden en deze bedrijven een toontje lager te laten zingen door hun macht en hun werkwijze aan de kaak te stellen. Voldoen zij bijvoorbeeld aan de democratische normen en waarden die wij met elkaar in het publieke domein hebben afgesproken? Hoe kunnen kinderen beschermd worden tegen uitbuiting, verslaving en manipulatie op hun platformen? Big Tech-bedrijven zouden verplicht moeten worden om een keurmerk te verkrijgen dat aangeeft dat hun codes en algoritmes voldoen aan wat ethisch en maatschappelijk verantwoord is. Met de exponentiële groei van het internet, Internet of Things (IoT) en aankomende metaverse (3D wereld) waar Big Tech een dominante en leidende rol in heeft, zou een staatssecretaris Digitale Domein niet misstaan.

Als zulke maatregelen ertoe leiden dat de user zelf een kleine bijdrage per maand zou moeten betalen, laat het zo zijn. Maar dan weten we zeker dat onze gegevens, vrijheden en kinderen voortaan beschermd zullen worden.