Het verblindende sterrenstof van Bill Cosby

Met open mond van verbazing luister ik naar de reacties om mij heen: ‘Ik hoop dat het niet waar is…’het zou toch niet kunnen’…’misschien is het allemaal een stunt om hem geld af te troggelen’. De wereldberoemde televisievader Bill Cosby zou volgens twintig individuele vrouwen hen seksueel misbruikt hebben. Maar het ongeloof verspreidt zich over het volk als een lopend vuurtje door het bos. Bijna alsof men de eigen vader van ontucht beticht ziet worden.

Wereldwijd succes De serie was dan ook een wereldwijd succes en de hoofdrolspeler en bedenker stond binnen no time bekend als ‘America’s dad’. Een geliefde, strenge doch rechtvaardige vader met humor en adoratie voor zijn kinderen en vrouw. Vooral zijn moraal en ethiek kenmerkte hem. Zo had hij gendergelijkheid hoog in het vaandel staan nog voordat het hip was en voerde hij open gesprekken met zijn kinderen over het belang van educatie en seksuele voorlichting. Ook buiten de show las hij zwart Amerika de les over hun gebrek aan scholing en verantwoordelijkheidsgevoel: “We moeten elkander een hoger streven voorhouden. We kunnen witte mensen niet langer de schuld geven…”, predikte hij.

Transformatie Maar dan wordt de vriendelijk glimlachende kersttruidragende knuffelbeer beschuldigd van verkrachting en misbruik. De eerste aanklacht was tien jaar geleden maar die was – zonder het snelle social media tijdperk van nu – als een eenzame schreeuw in de woestijn. Pas toen komiek Hannibal Buress afgelopen oktober Cosby grappend ‘de verkrachtende moraalridder’ noemde was het hek van de dam. Andere – bekende en onbekende – vrouwen zagen hun kans schoon om uit de school te klappen.

En terwijl er eindelijk na jaren gehoor wordt gegeven aan hun verhaal wordt er alsnog veel getwijfeld en bekritiseerd. Op internet vliegen de verwijten in het rond, ook hier in Nederland. Mensen verdedigen de Amerikaanse tv-vader met een verve (mocht het niet waar zijn) waarvan ik hoopte dat die voor de vrouwen gebruikt zou worden (mocht het wél waar zijn). Het is uiteraard nog niet bewezen dat de aantijgingen kloppen. En al gebeurt dat wel, dan is het niet zeker of er überhaupt een sanctie volgt omdat het allemaal te lang geleden plaats gevonden zou hebben.

Twintig identieke verhalen De twintig vrouwen komen naar buiten met bijna identieke verhalen van een Cosby die hen met zogenaamde ‘rustgevende’ snoepjes lokte en nog steeds hoopt men dat het niet waar is. Ze zeggen wel eens waar rook is, is vuur maar inmiddels staan we in een vlammende vuurzee te bidden om een wonder. En al blijkt het niet waar te zijn, dan nog mogen we ons in het proces daar naartoe niet laten verblinden door het vaderlijke sterrenstof van Cosby. Als celebrity speelt hij ook maar een rol en vervult hij een functie in het publieke domein. Wat niet betekent dat hij liegt over wat hij propageert maar het betekent wel dat we hem niet echt kennen. We weten niet hoe hij in de omgang is, hoe hij tegen zijn echtgenoot spreekt, wat hij tegen zijn kinderen zegt of hoe hij met vrouwen omgaat.

Het is niet aan ons om Cosby te veroordelen. En het is ook niet aan ons om hem te vrijwaren vanwege ons eigen jeugdsentiment en daarmee zijn slachtoffers weg te zetten. Als vrouw zijnde zal het vast al moeilijk genoeg zijn om na jaren de publiciteit op te zoeken met dit intieme, persoonlijke verhaal en om op te moeten boksen tegen een icoon, instituut bijna. Daarbovenop word je belachelijk gemaakt en ondervraagd alsof jij iets te verantwoorden hebt. “Waarom vertrouwde je hem, waarom ging je mee, waarom nam je die pil?”. ‘Slut shaming’ willen we ook bij ‘gewone slachtoffers’ niet, dus waarom wel bij die van celebrities?

Velen maken zich zorgen over wat het betekent voor de vooruitgang die hij met al zijn rollen, optredens en adviezen geboekt heeft. Over de stereotypen die hij heeft helpen bestrijden, het ander beeld van zwarten dat hij de wereld geschonken heeft. Volgens mij zou het geen effect moeten hebben. Het doet je hooguit twijfelen of hij zelf wel alles gemeend heeft. Maar het belangrijkste is of zijn boodschap terecht was, of jij erin gelooft en de verandering die het teweeg heeft gebracht. Dat is volgens mij niet afhankelijk van Cosby en als dat wel zo is, moeten we ons wellicht afvragen of het wel verstandig is om de eigen normen en waarden van de gedragingen van een persoon die we niet kennen af te laten hangen.

Cosby zei ooit zelf: “een wit persoon luistert naar me en denkt ‘zo zie ik het ook’. Hij is wit en ik ben zwart maar we zien dingen hetzelfde. Dat moet betekenen dat we hetzelfde zijn, toch?”.

Op zijn eigen manier probeerde Cosby te laten zien dat hij net als elk ander mens was. Maar de overeenkomst is niet dat hij ‘just like us’ is dus vroom, zedelijk, gedisciplineerd en rechtschapen. Of de beschuldigingen nou waar zijn of niet, hij is net als wij, een mens. Zwart, wit of wat voor kleur dan ook, geschoold of ongeschoold, rijk of arm, grappig of gortdroog. Iedereen kan zich ergens schuldig aan maken en zal daar op een of andere manier ooit voor moeten boeten, zelfs een vaderfiguur als Bill Cosby.