Eerste verkiezingsdebat in plenaire zaal van de Tweede Kamer
Het verafgoden van rijkdom maakt grote groepen juist arm, ook dat is kapitalisme
Een majestueus superjacht, Norn genoemd, toonde afgelopen week zijn weelderigheid op het water met een indrukwekkende lengte van negentig meter, voorzien van een helikopter, meerdere zwembaden en jetski’s, en een geschatte waarde van ongeveer 250 miljoen dollar.
Direct trok dit luxueuze schip de aandacht van diverse media, waaronder AT5, het Jeugdjournaal, Pownews, het Algemeen Dagblad en het Parool, die er over berichtten. Een passant, overweldigd door het schouwspel, werd treffend geciteerd door een Parool-journalist: “Holy shit, moet je kijken!” Bewondering alom. Hier en daar klonk een klein beetje kritiek, maar een echt, diepere analyse werd de kijker of lezer niet gegund – en da’s jammer. Want het is belangrijk om te erkennen dat dergelijke superjachten symbolisch zijn voor belangrijke hedendaagse vraagstukken, van ecologische voetafdruk tot sociale ongelijkheid. Zaken, die onze aandacht verdienen.
Verwoestende kracht
Adam Smith, de invloedrijke Schotse filosoof en econoom, die met zijn boek “The wealth of nations” (1776) bekend staat als de vader van de moderne economie, zou over die bewondering hoogstwaarschijnlijk het nodige te zeggen hebben gehad. Smith bezag namelijk met een kritisch oog de verafgoding van rijkdom en weelde, want hij zag daarin de potentiële verwoestende kracht, die de wortels van de moderne economie aantast. Teveel ongelijkheid belemmerde volgens hem de gemeenschap in zijn ontwikkeling, diezelfde gemeenschap waar de economie met zijn vrije markt op was gestoeld.
Hij waarschuwde dan ook voor de dreiging die uitging van het verafgoden van de welgestelden en machtigen, terwijl hij tegelijkertijd ook waarnam dat de armen doorgaans werden geminacht of zelfs genegeerd. Dat ging immers ten koste van de gemeenschap. In zijn ogen was dat de wortel van moreel bederf, de zonde die onze morele gevoelens bezoedelde en tot ellende leidde.
Deze bezoedeling kenmerkt wellicht ook onze tijd, afgaande, tenminste, op hoe de meeste media berichten over het superjacht. Want we lijken de kunst te hebben verleerd om een economisch systeem te beoordelen aan de hand van zijn sociale impact…
Sociale problemen
De verschillen tussen mensen nemen aldoor toe, zo is inmiddels genoegzaam bekend, en het superjacht is daar een van de belichamingen van. En laat duidelijk zijn: ongelijkheid gaat niet alleen over oppervlakkige zorgen; het gaat hand in hand met diepgewortelde sociale problemen die we niet kunnen aanpakken zonder de onderliggende oorzaak ervan aan te pakken.
Zo staat in potentie onze levensverwachting op het spel, maar ook in potentie een toename van criminaliteit, van geesteszieken, van werkloosheid, obesitas, ondervoeding, tienerzwangerschap, verslavingsproblematiek, persoonlijke schulden en, last but not least, een afnemend vertrouwen in democratische instituties. Zaken als deze zouden dus onze aandacht moeten hebben.
Eigen falen
Maar die zelfreflectie lijkt ons te zijn ontglipt, verloren in de krochten van het verleden toen onze collectieve morele gevoelens nog niet waren bezoedeld: echte, substantiële collectief afgedwongen maatregelen blijven daardoor uit. Want wanneer we tegenwoordig met dit soort sociale problemen worden geconfronteerd, wijzen de vingers naar ons eigen falen (‘Ik kon de spanning niet aan!’) om de benodigde vaardigheden te verwerven die nodig zijn in de competitieve, maar o zo oneerlijk verdeelde markteconomie. Zelden bekritiseren we de fundamenten van het economisch bestel zelf – en wel tot op het niveau van geldcreatie en winstopdrijving. Want die inflatie: is geen natuurverschijnsel!
…En zo zijn we inmiddels op het punt aanbeland, dat degenen die het vaakst het hardste werken (van seizoenarbeider, schoonmaker tot flits bezorger) juist tot armoede zijn gedoemd. Maar zij worden dikwijls vergeten, terwijl tegen de superrijken en hun symbolen, wordt opgekeken.
Reacties (52)
Verafgoding van Rijkdom leid uiteindelijk tot de destructie van de planeet. Kijk wat er de afgelopen decennia is gebeurt. Sinds de club van Rome is alles in het werk gesteld om steeds meer rijkdom te vergaren en klimaatmaatregelen te ontkrachtene en betitelen als onzin.
Uit onderzoek komt ook naar voren dat er een duidelijke samenhang is tussen geluk en inkomen/rijkdom, tot ongeveer 75000 euro/dollar. Daarna draagt nog meer inkomen niet bij aan nog meer geluk. Dit soort excessieve rijkdom roept de illusie op dat de excessief rijke ook excessief gelukkig is. Dat is niet het geval. hele rijke mensen hebben ook gewoon lichamelijke ziekten, stemmingen, psychische problemen, relationele zorgen en moeilijkheden en gaan uiteindelijk ook gewoon dood.
Gematigd kapitalisme werkt het beste. Overheden stellen grenzen en kaders en daarbinnen mag men kapitalistisch zijn gang gaan. Overheden zorgen voor een vangnet voor diegenen die (soms tijdelijk maar vaak structureel) niet kunnen meekomen.
Kapitalisme zorgt er wel voor dat mensen kunnen dromen en streven naar bezit en rijkdom. Op basis van die droom zijn veel mensen bereid hun meest kostbare bezit, namelijk de korte tijd die je hier op aarde mag zijn, vrijwillig in te zetten voor een ander. Dat doen ze voor een groot deel voor de eigenaar (kapitalist) en de samenleving (belasting). Omdat ze zelf ook een beetje mogen overhouden en het idee hebben dat ze ook rijk kunnen worden zijn ze nog tevreden ook. Daarom werkt kapitalisme wel en communisme en socialisme vaak niet. Als we kijken naar het communisme en socialisme dan is wel duidelijk dat hier geen succesvoorbeelden van te vinden zijn. Neem de USSR. Ze hadden na de 2e wereldoorlog dezelfde kansen als de USA maar toch is het de USA die veruit het meest succesvol waren en zijn. Kijk naar China, er zijn maar weinig mensen die liever in China wonen als in de USA of Europa.
Ik heb niet de moeite genomen om alle reacties op dit artikel te lezen maar er zit vast een tussen die beweerd dat we jaloers zijn.
Is de jaloeziekaart al getrokken? Nee? Want ik ben ábsoluut niet jaloers op mensen die het beter zouden hebben dan ik. En al helemaal niet op poenpatsers. Want ik heb gemerkt dat réchts graag ziet dat de niet koopkrachtige in afgunst de beter bedeelde benijdt. Want dan is er een prikkel om te óók geld en goed binnen te harken!
Kapitalisme is het vergaren van inkomen uit rendement op bezittingen. Hiervoor moet je bezittingen verwerven die rendement opleveren, vaak door arbeid van anderen of extractie van natuurlijke bronnen. De meeste mensen verdienen hun inkomen voornamelijk uit het verrichten van arbeid. Veel mensen leven met het misverstand dat die superjachten het bezit zijn van mensen die heel goed werk hebben gedaan en met hun arbeid zo veel hebben verdiend dat ze dit kunnen betalen. In feite is zo'n jacht het resultaat van excessieve accumulatie van rendementen van de eigendommen van één persoon. Een superjacht is dus geen kapitalisme, maar het gevolg van excessieve accumulatie van rendementen uit bezittingen bij één persoon. Zolang er grootschalige armoede heerst, zou de aanblik van zo'n pronkstuk aanleiding moeten zijn tot schaamte. Hoe kunnen wij toestaan dat arbeid en kapitaal op deze manier zinloos wordt verpatst terwijl er elders zoveel behoefte aan is?
Bovenaan in de rangorde plaatsgenomen, moet iedereen het weten: kijk mij eens een geweldenaar zijn. Zien jullie hoe succesvol ik ben. Zien jullie hoe rijk ik ben? Nee, want het meeste daarvan zien jullie niet eens. Snappen jullie eigenlijk wel hoeveel macht ik daarvoor kan kopen? ...Een schoolvoorbeeld van ongegeneerde hebberigheid. Blind geworden voor wat er écht belangrijk is in het leven. Materiële rijkdommen werken op mensen in als magneten op een blok ijzer. Waarde wordt niet zelden bepaald aan de hand van uiterlijk vertoon. Uiterlijke schoonheid overvleugelt niet zelden innerlijke schoonheid. En van die laatste wordt een mens pas écht gelukkig. Een goed gevoel is ook nog eens weldadig voor onze gezondheid. Geld is de God, is inderdaad een grove misvatting, chwiedijk. ...God is liefde. Je vindt Hem in de diepten van je hart. ...En af en toe zie je Hem Zijn warmte stralen in de ogen van een van onze medemensen. Voor mijzelf zijn dát onvergelijkbare geluksmomenten. Het zijn indrukken die voor mij zwaarder wegen dan goud.
Even praktisch: Als je rijk bent (echt rijk) dan zit je gewoon in een fiscaal 0% tax eiland of gebied waar de US en EU geen vat op heeft. Deze mesnen betalen hier o,o belasting. Je kunt er alles van vinden als NL politicus of journalist en je kunt de belasting op de 'rijken' (niet zo rijk) verhogen zoals nu zal gaan gebeuren, maar het helpt geen mallemoer. Wat dient te gebeuren als je dit wilt oplossen is een radicale keuze: Elk land moet naar een minimaal belastingpercentage en minimale herverdelings factor om op het internationale handelssysteem te worden aangesloten. Humanisme en medemenselijkheid dient uitgewerkt te worden in concrete wereldwijde wetten. Kunnen we daarna misschien de dieren en andere aardbewoners ook wat rechten geven.
Een wereldregering die voor iedereen op aarde alles bepaald. Met deze instelling kun je zo aan de slag binnen de EU. En om te zorgen dat alle mensen braaf blijven moeten we ze controleren. Geef ze één nummer waarop we controleren wat ze bezitten/uitgeven/sociale contacten/ziektes/vaccinaties/politieke voorkeuren/etc. Dan nog een paar miljoen camera's installeren en het begint al op China te lijken. Het zal je bedoeling vast niet zijn maar de weg naar de hel is geplaveid met goede bedoelingen.
@De gewone nederlander idealistische ingestelde mensen kunnen niet leven met het menselijk tekort en komen daarom met allerlei utopistische ideeën, die het paradijs op aarde zouden moeten brengen. Dit is vele malen geprobeerd maar het resultaat was altijd het tegendeel: een hel op aarde. Mensen die realistisch in het leven staan, zijn zich er daarentegen van bewust dat ons huidige systeem niet perfect is maar in de praktijk heel redelijk functioneert. Aanpassingen en verbeteringen zijn natuurlijk altijd nodig, maar behoedzaam en langs de weg der geleidelijkheid.
Kan in totale vrijheid. Heeft niets met 1 wereldregering te maken. Benader het als de rechten van de mens: een overheid die belasting heft en verdeelt op een minimum niveau.
@Eenmening, als jij serieus gelooft dat het huidige systeem 'niet perfect is maar in de praktijk heel redelijk functioneert', dan ben jij geen realist.
@Virtus in Medio En als de inwoners van een bepaald land dat niet willen gaat Virtus in Medio dat opleggen op straffe van geen handel meer kunnen drijven. Fijn, dat jij kan bepalen wat de inwoners van een land willen. Ieder volk kan zelf kiezen wat ze willen. Dat is mooi aan een democratie. Jij of jou belasting innende mensenrechtenorganisatie heeft daar niets over te zeggen.
Ik ben niet kapitalistisch en ik zit in de soos met spaargeld wat ik niet weet waaraan op te maken, want geld en spullen maken mij niet gelukkig. Straks heb ik teveel spaargeld en raak ik mijn uitkering kwijt omdat je niet meer mag hebben dan 7600 euro in de soos en 't is notabene omdat ik zuinig ben, van niets anders. Mensen moeten gelukkig wezen met wat ze hebben en familie en vrienden zijn 't belangrijkste.
Dan heb je het blijkbaar ook niet nodig. En je kan je overschot altijd nog weggeven.
Uit https://decorrespondent.nl/12830/het-bizarste-idee-dat-de-mens-ooit-bedacht-dat-je-een-stukje-grond-kunt-bezitten/ba3da9c2-ab13-02ab-298e-d89d9d244885 ‘De fundamentele leugen van het kapitalisme: private rijkdom voor iedereen’ Dit is het idee dat private welvaart voor iedereen bereikbaar is. Dat je, hoe arm en gemarginaliseerd je ook bent, onder het kapitalisme de kans hebt om ooit enorm rijk te worden, en grote hoeveelheden natuurlijke hulpbronnen kunt bezitten. Om precies te zijn: het enige dat het kapitalisme op de been houdt is dat gigantische groepen mensen zichzelf zien als ‘tijdelijk om geld verlegen miljonairs’ We dénken dat we enorme rijkdommen gaan vergaren, ook al zijn we op dit moment nog straatarm. Daarom houden we een systeem in stand waarin een paar mensen superrijk worden, ook al is kraakhelder dat het systeem op geen enkele manier distributief is, maar juist zorgt voor de concentratie van welvaart. Maar zelfs als het kapitalisme wél distributief was, zelfs als het wél iedereen de kans gaf om puissant rijk te worden, dan zou die belofte onmogelijk waargemaakt kunnen worden, om de simpele reden dat er niet genoeg ruimte voor is. We kúnnen niet allemaal een landgoed of een enorme toren met onze naam erop hebben … Als iedereen zou leven als de extreem rijken, dan zouden we de planeet in een paar jaar frituren. De aarde zou nog sneller onbewoonbaar worden dan nu. De notie dat wij allemaal private welvaart kunnen vergaren is dus fundamenteel onwaar.
@Daslief De meeste mensen hebben helemaal niet de illusie dat ze heel rijk zullen worden. Ze hebben veel bescheidener wensen. Ze willen een relatie, vrienden, een plek om te wonen, wat spulletjes en genoeg geld om rond te komen. De beste plek om deze bescheiden ambities re realiseren is in ons deel van Europa. Bedrijven zorgen voor werk en inkomen. De regering heft belasting en besteedt dat geld aan zaken als onderwijs, gezondheidszorg, sociale zekerheid, infrastructuur en veiligheid. Maar daar stopt het niet mee. 60 % van alle Nederlanders heeft een eigen huis en bouwt daarmee vermogen op. Wie een pensioen heeft, is medeaandeelhouder van grote beursgenoteerde ondernemingen. Vroeger gold het gezegde "arm en oud", maar nu kunnen de meeste 66-plussers heel aardig rondkomen. Ze krijgen AOW en pensioen, velen hebben een afgelost huis of spaargeld.
@Eenmening, eens dat de meeste 65 plussers heel redelijk kunnen rondkomen, zeker als ze een afbetaald huis hebben. Je geeft ook terecht aan dat 40 % geen eigen huis heeft en dus veel moeilijker vermogen opbouwt. Ook eens dat de meeste mensen bescheidener wensen hebben. Juist daarom verbaast me dat zoveel van die bescheidener mensen het blijkbaar prima vinden als een zeer kleine minderheid wel een onbescheiden giga voetafdruk wenst. En daarmee milieu, klimaat en sociale cohesie om zeep helpt, ten koste van die steeds grotere minderheid die steeds meer moeite heeft om de eindjes aan elkaar te knopen. Begrijp jij waarom?
Pure werkverschaffing; wat denk je ? bemanning, duikers, beveiliging ... etc Gokje wat de vakantieoorden van het Koninklijk Huis aan werkverschaffing bieden ? Dan mogen er wat mij betreft nog wel heel wat meer prinsen etc etc aangesteld worden.
Te grote verschillen tussen arm en rijk leiden uiteindelijk altijd tot onrust,agressie criminaliteit en uitendelijk oorlog. Daarom ook vrij naief om dit soort excessieve producten zonder enige kritische kanttekening te bewonderen. En al helemaal in een tijd waarbij steeds duideijker wordt dat ongeremd kapitalisme destructief is gebleken voor de menselijke sociale verhoudingen,gezondheid en de natuur.
Arbeiders zijn de brandstof van de fabrieken en bedrijven van de rijken.
Gelukkig kan elke arbeider de keuze maken om zelf een fabriek of ander bedrijf te starten. Mischien word die arbeider er ook rijk van
ranonkel herhaalt de eeuwige leugen van het kapitalisme. The American dream is al lang failliet.
@Ranonkel2 Het is een vorm van religieus denken om het armoedeprobleem bij het individu leggen. Natuurlijk kan niet elke arbeider een fabriek beginnen. Het huidige probleem in het kapitalisme zit in de ongelijke behandeling van toegenomen rijkdom uit arbeid en toegenomen rijkdom door rendement op bezittingen (kapitaal). Inkomen uit arbeid wordt zwaar belast, de rendementen uit vermogen worden vrijwel ongemoeid gelaten. Dit veroorzaakt de wildgroei aan superjachten. Dat heeft geen snars te maken met de motivatie en inzet van een arbeider, of het inkomen van mevrouw Kaag. Een BTW heffing op alle transacties in de effectenhandel zou een goede start zijn om deze onbalans recht te trekken.
Brother, Joost, Uiteindelijk zijn de meeste bedrijven begonnen doordat iemand een idee had en het risico durfde te nemen om dat idee tot werkelijkheid te brengen. Niet iedereen zal even succesvol zijn maar iedereen kan het proberen. Ik zou er geen zin in hebben en kies er voor om veilig voor een baas te werken.
Misschien is de stelling en perspectief voorbehouden aan degene met rijkdom De overige hebben die luxe niet Ik zal eens de stok in het hoenderhok gooien Het is als een Kaag die met een inkomen van minimaal 140.000 meent dat andere wel kunnen uitkomen met een bijstandsuitkering Het is allemaal perspectief
Kaag verdient minstens 300k. en dat is dan ex. uitgestelde box 3 inkomsten uit onroerend goed maar inclusief Pensioenopbouw. De kunst om dieper dan voor de buhne het perspectief van de ander te kunnen zien is in Nederland op sterven na dood. Je komt het nauwelijks nog ergens tegen.
Werner de Gruijter heeft volgens mij dit verhaal van Pulitzerprijswinnaar Matthew Desmond die vorige week in Arminius een lezing gaf over dit onderwerp naar aaneiding van zijn recente boek Poverty by America. Er stond vorige week ook een groot interview in de Volkskrant over dit onderwerp. Maar dan heeft Werner de Gruijter het verhaal maar half begrepen. Matthew Desmond wijst op ongewenste gevolgen van kapitalisme wanneer de markt door overheid te weinig gereguleerd wordt. Europa moet volgens hem in de VS een waarschuwing zien in hoe het niet moet. De bestaande verzorgingsstaten in Europa, en dan zeker zoals in Nederland, moeten in relatie tot het onderliggende marktprincipe van het kapitalisme voldoende gereguleerd worden en waar deze afgekalfd zijn hersteld. Dat heeft niet alleen betrekking op stimuleren van vakbonden, maar ook kopers- en huurbescherming door middel van semi-publeke en puur burgerlijke organisaties. De overheid heeft daarbij een belangrijke rol daarin te stimuleren, te faciliteren, zelf bepaalde taken op zich te nemen, progressieve belastinginning, en dus niet te vergeten optimale regulering van marktpartijen. Antikapitalisme wat Werner de Gruijter e.a. uitdragen doet hij zeker niet. https://www.docdroid.net/masGwRa/11zon-merged-pdf-pdf
Eens. Maar even praktisch: Als je rijk bent (echt rijk) dan zit je gewoon in een fiscaal eiland of gebied waar de US en EU geen vat op heeft. Je kunt er alles van vinden en je kunt de belasting op de 'rijken' (niet zo rijk) verhogen, maar het helpt geen mallemoer. Wat dient te gebeuren is een radicale keuze: elk land moet naar een minimaal belastingpercentage en herderdelings factor om op het internationale handelssysteem te worden aangesloten.
in het kapitalisme wordt de meerwaarde van de arbeid gestolen door de eigenaar van de productiemiddelen. Dat is altijd zo geweest. Rijkdom gaat altijd ten koste van een ander.
'Rijkdom gaat altijd ten koste van een ander. ' Ik las gisteren dat KPN het bedrijf Youfone voor 200 miljoen wil overnemen van de huidige eigenaar, ten koste van wie gaat de eigenaar van Youfone dan rijk worden?
Niet altijd. Er zijn ook rijken die hun rijkdom verdient hebben met hard werken risico en een hoop geluk. Laten we niet alle rijken en alle kapitalisten op een hoop gooien.
@BrotherV, "eigenaar van de productiemiddelen", je kunt tegenwoordig met een laptop een miljardenbedrijf beginnen, en productiemiddelen kun je tegenwoordig leasen. 'Dat is altijd zo geweest', nee hoor, tijden veranderen, alleen sommigen willen dat niet zien.
geenprobleem stop met net doen alsof je geïnteresseerd bent in een antwoord.
"je kunt tegenwoordig met een laptop een miljardenbedrijf beginnen" Alsof dit een realistische manier is om uit de armoede te komen. Als dat zo was waren we nu allemaal miljardair.
@JoostdeF, om uit de armoede te komen heb je zaken nodig als een stabiele omgeving, onderwijs, etc. En als dat soort zaken op orde zijn kun je als je dat wilt gewoon een eigen bedrijf starten. Al die oude kreten over het kapitaal zijn niet meer zo relevant. @BrotherV, veel werk kun je inderdaad uitbesteden aan iedereen op de aardbol met een internet aansluiting. En degenen in India die werk aannemen uit Nl zijn over het algemeen lokaal niet de arme sloebers.
@oproerkraaier 'stop met net doen alsof je geïnteresseerd bent in een antwoord. ' Je zegt dat rijkdom altijd ten koste gaat van een ander..? Dus ik vraag of dat wel klopt...
@A little bit of sunshine Fijn dat de wereld zo simpel in elkaar zit. Zorg voor een beetje stabiliteit en wat onderwijs en de armoede is verdwenen. Als iedereen vervolgens zijn laptopje open klapt en een eigen bedrijf start is niemand meer afhankelijk van miljardairs die met een onevenredig groot deel van de productiemiddelen bezitten en gefixeerd zijn op het verhogen van rendement van dit kapitaal.
"De inhoud van deze reactie voldoet niet aan de spelregels. Het is niet (langer) mogelijk om te reageren."
Je hoeft zelf geel landgoed, kunstcollectie of zeiljacht te bezitten, om van de schoonheid ervan te genieten. Ik vind het mooi als een landgoedeigenaar zijn bezit openstelt voor wandelaars. Het is nog mooier als die persoon het voor een symbolisch bedrag van 1 euro aan de gemeente of Natuurmonumenten overdraagt, zodat het gemeenschapsbezit wordt. Hetzelfde geldt voor verzamelaars die hun collectie aan een museum schenken of zelf een openbaar toegankelijk museum stichten. Maar altijd op vrijwillige basis.
Met een Calimero-minderwaardigheidscomplex wordt de kloof tussen arm en rijk nog groter.
Is dit niet gewoon menselijk? In het oude Egypte, Mesopotamië en prehistorische China , Werd ook al op gekeken naar de rijken en machtigen. Was dat kapitalisme of gewoon afgunst? Waarmee ik niet wil beweren dat de rijkdom verdiend is.
Wat is je punt nu? Zo vaak zie je zo'n superjacht niet langskomen; dat heeft voor veel mensen nieuwswaarde. Ik weet niet of dat verafgoden is. Een artikel over het dagelijkse leven van een flitsbezorger of schoonmaker spreekt toch veel minder tot de verbeelding. Dan weet je van te voren dat het een tranentrekkend verhaal is over mensen aan de zelfkant van de samenleving en dat ze zo hard moeten werken voor een habbekrats. Of je daarmee kranten verkoopt?
Nederlandse jachtenbouwers zijn befaamd over de hele wereld. Nog niet zo lang geleden werd het ADM-terrein in de Amsterdamse Haven ontruimd door de ME, een plek waar jarenlang kunstenaars en ambachtslieden woonden, om plaats te maken voor de bouw van Dutch Superyacht Tech Campus. "Verreweg de grootste bron van individuele emissies zijn superjachten: conservatieve berekeningen schatten dat bijna twee derde van de totale ecologische voetafdruk van miljardairs die jachten bezitten, wordt veroorzaakt door jachtbezit." ( https://www.vn.nl/superjachten/ ) Ik weet niet of je dat kunt lezen zonder abo, maar het is een verhelderend artikel. Er gebeuren namelijk ook goeie dingen in die branche, hergebruik en duurzaamheid zijn in opkomst, want ook puissant rijke mensen willen best bijdragen aan een betere toekomst en zijn zich bewust van hun ecologische voetafdruk - die onevenredig groot is, dat hoef ik hopelijk niet uit te leggen
Ik kijk al heel lang neer op rijk dom. Het gaat vrijwel altijd gepaard met schadelijke neven effecten vanuit consumptie en productie van het "goed", terwijl de positieve effecten alleen voor de producenten en consumenten ervan is. Dit terwijl een groot deel van het verlangen ernaar subjectief is en compensatie voor het afzien voor het vergaren ervan. Groepsgedrag is een krachtig iets en hopelijk komt er ooit een meerderheid die inziet dat het immoreel is, maar voor enkelen mogelijk en onnodig.
Amen! En erger, wellicht is de gelijktijdige instorting van het onderwijs. Er is nu armoede bij mensen, die anderen de schuld geven, dat ze niet de baan krijgen die ze wensten!
Fons Jansen zei het al, een armoedzaaier is niet de arme, maar de rijke!