Het Sociaal-doe-het-zelf recht

Niets is zo lief als een burgerinitiatief. Er is geen politicus die tegen burgerinitiatieven is. Juist in die innige omhelzing schuilt het gevaar. Zo worden burgerinitiatieven geroemd, maar verandert er weinig aan de manier waarop de overheid is georganiseerd. Dat is mij niet radicaal genoeg.

Laat mij daarom het verhaal vertellen van Hans van Putten. Voor zijn verstandelijk gehandicapte zoon, Thomas, kon hij geen goede zorg vinden. Hij is het daarom zelf gaan doen. Hij is een huis gestart waar acht verstandelijke gehandicapten bij elkaar wonen onder begeleiding van een echtpaar. Hij noemde zo’n huis een Thomashuis.

Het is niet dat Hans van Putten de overheid niet meer nodig had. Hij had alleen een andere overheid nodig. Dat is wat veel liberalen niet begrijpen. Zij denken dat als de overheid zich terugtrekt mensen het vanzelf samen organiseren. De lofzang op het burgerintiatief wordt zo een alibi om te bezuinigen. De boodschap is dan zoek het zelf maar uit. Vaak komt er nog een morele oproep bij. Dat mensen meer zelf moeten doen. Alsof mensen niet al ontzettend veel zelf doen. Meer dan 2 miljoen mensen zijn mantelzorger, meer dan 4 miljoen vrijwilliger.

Ik zie het burgeriniatief niet als middel om een kleinere overheid te krijgen, maar als manier voor mensen om het heft in eigen hand te nemen. Het gaat om emancipatie, niet om boekhouden. Wat we nodig hebben is niet een overheid die zich terugtrekt, maar een overheid die zich uitstrekt. Een overheid die krachten in de samenleving weet te mobiliseren, juist omdat zij nabij is. Wat we zoeken is een nieuwe samenwerking tussen overheid en burgers. Mensen die pech hebben moeten onverminderd op de overheid kunnen rekenen, maar de overheid moet wel maximaal aansluiten bij de kracht en de creativiteit van mensen.

Ik noem dat sociaal doe-het-zelven. Het vermogen van mensen om met elkaar het heft in eigen hand te nemen.

Daarom wil ik na de verkiezingen een sociaal doe-het-zelf recht invoeren. Het betekent dat veel van wat de overheid doet, Amsterdammers in eigen beheer mogen doen. Als je denkt dat je het beter kan, doe het dan. In Brabant is een dorp waar ouders het leerlingenvervoer hebben genomen. En het voordeel is dat ze het busje van de gemeente ook in het weekend mogen houden. Voetbalclubs gaan zelf het gras maaien en steken het geld dat ze zo besparen in warme douches. Ouders die met elkaar een kinderopvang starten, behouden gewoon hun recht op kinderopvang toeslag. Met zo’n sociaal doe-het-zelf recht kussen we onvermoede krachten wakker.

Zo is het ook met Hans van Putten gegaan. Thomas is helaas overleden, maar er bestaan nu wel 100 Thomashuizen. Met een sociaal doe-het-zelfrecht zijn burgerinitiatieven niet langer lief en onschuldig, maar zetten ze de wereld op zijn kop.

Bovenstaande is een speech die Pieter Hilhorst woensdag in Pakhuis de Zwijger uitsprak