Het recht om ongelovig te zijn dient ook gelovigen

Theo Brand, hoofdredacteur van de Linker Wang, schreef op deze site een negatief verhaal over de jongste actie van het Humanistisch Verbond. Dat wij opkomen voor de mensenrechten van de ‘groep’ atheïsten, humanisten en agnosten vindt hij getuigen van een beperkte blik. “Waarom komen ze niet op voor de rechten van alle mensen?” Brand heeft zich overduidelijk niet ingelezen; Hij zit er volledig naast.

Elk jaar brengen de Internationaal Humanisten (IHEU) het ‘Freedom of Thought report’ uit. In dat rapport wordt in kaart gebracht hoe het specifiek staat met het recht om ‘ongelovig’ te zijn. Uit het rapport blijkt het slecht met dat recht gesteld te zijn. In vele landen word je sociaal uitgesloten als ongelovige, je kan je baan verliezen, afvalligheid wordt bestraft, religiekritiek leidt tot gevangenisstraf en in dertien landen kan je voor afvalligheid of godslastering de doodstraf krijgen.

Brand erkent deze grove schending van mensenrechten, maar vindt het onterecht dat de IHEU en het Humanistisch Verbond alleen maar aandacht vraagt voor ‘hun groep’, er zijn immers veel meer ‘groepen’ die worden vervolgd, bijvoorbeeld Christenen in streng-islamitische landen. Allereerst maakt Brand de fout alsof humanisten het opnemen voor hun ‘groep’. De vrijheid van godsdienst en levensbeschouwing is immers geen ‘groepsrecht’ maar een individueel recht. Iedereen mag geloven, of niet geloven wat hij of zij wil. Voor dat recht komen wij op, niet slechts voor een groep maar voor iedereen.

Het feit wil ook dat de mensen die in streng-religieuze landen als ongelovig door het leven gaan, vaak slechts uit moedige individuen bestaat die zich nauwelijks durven, kunnen of mogen organiseren. Het zicht op hun situatie was daardoor lange tijd niet helder omdat niemand het voor hen opnam. Ook sneeuwden ze de afgelopen decennia vaak onder in mensenrechtenrapportages. Waar religieuze en andere organisaties hun onderdrukte broeders en zusters wel goed in kaart hadden gebracht, ontbrak de organisatiekracht om ook de vervolgde ongelovigen zichtbaar te maken. Door het Freedom of Thought report zijn de vervolgde niet-gelovigen nu eindelijk ook in beeld. Dat is pure winst.

Brand lijkt dat allemaal niet te zien, en blijkt met zijn verwijten dat éénkennig zijn in onze focus ook overduidelijk niet de moeite hebben genomen het rapport te lezen noch de toelichting van het Humanistisch Verbond. Want in het rapport wordt niet alleen de situatie van ongelovigen beschreven, maar ook de positie van ‘anders-gelovigen’. Het rapport vraagt onder meer aandacht voor Asia Bibi, een Pakistaanse christelijke vrouw. Het hoger beroep tegen haar doodstraf werd in oktober verworpen. Ook gematigde of vrijzinnige moslims zijn dikwijls het doelwit van vervolging. En opvallend: deze ‘andersgelovigen’ worden precies hetzelfde verweten als niet-gelovigen. Anders-geloven staat voor fundamentalisten gelijk aan goddeloosheid en goddelozen zijn voor hen legitiem doelwit van geweld.

Daarom roepen humanisten op om juist samen op te trekken – religieus of niet religieus – voor ieders fundamentele mensenrechten. Jammer dat Brand juist die brede oproep niet wil zien, en die vrijheid als iets van ‘groepen’ wil zien. De strijd om seculiere waarden is echter geen gevecht tussen religie en atheïsme, maar tussen dwang en individuele vrijheid.

Boris van der Ham – Voorzitter van het Humanistisch Verbond De actie van het Humanistisch Verbond is te vinden op www.humanisme.nu Lees ook het opiniestuk van Theo Brand: God en het recht om af te wijken