Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Het Nieuwe Slochteren

  •  
16-10-2013
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
6825250834_e47fca852e
'Alle ongebruikte daken, gevels en geluidswallen als potentiële bron van energie'
Nederland heeft zijn welvaart van de laatste 50 jaar voor een belangrijk deel te danken aan de gasvoorraad in Slochteren. Het gas in Slochteren is echter over 15 tot 20 jaar op en ook schaliegas – dat naar schatting zo’n 5 tot 10 jaar extra gas oplevert – biedt geen soelaas. Nederland moet dus niet alleen op zoek naar nieuwe energiebronnen, maar ook naar een nieuwe financiële motor. Die nieuwe energiemotor dient zich aan in de vorm van schone energie, met name wind, zon, biomassa (2de en 3de generatie) en omgevingswarmte (restwarmte, biowarmte, warmte-koude opslag en geothermie). Schone energie kan steeds beter concurreren met fossiele energie en wordt voor Nederland op den duur de belangrijkste energiebron.
Maar wat wordt de nieuwe financiële motor die geënt is op schone energie? Nederland heeft ogenschijnlijk weinig concurrentievoordelen voor schone energie in vergelijking met het buitenland. Voor grootschalige ontwikkeling van schone energie is vooral oppervlak nodig en dat is in het dichtbevolkte Nederland relatief schaars. Schijn bedriegt echter, Nederland heeft door zijn hoge bebouwingsdichtheid en intensieve infrastructuur juist veel oppervlak, alleen is dat geen grondoppervlak maar bebouwd oppervlak. Nederland heeft ca. 2.5 miljard m2 aan bebouwd oppervlak in de vorm van daken, gevels en geluidswallen. Ter indicatie: dit is ongeveer 10 keer de oppervlakte van de grootste stad van ons land, Amsterdam. Die worden nu niet of nauwelijks gebruikt om energie op te wekken, voor elektriciteit noch voor warmte.
Eindeloos Dit is een unieke kans en vormt in potentie voor Nederland het Nieuwe Slochteren: alle ongebruikte daken, gevels en geluidswallen als potentiële bron van energie. Het zit alleen niet onder maar boven de grond. Het aantal toepassingen is schier eindeloos: van zonnepanelen op daken tot groene daken en van multi-functionele gevelsystemen tot energiegeluidswallen. Als 75% van het beschikbare bebouwde oppervlak energetisch efficiënt zou worden benut, zou Nederland minstens 5 grote energiecentrales kunnen uitsparen. Als ook de ondergrond beter benut zou worden, voor de opslag, opwekking en transport van warmte, zouden er vrijwel geen grote energiecentrales meer nodig zijn.
Van idee naar uitvoering vergt drie sprongen. Ten eerste bewustwording dat het bebouwde oppervlak in Nederland, zowel horizontaal als verticaal, nog helemaal niet gebruikt wordt als energiebron. De grootste barrière is een mentale barrière, die vraagt om een mentale sprong. Een dak is niet alleen een eindpunt dat beschermt tegen kou, regen en wind maar ook een beginpunt voor gebiedsontwikkeling. Een gevel is niet alleen een aanzicht en scheiding tussen binnen en buiten, maar ook een verticaal ontwikkelingsgebied. Een geluidswal is niet alleen een geluidshindermuur, maar ook een verticale energiegenerator. Om het maar op zijn Cruyffiaans te zeggen: “Je gaat het pas zien als je het doorhebt”.
Verdienmodellen De tweede sprong betreft nieuwe verdienmodellen en nieuwe vormen van financiering. Nieuwe verdienmodellen zijn nodig, omdat via oppervlakte-ontwikkeling waarden worden toegevoegd die nu nog niet worden meegerekend. Energie is een toegevoegde waarde van oppervlakte-ontwikkeling die in de nabije toekomst moet worden verrekend. Dat kan alleen als niet alleen naar het financieel-economische rendement wordt gekeken, maar ook naar het maatschappelijke rendement op termijn. Het gaat hierbij dus niet zozeer om terugverdientijden, want dat is een lineair begrip en zal voor energieopwekking (warmte en elektriciteit) op oppervlaktes minder dan 10 jaar bedragen. Het gaat veel meer om de toegevoegde waarde van energie aan een oppervlakte, die verrekend kan (en moet) worden in de exploitatie en het beheer van die oppervlakte, zoals bijvoorbeeld een gebied.
Zo kan voor elk huis de energieopwekking via het dak en geveloppervlak worden verrekend in de hypotheek. Of fiscaal worden verrekend via de WOZ-waarde. Idem voor een gebouw. Hoe meer schone energie kan worden opgewekt, hoe groter de waarde van het vastgoed, is de stelregel. Overigens kan het kapitaliseren van maatschappelijke waarden als de productie van schone energie ook in andere eenheden dan geld worden uitgedrukt, zoals in maatschappelijke of ecologische diensten en functies. Maar de weerbarstige praktijk leert dat het monetariseren ervan voordelen biedt zolang het maar transparant en eenduidig gebeurt.
Maatschappelijk rendement Ook zijn nieuwe vormen van financiering nodig via nieuwe financiers. Zorgverzekeraars, pensioenfondsen, woningcorporaties, energiebedrijven, particuliere collectieven et cetera, kunnen investeren in lange-termijn maatschappelijk rendement dat energieke oppervlakte-ontwikkeling oplevert. Schone energie wordt zo een oppervlakte gebonden en gebiedseigen product waarvoor we een prijs betalen. Eigenlijk is het vreemd dat we dat nu nog niet doen.
Tenslotte is een organisatorische sprong nodig: eerst zijn goede, praktische voorbeelden nodig die kunnen worden opgeschaald. De strategie van ‘iconisering’ kan hierbij helpen. Eén icoon met uitstraling en allure voor elke toepassing. Eén voetbalstadion dat energie levert via optimaal gebruik van de beschikbare oppervlaktes. Eén lange geluidswal langs de A2 die energie genereert. Eén iconisch gebouw in een grote stad als energieopwekker en één energieleverende wijk of buurt met multifunctionele oppervlakte-ontwikkeling.
Stimulerende rol Stap voor stap kan zo meer interesse worden gewekt en wat op kleine schaal werkt worden opgeschaald. Uiteraard speelt de overheid hierbij een belangrijke stimulerende rol, maar zonder de overheid kan het ook, van onderop, maatschappelijk gedreven. In een periode van 20-25 jaar kan een belangrijke sprong worden gemaakt naar een energievoorziening die in belangrijke mate oppervlaktegedreven is en voor een deel gebiedsgebonden.
Het Nieuwe Slochteren is er al en ligt voor het grijpen. Via een mentale, financiële en organisatorische sprong kunnen we het Nieuwe Slochteren stap voor stap exploiteren op het moment dat het Oude Slochteren op is.
cc-foto: -Reji

Meer over:

opinie, groen
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Reacties (11)

steppewolf
steppewolf16 okt. 2013 - 12:07

Precies heer Rotmans. Zo simpel en briljant, gewoon vol gooien al die ongebruikte oppervlaktes. Binnen no time zo goed als onafhankelijk van buitenlandse energie leveranciers en nog schoon ook. Ongelooflijk dat Den Haag daar niet vol voor gaat. Ook nog eens een forse banenmachine. Bewijst eens te meer dat niet het rationele verstand maar de fossiele lobby-belangen in Den Haag regeert.

opmerker
opmerker16 okt. 2013 - 12:07

Nog even wachten omdat electrische enegie door de concurrentie uit Duitsland goedkoper gaat worden. Ook de techniek van zonnepanelen gaat zorgen voor goedkoper in te kopen producten. De goede toekomsige oplossing is waterstof energie opgewekt met goedkope zonneenergie uit de warme landen De locatie van waterstofgas productie is afhankelijk van technische ontwikkelingen in de energie transport over zeer grote afstanden.

adriek
adriek16 okt. 2013 - 12:07

Mooi plan. Maar met zonnepanelen alleen ben je er niet. De donkere dagen voor kerst heten niet voor niets zo: het gemiddelde zonnedak levert in die dagen vrijwel niets op. In de zomerhelft van het jaar een overschot, in de winter te weinig energie. Zolang daar geen goede oplossing voor is, blijft zonneenergie noodzakelijkerwijs in de marge. Waterstof is een veelgenoemde oplossing voor het opslagprobleem. Helaas vereist dat momenteel nog zulke enorme investeringen dat dat vooralsnog bij dromen en pilotprojecten zal blijven.

Jensbos
Jensbos16 okt. 2013 - 12:07

Natuurlijk kan dit werken, gewoon een onderdeel van grote Europese investeringen in Desertec/Windgas achtige investeringen waarvan dit ook een onderdeel zou kunnen worden. http://www.desertec.org/concept/ http://de.wikipedia.org/wiki/Power-to-Gas Dit hoeft niet eens vanuit bestaande fondsen geinvesteerd te worden. Gezien het zo goed als gegarandeerde rendement van 400 miljard Euro per jaar (het tekort op de energiebalans, met andere woorden importen vanuit niet EU landen van aardolie en gas, kan dit via "Quantative Easing" opgepakt worden...die obligaties worden goud waard. Zaakl is natuurlijk wel dat dit in de verkoop geen gratis energie mag worden, de prijs moet genoeg zijn om een gelijksoortig rendement voor onderhoud en staatsopbrengst te worden als nu uit olie en gas gehaald worden. Of misschien iets goedkoper, om het nog interessanter voor een ieder te meken. Bedenk overigens ook eens wat dat betekent voor innovatie en productie op gebieden van toegepaste techniek, verwarming en vervoer bij voorbeeld, gaan we eindelijk weer volumineus "verlonen" binnen Europa...in plaats van uitbesteden naar buiten, mits goed aangepakt.

1 Reactie
Jensbos
Jensbos16 okt. 2013 - 12:07

"Natuurlijk kan dit werken, gewoon een onderdeel van grote Europese investeringen in Desertec/Windgas achtige investeringen waarvan dit ook een onderdeel zou kunnen worden." Lees svp: Natuurlijk kan dit werken, gewoon een onderdeel maken van grote Europese investeringen in Desertec/Windgas achtige projecten

[verwijderd]
[verwijderd]16 okt. 2013 - 12:07

Hebben we dan geen Backup meer nodig ?

1 Reactie
Jensbos
Jensbos16 okt. 2013 - 12:07

Zie: http://de.wikipedia.org/wiki/Power-to-Gas Dit is dan dus "schoon" gas (want waterstof), geinjecteerd in het aardgasnet.... welk net dan als reserve systeem eventueel ook nog behouden kan blijven. Je kan hier verder nog denken aan plan Lievense achtige oplossingen ringmeer in de Noordzee met turbines, die door verval uit het, met het te veel aan electrische energie opgevulde basin, electrische energie kunnen opwekken. Heerlijk, werk, werk, werk, een soort giga delta plan, wanneer gaan we beginnen?

Marc Marc
Marc Marc16 okt. 2013 - 12:07

Technisch is veel mogelijk. Economisch vooralsnog niet. Het artikel, waar overigens geen nieuwe dingen instaan, gaat uit van de assumptie dat energie wordt opgeslagen teneinde energiecentrales te verminderen. Daar zit nou net het economische probleem. Het is gruwelijk duur om energie op te slaan op basis van de huidige technologie. Dus bouw een windpark minder en gebruik het geld voor meer onderzoek naar energieopslag of alternatieve minder volatiele energievormen. Aangaande energieopslag in de grond wordt er een fundamentele fout gemaakt. Door gebruik van warmtepompen neemt het stroomverbruik in de winter juist toe. Om een indruk te geven, een gemiddeld gezin verbruikt 1500 m3 gas per jaar. Dit is afhankelijk van de calorische waarde ca. 13.500 kWh. Bij een COP van 4,5 (brine/water) zou er 3000 kWh aan extra elektriciteitsverbruik zijn. Dat is bijna een verdubbeling van het gemiddeld kWh verbruik in Nederland. Goedkopere lucht/lucht of lucht/water warmtepompen halen een lagere COP waardoor het elektriciteitsverbruik bij een koude buitenlucht behoorlijk toeneemt. Als deze ontwikkeling zich doorzet zou je juist meer elektriciteitscentrales moeten bouwen. Per saldo is er wel minder energieverbruik maar er is een grotere afname in de winter. Aangezien zonnepanelen in de winter nauwelijks rendement hebben zal die stroom toch afkomstig moeten zijn van wind of fossiel. Er van uitgaande dat er voorlopig geen economisch interessante energieopslag methoden worden gevonden heb je een grotere back-up aan fossiele centrales nodig. Immers, wanneer het even windstil is zal je nog steeds voldoende energie moeten opwekken om een black-out te voorkomen. Alternatief is inzetten op andere groene energievormen die bijvoorbeeld gebruik maken van getijdenstroming (ook duur maar meer toekomst vast dan windmolens). Daarmee verkrijg je minder volatiele stroom en ben je af van de voornaamste nadelen van zon- en windenergie. Helaas focust het energie-akkoord zich met name op wind-energie waar de komende jaren tientallen miljarden naar toe gaan (98 miljard volgens recente berekeningen http://climategate.nl/2013/10/15/ecn-jullie-hebben-gelijk/?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+climategate-berichten+%28Climategate.nl+-+berichten%29 ). Tel daarbij op het onderzoek aan de UT http://www.utwente.nl/archief/2013/10/dringende-investering-batterij-opslag-groene-stroom-nodig.docx/ waarbij is aangegeven dat er voor miljarden aan extra investeringen nodig zijn om het net stabiel te houden en je ziet in dat er verkeerde keuzes gemaakt zijn. M.a.w. het huidige energieakkoord slaat de plank helemaal mis. Jan Rotmans vindt datzelfde akkoord drie keer niks dus dat deel ik zowaar met hem. Vermoedelijk hebben we daarbij een verschillende focus. Mijn focus is de de energiemix, de stabiliteit van het net samenhangend met de gevaren van volatiele stroom en het gebrek aan innovatie door met name aan een dood paart, genaamd windmolens, te trekken. De focus van Jan Rotmans zal met name het gebrek aan ambitie zijn aangaande de snelheid waarmee fossiele energie wordt afgebouwd. Hmm, sorry voor de lappen tekst, kom me ff niet inhouden. Dat gezegd hebbende, ik heb de knoop doorgehakt en heb een zonnepanelen installatie van 2240WP bij elkaar gescharreld voor ca 1 euro per WP inclusief omvormers en montagemateriaal. Zolang het duurt ga ik lekker profiteren van de salderingsregeling over de rug van de mensen die geen zonnepanelen hebben. Binnen 5 jaar terugverdiend als ik mijn eigen uren niet reken en er niet gemorreld wordt aan de salderingsregeling. Voor het geval in de toekomst EPC waarden gefiscaliseerd worden drukt dat ook nog eventuele toekomstige belasting. Voor de mensen die dat ook overwegen nog een interessant punt. De ideale oriëntatie van zonnepanelen is van steeds minder belang door de dalende prijzen per WP. In mijn geval kan ik door het hanteren van een oost - west opstelling veel meer vermogen op mijn platte dak kwijt tegen een gering rendementsverlies. Daarnaast is de opbrengst over de gehele dag vlakker wat weer beter is voor het geval er andere wetgeving komt aangaande het terugleveren van stroom aan het net (meer eigen verbruik van opgewekte stroom). Nadeel is dat je wel een omvormer met 2 MPPT trackers moet hebben of 2 separate omvormers.

1 Reactie
Marc Marc
Marc Marc16 okt. 2013 - 12:07

Ik schaam mij diep, paarD bedoelde ik dus. De rest van de spelfouten moet jullie maar overheen lezen, 't gaat om de strekking ;) (tip voor mezelf, nalezen wat je typt)

[verwijderd]
[verwijderd]16 okt. 2013 - 12:07

Ik snap er ook niets van, de overheid blijft hangen in de traditionele "groene"stroom ipv te innoveren en de schouders eronder te zetten. De huidige generatie windmolens is al bijna antiek en toch wordt er vol op ingezet ondanks de vele nadelige effecten terwijl er niets gebeurt met maglev-technieken. Zoveel kansen en zoveel mogelijkheden en zo'n inspiratieloze overheid, om moedeloos van te worden.

1 Reactie
lembeck
lembeck16 okt. 2013 - 12:07

Het is toch duidelijk, waarom de overheid geen fluit aan de huidige situatie wenst te veranderen? De olie lobby zit daarachter. Net zoals dankzij de tabakslobby de accijnzen op tabakswaren niet verhoogd zijn (of niet erg), zo werkt dat ook bij de lobby in de petrochemische hoek. Waaronder, uiteraard, SHELL. Geen fossiele brandstoffen meer gebruiken kan volgens hen natuurlijk niet. Ik zag vorige week een programma met de heer Rotmans en was aangenaam verrast. Zijn manier van doceren, want dat was het wel, vond ik heel toegankelijk en waar hij over doceerde vond ik logisch. Toch komen er hier geen zonnepanelen op ons dak (huurwoningen). Mochten die er komen, dan zijn ze niet voor de huurders zelf bedoeld, maar voor de huiseigenaren in de koopwoningen naast ons.