Het lego-experiment

Met Sint en Piet weer in het land, mochten de boefjes Sent hun schoentjes zetten. Voordat ik kinderen kreeg, had ik me vast voorgenomen geen seksebevestigend speelgoed aan te bieden. Echter, Sint en Piet hadden hier weinig boodschap aan, want mijn dochtertje vond een topmodel tekenboek in haar roze schoentje en mijn zoontje een legofiguur in zijn blauwe.

Op de vroege zondagmorgen ging het tweetal enthousiast aan de slag met het tekenen van een mooi topmodel en bouwen van een stoer legofiguur. ‘Gek’, dacht ik als econoom, ‘mensen moeten toch financieel geprikkeld worden om te werken?’ Toegegeven, de bijbehorende bonussen hebben de financiële sector naar de afgrond geleid, maar ‘if you pay peanuts, you get monkeys’. Of zijn mensen misschien meer intrinsiek dan extrinsiek gemotiveerd?

Dat mensen bereid zijn harder te werken voor minder geld, zien we in het ‘lego-experiment’. De proefpersonen moeten lego-figuren bouwen. Voor het eerste gebouwde legofiguur ontvangen ze 3 dollar, voor het tweede 2.70, voor het derde 2.40, enzovoort. De proefpersoon mag elke keer nadat een exemplaar gemaakt is, aangeven te stoppen en het tot dan toe verzamelde geld innen. Voor één groep proefpersonen worden alle gemaakte legofiguren verzameld en pas helemaal aan het eind van het experiment uit elkaar gehaald, terwijl bij de andere groep proefpersonen de gemaakte legofiguren direct uit elkaar worden gehaald als de proefpersoon bezig is met het bouwen van een nieuw figuur. Wat blijkt? Deze laatste groep bouwt gemiddeld zeven legofiguren, terwijl de eerste groep er gemiddeld elf in elkaar zet. Oftewel, voor je ogen zien dat je werk eigenlijk voor niets is geweest, heeft een zeer negatieve impact om werk te blijven voltooien, zelfs wanneer daar een financiële beloning tegenover staat.

Kortom, als mensen het gevoel hebben zinvol bezig te zijn, dan zijn ze bereid voor minder geld te werken. De boefjes Sent vonden hun werk kennelijk zó zinvol, dat ze het helemáál gratis deden. Als de financiële sector zich dit realiseert, ontstaat de mogelijkheid van een win-winsituatie: tevreden werknemers én werkgevers.

En dan krijgt Loesje ongelijk met haar uitspraak: ‘Even opletten. De bankiers gaan er weer met uw geld vandoor.’

Het lego-experiment zal ook te zien zijn in de nieuwe televisieserie EZ. Hierin probeert cabaretier en econoom Hans Sibbel enige orde te scheppen in de overvloed aan nieuwsberichten over de economie.

EZ is vanaf vrijdag 29 november wekelijks te zien op Nederland 2, 19.25 uur.

Dit artikel staat ook op Voxweb

Volg Esther-Mirjam Sent ook op Twitter