Het gebeurt weer, Israël gaat in Gaza het Palestijns grondgebied verder verkleinen

Afgelopen week kon je in de visuele media een groot UNRWA-tentenkamp zien, opgericht in de buurt van Khan Younis in het zuiden van Gaza. Veel Palestijnen denken bij het zien van zo’n beeld onmiddellijk terug aan de Nakba (ramp) van 1948, toen meer dan 700.000 Palestijnen gedwongen werden om uit Palestina te vluchten en daarna nooit de kans kregen om naar hun huizen terug te keren. Het beeld van een huilende vrouw voor een uitgebreid tentenkamp is in hun bewustzijn gegrift.

Na het bloedbad door Hamas in Israël, waarbij 1.400 Israëli's omkwamen, verklaarde de Israëlische regering Hamas de oorlog. De legerwoordvoerder, Daniel Hagari, zei dreigend: "Gaza zal uiteindelijk veranderen in een stad van tenten. Er zullen geen gebouwen zijn," met de toevoeging dat "de nadruk" van de Israelische actie ligt "op schade en niet op precisie." Het overgrote deel van de huidige inwoners van Gaza zijn afstammelingen van de vluchtelingen van de Nakba.

Kwam er een nieuwe ronde van etnische zuivering en verdrijving? Het waarschuwen van Palestijnen in Gaza gebeurde met twee woorden: "Vertrek nu." Het Israëlische leger publiceerde een kaart van Gaza met twee grote neerwaartse pijlen. In de dagen daarna vluchtten meer dan een miljoen Gazanen van het noorden naar het zuiden, terwijl een aanzienlijke minderheid bleef waar ze woonden, inclusief de meest kwetsbaren, zoals patiënten in ziekenhuizen.

Sommigen voelden dat de omstandigheden in het zuiden nauwelijks beter waren dan in het noorden. Afgelopen week meldde de VN dat overal in Gaza mensen moeten leven op een rantsoen van 1 liter water in plaats van de normale 15 liter die iemand nodig heeft. Sommige vluchtelingen besloten ondanks de risico's maar weer terug te keren naar het noorden.

De angst onder de bevolking voor wat komen gaat, neemt nu verder toe. Dit weekend zei een woordvoerder van het Israëlische leger dat de aanvallen zullen worden verdiept en opgevoerd ter voorbereiding op "de volgende fase van de oorlog." Dat die fase humanitair nog rampzaliger wordt, mag duidelijk zijn.

Egypte, grenzend aan Gaza, is onder druk gezet door de VS en andere Westerse staten om Palestijnse vluchtelingen die voor de crisis vluchten, te accepteren. Verschillende Westerse regeringen hebben zelfs geprobeerd een deal te sluiten met Egypte door economische prikkels aan te bieden om Palestijnen binnen te laten, aldus de Egyptische nieuwswebsite Mada Masr, een onafhankelijke nieuwsbron. De beslissing van Egypte om een scenario van massale Palestijnse vluchtelingen van Gaza naar de Egyptische Sinaïwoestijn niet te accepteren, is duidelijk gebaseerd op veiligheidsoverwegingen. De huidige Arabische top die dit weekend in Caïro plaatsvindt, lijkt deels bedoeld om een consensus te creëren tegen de "verplaatsing" van Palestijnen van Gaza naar de Egyptische Sinaïwoestijn.

Het idee om Palestijnen van Gaza naar de Sinaï te verhuizen is niet nieuw. In het midden van de jaren 1950 kwam de VN met een plan om duizenden Palestijnse vluchtelingen in Gaza over te brengen naar het noordwesten van de Sinaï, een project dat met volkswoede werd ontvangen. Na de Juni Oorlog in 1967 zag het zogenaamde Allon-plan van de Israëlische politicus Yigal Allon, dat breed werd gezien als toekomstig Israëlisch beleid, de Gazastrook geannexeerd door Israël.

Een gedeeltelijke annexatie van het noordelijke Gazagebied lijkt nu bij de Israëli's op tafel te liggen, waarbij veel Palestijnen die naar het zuiden zijn gevlucht mogelijk niet kunnen terugkeren naar hun huizen in Noord-Gaza.

Afgelopen woensdagochtend zei de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Eli Cohen dat "aan het einde van deze oorlog zal Hamas niet alleen niet meer in Gaza zijn, het grondgebied van Gaza zal ook kleiner zijn." Een voormalige minister, Gideon Sa'ar, zei iets soortgelijks in een interview op zaterdag met Israëls Channel 12 News: "Wie een oorlog begint tegen Israël moet grondgebied verliezen."

Zo'n Israëlische politiek is in lijn met wat de Harvard-professor Sara Roy in 2012 documenteerde, namelijk dat door Israël opgelegde bufferzones op dat moment al "bijna 14 procent van het totale grondgebied van Gaza en minstens 48 procent van [zijn] totale vruchtbare grond" omvatten.

Grondroof op de Westelijke Jordaanoever

De zogenaamde voortgaande Nakba [ongoing Nakba] is hier op de Westelijke Jordaanoever weliswaar van toepassing op veel minder Palestijnen dan in Gaza, maar in sommige gevallen op een groter gebied. Het betreft met name honderden Bedoeïenen die in gebied C wonen, het platteland van de Westelijke Jordaanoever dat volledig wordt gecontroleerd door Israël en dat meer dan 60% van de Westelijke Jordaanoever beslaat. Daar bevinden zich de honderden Israëlische nederzettingen en buitenposten. Volgens gegevens in The Guardian, hebben zogenaamde Israëlische agrarische kolonisten die kuddes bewaken, in ongeveer 5 jaar tijd de controle gekregen over 10% van Gebied C en 6% van de hele Westelijke Jordaanoever. Ze verdreven Bedoeïenengemeenschappen van hun land.

Het afgelopen jaar alleen al is er effectief 110 vierkante kilometer geannexeerd door kolonisten op herdersposten. Dat is meer dan het bebouwde oppervlak van alle nederzettingen die sinds 1967 zijn gebouwd bij elkaar (80 vierkante kilometer). De afgelopen twee weken is het proces van landroof versneld en geïntensiveerd, met name ten oosten van Ramallah en ten zuiden van Hebron.

Mensen in de Westelijke Jordaanoever die in confrontatiegebieden wonen, zijn op het moment erg bang. In de afgelopen twee weken zijn ongeveer 90 Palestijnen gedood en duizenden gewond geraakt in de Westelijke Jordaanoever. De interstedelijke wegen in de Westelijke Jordaanoever worden gecontroleerd door de kolonisten, terwijl Palestijnen momenteel vastzitten in hun steden en dorpen.

Dit weekend plaatste Haaretz een artikel getiteld "Het Israëlische leger nam in de afgelopen jaren wapens weg bij gemeenschappen aan de grens van Gaza en bewapende duizenden kolonisten op de Westelijke Jordaanoever." Palestijnen vinden het tegenwoordig überhaupt erg moeilijk om onderscheid te maken tussen een kolonist en een soldaat. Omdat veel Israëlische soldaten naar Gaza zijn overgebracht, ter voorbereiding van de verwachte grondinvasie, zijn op het moment veel of zelfs de meeste soldaten in de Westelijke Jordaanoever kolonisten die als reservist daar dienstdoen.

Een verhaal dat hier op de Westelijke Jordaanoever nu de ronde doet, heeft betrekking op wat ruim een week geleden op de donderdag in een gebied ten oosten van Ramallah plaatsvond. Een Bedoeïnengemeenschap werd aangevallen: "Het geweld duurde bijna een hele dag. Soldaten en kolonisten hielden drie Palestijnen uit het Westelijke Jordaanoeverdorp Wadi as-Seeq vast, boeiden hen en hielden hen urenlang vast. Volgens de Palestijnen werden ze zwaar geslagen, tot hun ondergoed uitgekleed en geboeid gefotografeerd, in hun ondergoed. Hun belagers plasten op twee van hen en doofden brandende sigaretten op hen. Er was zelfs een poging om een van hen met een voorwerp te penetreren."

Dergelijke aanvallen en martelingen zijn bedoeld om als een intimiderend verhaal te circuleren en mensen bang te maken voor meer Nakba-taferelen, zodat ze ook eerder bereid zijn te vluchten. Ook tijdens de Nakba in 1948 was massaal geweld tegen burgers in een locatie zoals het dorpje Deir Jassin instrumenteel in het verjagen van de bevolking uit een groter gebied, zoals rond Jeruzalem. Geruchten en geweldsverhalen zijn altijd een belangrijk oorlogswapen.

Netanyahu's levensproject

Gedurende de afgelopen decennia was het politieke levensproject van Netanyahu om de oprichting van een Palestijnse staat in de Westelijke Jordaanoever, Gaza en Oost-Jeruzalem te voorkomen, zoals die werd voorgesteld en ritueel ondersteund door de meeste actoren in de internationale gemeenschap, zij het nooit politiek afgedwongen.

Een belangrijk Israëlisch instrument was om de Westelijke Jordaanoever en Gaza politiek gescheiden te houden, waarbij de Westelijke Jordaanoever werd gecontroleerd door de Palestijnse Autoriteit en Gaza door Hamas.

De Israëlische media staan momenteel vol met verhalen over hoe het beleid van Netanyahu sinds 2009 Hamas daadwerkelijk in staat heeft gesteld te overleven en zich te ontwikkelen, ondanks de belegering van Gaza. Doel was om een Palestijnse staat met politieke continuïteit tussen de Westbank en Gaza te voorkomen.

De historicus Adam Raz zegt met sardonische scherpte aan het einde van een historisch overzicht van Netanyahu’s politiek jegens Hamas: "Er zal veel worden gesproken en [verbaal] vuurwerk worden afgestoken over de huidige 'oorlog tegen terreur', maar het in stand houden van Hamas is belangrijker voor Netanyahu dan een paar dode kibboetsniks."

Het feitelijke politieke alternatief voor een Palestijnse staat gaat nu in de richting van een apartheidssysteem met afgedwongen bevolkingstransfers, zowel in Gaza als op de Westelijke Jordaanoever. Grotere concentraties van de Palestijnse bevolking komen te wonen in kleinere gebieden die in verschillende mate van elkaar en van Jeruzalem en Israël zijn geïsoleerd. Geen Palestijnse staat maar vele apartheidstaatjes.

Dit is de gevaarlijke interne "escalatie" van het conflict die tot nu toe relatief weinig aandacht heeft gekregen in vergelijking met de kansen en gevaren van een mogelijke externe, regionale escalatie.