Heel Holland Zakt

co-auteur: Astrid Kockelkoren (raadslid GroenLinks)

Kent u dat verhaal van Heel Holland Zakt? In Rotterdam is het geen metafoor – het is een keiharde reality show met grote drama’s. In de hoofdrol: het stadsbestuur. En de cliffhanger voor bewoners die hun huizen zien verzakken: worden zij geholpen, of blijven ze achter met een onbetaalbare schadepost?

Veel huizen in Nederland kampen met ernstige funderingsproblemen. De oorzaken variëren – paalrot, verzakking door lage grondwaterstanden of het volledig ontbreken van fundering. De gevolgen: woningen worden onveilig, ongezond, onbewoonbaar en vooralonbetaalbaar om op orde te krijgen. Want wie krijgt nu de rekening? Jawel; de bewoner, de corporatie.

Rioolvervanging Bloemhof
De gemeente Rotterdam heeft plannen gepresenteerd om het riool in Bloemhof te vervangen en op te hogen want het is verzakt. Op papier klinkt dat positief, maar de boodschap was daarbij: de gevolgen voor uw huis mag u zelf oplossen. U moet als huurder uit uw huis, of als eigenaar uw verzakte huis opkrikken, de fundering vervangen of gewoon slopen en opnieuw bouwen. Veel succes ermee, rekent u niet op ons.

De situatie is schrijnend. Tijdens een commissievergadering deze maand werd pijnlijk duidelijk hoe weinig empathie het stadsbestuur voor hen toont. Er werd gesproken over “scenario’s” de verhoging van het riool was “geen onderwerp van participatie” en niet met de bewoners vooraf besproken. Er wordt nu wel met bewoners gesproken, maar nog steeds is het adagium: u zoekt het lekker zelf uit.

Bewoners in de knel
Tijdens een drukbezochte bewonersavond in de wijk die GroenLinks en PvdA organiseerden spraken we met mensen die door deze crisis zijn getroffen:

• Een man die zijn leven lang vuilnis ophaalde, nu bijna met pensioen. Hij mag zijn huurkoop woning terugverkopen aan de woningcorporatie, maar voor een fractie van wat hij nodig heeft om iets nieuws te kopen of te huren; daar gaat zijn oude dag.
• Een jong stel dat voor 180.000 euro een huis kocht. Nu moeten ze nog eens dat bedrag lenen om de fundering te repareren waarvoor niemand ze had gewaarschuwd en ze zitten al aan het maximum van wat ze kunnen betalen.
• Een vrouw die haar huis verduurzaamde met isolatie en zonnepanelen. Ze dacht te doen wat we allemaal belangrijk vinden, maar wat is dat waard als het huis straks gesloopt moet worden?
• Een 75-jarige man die een klein pensioen heeft en vast geen lening meer krijgt, maar wel met torenhoge kosten zitHoe nu verder?

Funderingsprobleem is geen individueel probleem
Achter deze verhalen zit één simpele vraag: is dit hun probleem, of is het óns probleem?

De Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (RLI) gaf daar vorig jaar een helder antwoord op. Funderingsschade, zo stelt de RLI, is een maatschappelijk probleem dat vraagt om een gezamenlijke aanpak. Gemeenten en Rijksoverheid moeten verantwoordelijkheid nemen en bewoners niet aan hun lot overlaten.

Toch lijkt het Rotterdamse stadsbestuur precies het tegenovergestelde te doen. In plaats van te helpen, schuiven ze het probleem af. Geen fonds, geen regeling, geen vangnet. Alleen de boodschap: “U heeft een probleem”

En dat terwijl we allemaal weten: wie zijn fundament verwaarloost, ziet zijn huis instorten. Letterlijk én figuurlijk. Het fundament van onze samenleving is solidariteit. En dat fundament brokkelt nu gevaarlijk af. Het is niet hun probleem, het is een gezamenlijk probleem. Mensen mogen we niet hun perspectief op een zekere toekomst ontnemen door de funderingsproblemen.

Bouwen aan een sterke samenwerking
Maak een noodfonds voor de zwaarst gedupeerden. Liefst landelijk of regionaal, maar desnoods zet de gemeente de eerste stap. Geef naast subsidie voor funderingsonderzoek en opstellen van een herstelplan een bedrag voor schade herstel.

Zorg samen met woningcorporaties voor goede tijdelijke huisvesting (flexwoningen)  in de wijk omdat je huis tijdelijk niet bewoonbaar is., Zodat je het sociaal netwerk in stand houdt en huurders niet over de stad worden verspreid, maar samen met hun buren terug kunnen. Voorkom dat corporatiewoningen vanwege het dure funderingsherstel uit het sociale huuraanbod verdwijnen, de bewoners kunnen er niets aan doen.

Bovenal: erken dat verzakking geen individueel falen van bewoners is maar een systeemprobleem. Werk als gemeente dan ook samen met bewoners, woningcorporaties, banken en waterschappen aan een oplossing.  Want als de fundering onder je huis wegzakt, moet je erop kunnen vertrouwen dat de samenleving – en de overheid – niet óók haar verantwoordelijkheid laat verzakken.