Hebben Palestijnen geen recht op verdediging?

Israël lijkt geheel straffeloos te kunnen handelen

Vanochtend is het rustig in Bethlehem. De controleposten richting Jeruzalem zijn gesloten, evenals de Allenby-brug die de Westelijke Jordaanoever met Jordanië verbindt. De weg naar het ziekenhuis in Beit Jala, niet ver van ons huis, is geblokkeerd. Vanwege Israëlische legerposten lijkt reizen binnen de Westelijke Jordaanoever momenteel onmogelijk. Vandaag is ook een stakingsdag. Gisteren, toen er enkele raketten uit Gaza in de buurt van Bethlehem landden, hebben we extra ingeslagen, onzeker over de komende dagen. Mijn fysio sessie werd geannuleerd omdat medewerkers van de instelling snel naar huis moesten. Bethlehem University, waarschijnlijk samen met andere universiteiten, schakelt in de komende dagen over op online onderwijs.

Al deze gebeurtenissen worden natuurlijk overschaduwd door de crisis in en rond Gaza.

Politiek gezien kwam het offensief van Hamas uit Gaza niet als een verrassing, gezien het stijgende aantal slachtoffers in de Westelijke Jordaanoever, Gaza en Oost-Jeruzalem in de laatste twee jaar. Het leek bijna alsof er de afgelopen jaren op sommige plekken een volwaardige Intifada gaande was, met bijna dagelijks meldingen van één of meer slachtoffers.

Bovendien is het geen geheim dat de huidige Israëlische regering, onder aanvoering van de uiterst rechtse elementen ervan, actief bezig is met de praktische annexatie van de Westelijke Jordaanoever en etnische zuiveringsoperaties laat uitvoeren in gebieden C, hetgeen de uitbreiding van Israelische nederzettingen en de nieuwe bouw ervan mogelijk moet maken.

Ondanks de rituele veroordelingen van westerse landen lijkt er geen internationale actor te zijn die grenzen wil stellen of dit proces wil stoppen. Israël lijkt geheel straffeloos te kunnen handelen, terwijl de internationale politieke en media-aandacht gericht is op de mogelijke normalisatie van de betrekkingen tussen Saoedi-Arabië en Israël.

De Gazastrook, een klein gebied met meer dan 2 miljoen mensen, is ondertussen internationaal verlaten. Het voorwendsel is dat Hamas slechts een terroristische groepering is waarmee onderhandelingen onmogelijk zijn. Al tientallen jaren leven inwoners van Gaza in deze dichtbevolkte strook, een openluchtgevangenis van 40 kilometer lang en 6-12 kilometer breed. Ze ontberen de basisvrijheid van mobiliteit, hebben regelmatig te maken met grenssluitingen door zowel Israël als Egypte, hebben beperkte toegang tot elektriciteit en schoon water, lijden aan een tekort aan bouwmaterialen, worden geconfronteerd met periodieke bombardementen en kennen - niet verrassend - een hoog zelfmoordpercentage onder jongeren.

Hamas heeft met zijn eigen regionale politieke agenda zijn offensief gelanceerd als reactie op de voortdurende onderdrukking en victimisatie van Palestijnen. Zowel Gaza als de Westelijke Jordaanoever staan onder bijna totale controle en surveillance, met veel elektronische monitoring en een strikt reisvergunningensysteem.

Wat nu verrassend is, is het niveau van organisatie en planning van Hamas. In informele gesprekken benadrukken Palestijnen het feit dat de collaborateurs van Israël in Gaza, een aantal dat waarschijnlijk in de vele honderden loopt, volledig onbewust lijken te zijn geweest van de uitgebreide voorbereidingen van Hamas, die maanden in beslag moeten hebben genomen.

Veel Palestijnen, inclusief degenen die geen aanhangers van Hamas zijn, hebben nu het gevoel dat Palestijnen deze keer actie hebben ondernomen in plaats van te reageren, een breuk met het verleden. De gebeurtenissen van gisteren gaven hen het gevoel dat ze voor het eerst in tientallen jaren een mate van controle hadden over de zich ontvouwende gebeurtenissen.

Er blijven vele vragen onbeantwoord. Hoe kon Hamas de controle over de Israëlische controlepost naar Gaza, Eretz, overnemen of tijdelijk de gevangenis in de Israëlische haven van Ashkelon, 20 kilometer ten noorden van Gaza? Hoe konden tientallen soldaten en burgers gegijzeld worden, met verwachtingen van hun ruil voor duizenden Palestijnse gevangenen? Hoe kon Israël, een hoogtechnologische “veiligheidsstaat” met een befaamd en berucht inlichtingenapparaat, zichzelf zo verrassen?

Er zijn talrijke berichten op sociale media over de honderden slachtoffers in Gaza en Israël, waar burgers op verschillende plaatsen werden gedood en zelfs een dansfeest in een bos in de buurt van een Israëlisch dorp werd aangevallen.

De Israëlische premier Netanyahu riep Gazanen op hun huizen te verlaten, en het leger verspreidde onder meer via sociale media berichten met die oproep. Maar vertrekken naar waar? De watervoorziening en elektriciteitsvoorziening in Gaza zijn bijna niet functionerend, het internet is uitgeschakeld en ziekenhuizen hebben te kampen met ernstige tekorten aan medische voorraden.

In deze omstandigheden zijn de aanhoudende verklaringen van westerse landen, zoals Nederland, ter ondersteuning van het recht van Israël op zelfverdediging erg eenzijdig. Wat te denken van het recht op zelfverdediging voor Palestijnen? Moeten zij eerst erkend worden als staat om dit recht te krijgen? En hoeveel praktische steun hebben westerse landen in de loop van de jaren gegeven aan de totstandkoming van zo'n staat?