De hardnekkige witheid van Nederland

Recentelijk stond op Joop een artikel dat inging op het feit dat de Nederlandse politie te wit is. Max Daniel, politiecommissaris Noord-Nederland, vertelt ons dat een homogeen wit politiekorps een negatief effect heeft op het vertrouwen in de politie. Max heeft dit goed gezien en ik ben het dan ook volmondig met hem eens. Maar het is niet alleen een probleem van de politie. Het is een probleem van ons land. Of het nu gaat om de politie, het hoger onderwijs, de mainstream media, het maakt niet uit, het is allemaal hardnekkig wit. Kortom, niet alleen het vertrouwen in de politie is in het geding, maar ook het vertrouwen in ons land.

Nu zullen sommige mensen denken, “hoezo te wit? Nederland is van oorsprong een wit land”. Ja, het was eens een wit land inderdaad. Maar Nederland is nu een land waarin één op de acht mensen niet wit is. Dat zijn nogal wat mensen, en toch is het zo dat ons land zich weigert aan te passen aan de hedendaagse diversiteit. Ik begrijp dat zoiets tijd kost, toch stond ik versteld toen ik de televisie op een Franse zender zette, en geconfronteerd werd met het Franse equivalent van Goede Tijden Slechte Tijden. Mijn hemel, wat een kleur. En dan bedoel ik niet de stereotype bruine schoonmaker of Marokkaanse crimineel, zoals we dat in Nederland gewend zijn. Integendeel, mensen uit alle lagen van de bevolking, van leraar tot dokter, werden vertegenwoordigd door zowel wit als zwart.

Een goede vriend van me zei eens: “Nederland heeft een ordinair zwart-wit-probleem”. Tijdens mijn studietijd viel het me al op. De universiteit zat tjokvol met gekleurde studenten, alle hoogleraren en de meeste promovendi waren echter wit. Ook op de werkvloer van de verscheidene callcenters waarin ik naast mijn studie werkte zat het bomvol met gekleurde werknemers, maar geen van hen groeide door tot floormanager, laat staan hoger op de ladder. Aan hun kwaliteiten zal het niet gelegen hebben, want ze deden niet onder voor hun witte collega’s.

Uiteraard zijn er uitzonderingen. Neem bijvoorbeeld de media waar weliswaar een aantal gekleurde mensen op respectabele posities te zien is, maar de frequentie is niet representatief voor het concrete aantal gekleurde mensen in ons land. Bovendien, worden veel van die gekleurde mensen overwegend op posities gezet die gerelateerd zijn aan hun etnische achtergrond. De columniste met een hoofddoek mag over integratievraagstukken schrijven, de zwarte komiek mag lollig doen over het land van herkomst.

Uiteraard snap ik dat een dergelijke verandering ook niet makkelijk is wanneer je wit bent. Opeens zijn daar allerlei mensen die qua uiterlijk niet op je lijken (althans, relatief gezien) die plots een stukje publieke ruimte beginnen op te eisen. Vroeger had je de dankbare immigrant, die hield zich nog op de achtergrond, die ‘kende zijn plek nog’. Maar de tweede en derde generatie, de generatie geboren en getogen Nederlanders, stelt zich strijdbaar op en eist gelijkwaardigheid. Representatieve gelijkwaardigheid.

Politieagenten, leraren, presentatoren, je kunt het zo gek niet verzinnen, de niet-witte Nederlander ziet zichzelf niet terug en voelt derhalve geen erkenning. Geen erkenning van zijn bestaan als een gelijkwaardig medeburger. Nogmaals, zoals Max Daniel zo goed aangaf, dan heb je een vertrouwensprobleem. Echter, niet alleen het vertrouwen groeit door een betere representatie. Ook de emancipatie van gekleurde Nederlanders zal vooruitgaan, omdat het stereotypen doorbreekt en een vorm van wederzijds respect garandeert. Stereotypen worden doorbroken want de confrontatie met gekleurde mensen binnen alle gelederen van de maatschappij, maakt korte metten met het achterhaalde idee van de Turkse slager of de witte chirurg. Het wederzijds respect groeit omdat de witte Nederlander een deel van zijn ruimte opgeeft en zich daarmee gewillig en solidair opstelt ten opzichte van zijn gekleurde medelander, terwijl door het zien van gekleurde Nederlanders op respectabele posities er bij de witte Nederlander een onbewuste associatie van gelijkwaardigheid ontstaat.

Ik heb het al eens eerder gezegd: wit en zwart Nederland moeten de handen ineen slaan. In deze gitzwarte, gepolariseerde tijden stemt de gedachte aan een inclusieve toekomst hoopvol.