'Harder straffen' is geen visie op veiligheid

Recentelijk werd mij de volgende vraag gesteld: “Is het makkelijker voor jou medelijden te hebben met slachtoffers dan met daders?” Een vraag die ik met een simpel ‘nee’ kan beantwoorden, maar met een simpel nee alleen zou ik de vraagsteller tekort doen.

Daders en slachtoffers Ik heb zelden echt medelijden met volwassen slachtoffers, ook niet met daders. Dit heb ik doorgaans eerder bij gebeurtenissen waar kinderen bij betrokken zijn. Zo kan ik er behoorlijk ondersteboven van zijn als ik lees dat kinderen getuige zijn van bijvoorbeeld een moord. Kinderen vragen niet aan papa om mama te vermoorden en al helemaal niet in hun bijzijn. Kinderen vragen niet om misbruikt te worden. Kinderen vragen niet om vergeten te worden in de auto terwijl papa naar zijn werk gaat (dit overkwam recentelijk een militair in België, vreselijk  drama voor beide ouders.).

Ik zeg hiermee niet dat volwassen slachtoffers wel vragen om vermoord, misbruikt of wat dan ook te worden, maar gevoelsmatig raakt hun leed mij minder hard dan als kinderen het slachtoffer van iets zijn geworden. Ik heb met volwassen slachtoffers te doen en kan wat hen overkomen is dan ook makkelijker van mij afzetten. Ik heb soms te doen met daders, maar plaats dit voor mijzelf wel in de context van de gebeurtenis. Ik kan medelijden hebben met een jeugdige dader, het hangt allemaal af van hetgeen zich heeft afgespeeld. Medelijden of te doen hebben met gaat voor mij niet hand in hand met het vonnis welke uitgesproken wordt door de rechter.

Eigen gelijk Ik zie dit goed of slecht debat als een kwalijke zaak. In veel gevallen, ook ik maak mij hier met enige regelmaat schuldig aan, nemen we niet meer rustig de tijd om ons echt te verdiepen in een bepaalde casus. We gaan selectief om met feiten, nemen leugens (of halve waarheden zoals leugens graag genoemd worden) voor waar aan als deze in ons straatje passen en hebben vaak voldoende aan een enkele medestander. De rest zal dan wel gek zijn. Veiligheid en politiek zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, maar maakt dit dat niet-politici zich in het debat als politici moeten gedragen? Maakt dit dat politici het altijd aan het juiste eind hebben en zij die hen steunen automatisch ook? Ik dacht het niet! We gaan met elkaar het debat aan in de veronderstelling de ander te overtuigen van het eigen gelijk, niet raar dus dat we geen steek verder komen.

Politiek Kwalijk in dit debat over veiligheid is met name de rol van politici. Politici bedienen zich vooral van platte oneliners, verengen de discussie tussen wat goed en wat fout is en verschuiven verantwoordelijkheid naar groepen in de maatschappij die hier nimmer verantwoordelijkheid voor kunnen nemen. Zij vertegenwoordigen vooral zichzelf in mijn optiek. Ik noem een Ahmed Marcouch, de powerpoliticus van de PvdA die makkelijk een plek zou kunnen veroveren op de lijst van de VVD of de PVV. Ik noem een zwaargewicht als Teeven, de powerpoliticus van de VVD die samen met zijn vriend Opstelten niet te betrappen is op een begin van een visie. Tenzij stoer roepen dat streng straffen ook visie is. Bij de VVD is veiligheid een belangrijk thema, maar hoe serieus zij veiligheid nemen is op een poster in een zin te vangen: “Meer straf en minder begrip voor criminelen”. Dit bedoel ik dus met het verengen van de discussie. Laat ik een voorbeeld nemen welke bekend in VVD-oren moet klinken.

‘Mocht u onverhoopt geconfronteerd worden met een inbreker in huis, en u slaagt erin om die met een paar ferme tikken het huis uit te jagen, dan wordt de inbreker in de boeien afgevoerd en niet u. Zoals nu op dit moment nog te vaak het geval is.’

Wat als de inbreker zulke ferme tikken heeft gekregen dat deze later komt te overlijden en ‘U’ alsnog uw pyjama mag verruilen voor een ‘gevangenispakje’? U heeft zich niet aan de wet gehouden, u heeft een ander het leven ontnomen, u bent veroordeeld door de rechter en plotsklaps van doodgewone huismuis tot veroordeelde crimineel. Hoe erg ook voor de omgekomene, ik heb begrip voor de dader. Keur ik de daad van de dader hier automatisch mee goed? Nee, absoluut niet! In de verste verte niet.

Visie Ik daag politici uit om nu met een echte visie te komen. Ik daag politici uit om de burger te overtuigen dat de wereld niet plat is en gebeurtenissen niet simpel in goed of fout hokjes geschoven kunnen worden. Ik daag politici uit om een keer niet overtuigd te zijn van hun eigen gelijk, maar te kijken naar mogelijkheden om de veiligheid echt een stap vooruit te brengen.

Laat ik als leek eens een gooi doen. Ik zie graag een Europese vorm van de FBI. Een gespecialiseerd ‘politieorgaan’ in ieder lidstaat, vanuit een centraal punt in Europa aangestuurd, die in ieder lidstaat de georganiseerde criminaliteit direct aan kan pakken. Ik zie graag een Europese variant van de Amerikaanse Racketeer Influenced and Corrupt Organizations Act (RICO-Act), om criminele organisaties makkelijker aan te kunnen pakken. Ik zie graag dat deze dienst infiltranten kan inzetten om criminelen aan de top aan te kunnen pakken. Ik zie graag dat we een eenduidige visie ontwikkelen als het kroongetuigen betreft. Ja, een andere identiteit en plaats buiten Europa indien dit laatste nodig is. Ik zie graag dat wij, zelfs als het om voormalig criminelen gaat, afspreken dat goedgekeurde kroongetuige twee of drie jaar kunnen rekenen op bescherming van de overheid en twee of drie jaar kunnen rekenen op een bijdrage van vijf- tot zesduizend euro per maand. Ongeacht het land waarin zij terecht komen. Zorg dat er voor iedereen duidelijkheid is over de bescherming, over de duur hiervan en over de financiële afwikkeling. Wees als overheid op dit gebied nu eens betrouwbaar. Durf de burger te vertellen waarom belastinggeld aan kroongetuigen ‘geven’ het uiteindelijk meer dan waard zal zijn.

Veiligheid is niet het thema om slechts te roepen dat hard straffen helpt, terwijl je tegelijkertijd steeds minder of de verkeerde dingen doet aan de preventieve kant (linkse hobby). Veiligheid is niet het thema om de burger te dicteren wat zij goed of fout dienen te vinden wanneer dit politici uitkomt. Dit alles niet als een duidelijke visie ontbreekt en men slechts overtuigd wenst te zijn van het eigen gelijk. Dit alles niet als men denkt met symbolische maatregelen veiligheid te kunnen bieden. Volg Karim Khaoiri ook op Twitter