Halsema in haar hemd

In de afgelopen weken hebben Geert Wilders en zijn PVV voorgoed afgedaan als vermeende voorvechters van het vrije woord. De ene na de andere lezing of popconcert werd gecensureerd, oprechte critici wordt verweten op te roepen tot politieke moord, en in Canada werden afgelopen maandag zelfs de aantekeningen van een journalist afgepakt toen Wilders daar een speech wilde geven. Als CDA en VVD Wilders wilden matigen met kabinetsdeelname dan is dat niet gelukt. Maar ook de koers waar Femke Halsema GroenLinks op zette is failliet.

Die aanpak is hooguit deels succesvol geweest, om het maar zo te zeggen. Maar het heeft ook een spoor van vernieling in de partij getrokken. Maar liefst 98% van de GroenLinks-stemmers uit 2006 steunden de vervolging van Wilders. Meerdere keren werd zelfs na het besluit van het Hof kritiek geuit op de rechtszaak, waarmee de fractie onvoorzichtig omging met de rechterlijke onafhankelijkheid en het aanzien van de rechterlijke macht. De tegenstand tegen de zaak ging uiteindelijk zo ver dat een van de stuwende krachten in de aanklachten tegen Wilders, ex-lijsttrekker Mohammed Rabbae, in 2010 de partij uitgejaagd is.

Ondertussen sloot GroenLinks zich zelfs aan bij het anti-islamkoor. Halsema en het partijbestuur vinden dat “de islam” slecht is voor homo’s en vrouwen, wat op zijn best analytisch lui en generaliserend is, en op zijn slechtst bijdragend aan het haatklimaat tegen migranten. Dat laatste geldt zeker voor de harde woorden die Halsema over had voor vrouwen die een hoofddoek dragen. GroenLinksers kwamen ook niet meer spreken bij de vele demonstraties tegen het gedachtegoed van Wilders. Het leidde allemaal tot veel onrust in de partij, onrust die misschien zelfs een rol bij Halsema’s vertrek speelde.

Aan de basis van de houding ten opzichte van Wilders stond de gedachte dat hij een legitieme mening heeft die hij moet kunnen uiten in een debat. We wisten al dat Wilders veel grondrechten wil schrappen, maar hoopten dat hij hield van het democratische spel. Het is nu voor iedereen die niet ligt te slapen duidelijk dat Wilders geen behoefte heeft aan een democratisch debat, dat hij geen mening uit die die naam verdient, en dat hij critici monddood wil maken door gebruik te maken van zijn podium en macht. Hij speelt het spel niet om het te winnen, maar om het kapot te maken. Politici die iets anders dan zijn veiligheid verdedigen dragen dus alleen maar bij aan de ontrafeling van ons democratisch bestel.

De machtsoverdracht aan Jolande Sap biedt de kans om de GroenLinkse aanpak te normaliseren. Er zijn inderdaad ook signalen dat Sap kritischer staat tegenover Wilders en Rutte dan haar voorganger. Ze heeft bijvoorbeeld recent op TV gezegd dat Wilders belangrijke rechten wil schrappen, en ze nam flink stelling tegen de oproep van de VVD om het mensenrechtenhof in Straatsburg aan banden te leggen. Veel was het niet, maar er is nog hoop dat GroenLinks weer de natuurlijke hoofdrol zal opeisen in de bestrijding van racisme en uitsluiting.