Gun je stem niet aan een kleurloze partijtijger

De afgelopen tien dagen zijn de burgers van Nederland regelmatig geconfronteerd met debatten tussen kandidaten voor het Europees Parlement. Zo troffen zich maandagavond in een van mijn stamcafés Een SP-er en een jonge jongen van D66 om met elkaar de degens te kruisen over stellingen als: “De euro is een zegen voor Europa”, of “De toekomst is aan een federaal Europa”. De heren waren allebei vanwege hun positie op de lijst kansloos maar niettemin enthousiast. Ze beschikten over een behoorlijke kennis van zaken en lieten geen ruimte voor demagogie en volksmennerij, wat altijd jammer is in een kroeg. Zulke volksmennerij zagen wij wel op de televisie. Denk bijvoorbeeld aan premier Rutte, die verklaarde dat Hans van Baalen eigenlijk Hans van Banen zou moeten heten.

Toch had ook mijn avond – de deskundige kandidaten heetten Paul Breithbart (D66) en Alexander van Steenderen (SP) – iets van volksbedrog. Verreweg de meeste stellingen betroffen onderwerpen waar het Europees Parlement helemaal niet over gaat. Het heeft geen bevoegdheden rond de euro. En evenmin rond werkgelegenheid, buitenlands beleid en nog een aantal wezenlijke onderwerpen. Het heeft wel de status van ‘medewetgever’ maar het parlement moet dan wel de werkelijke machthebbers in de Europese Unie meehebben, de premiers in hun Raad van Ministers: die nemen daar de werkelijke besluiten, beïnvloed door hun eigen nationale ambtenaren en door belangengroeperingen uit hun eigen land. De vergaderingen zijn geheim. De notulen worden niet geopenbaard. Het is een zwarte doos waar de wezenlijke beslissingen uit komen die elke Europese burger raken.

Schokvast De Eurocomissarissen – elk land vaardigt er eentje af – moeten het zo ontstane beleid uitvoeren. Zij zijn eerder vergelijkbaar met topambtenaren dan met politieke functionarissen. Voor hun benoeming moeten zij de goedkeuring verkrijgen van het Europees Parlement. Dat kan ook de hele commissie wegsturen maar alleen met meer dan twee derde van de stemmen. Voor het overige zitten die commissarissen behoorlijk schokvast op hun stoelen.

Het Europees Parlement is dan ook niet vergelijkbaar met de Bondsdag, de Tweede Kamer of het House of Commons. Het controleert geen regering. Er is dan ook geen sprake van regeringsfracties of een oppositie. Er zijn wel blokken. De (christendemocratische) Europese Volkspartij is in het oude parlement verreweg de grootste met 265 zetels. Daarna volgen de socialisten met 184 zetels. Als u straks in het lokale D66 grand café de overwinning viert, bedenk dan dat zij deel uitmaken van een liberale fractie die nu nog slechts 94 zetels telt en donderdag zeker onder de 100 blijft. Dat is nog geen zevende van het totaal aantal zetels. Voorts is er allemaal kleiner grut.

Het enige wat je tussen die meer dan zevenhonderd parlementsleden kunt doen, is je boven de massa verstaanbaar maken, bijvoorbeeld door voorzitter te worden van een commissie die een bepaald onderwerp bestudeert om daarover rapporten en adviezen uit te brengen. Deze feiten zijn de afgelopen weken door verreweg de meeste kandidaten zorgvuldig onder het tapijt geveegd. Anders – zullen ze wel vrezen – komen er donderdag nóg minder mensen opdagen. Dat is een foute redenering: burgers zijn rijkelijk gezegend met gezond verstand en zij voelen het massaal aan als er iets niet klopt. De Hans van Banen-rethoriek houdt kiezers eerder thuis dan dat ze daardoor gemotiveerd raken.

Onvrede Toch heeft thuisblijven in de huidige situatie geen zin. Je geeft daarmee misschien wel een signaal van onvrede af maar onduidelijk blijft waarover je ontevreden bent. Iedereen kan er met jouw signaal vandoor gaan om het vervolgens te gebruiken voor eigen politiek gewin. En je zult zien dat dit juist de zittende machthebbers zijn. Versterk daarom het geluid dat jij hóórbaar wilt maken. Denk daarbij niet teveel aan strategie of mogelijke coalities. Dat is een zaak voor de Tweede Kamer niet voor het Europees Parlement. De Partij voor de Dieren of de Piratenpartij worden daarbij net zulke serieuze alternatieven als Groen Links, de SP, de PvdA, de VVD of D66, tenminste als zij spraakmakende kandidaten in hun gelederen hebben.

Stem op een talentvol individu met denkbeelden waarvan jij vindt dat ze in het Europees Parlement thuishoren. Gun je stem niet aan een kleurloze partijtijger ook al is het een geestverwant. Denk niet in termen van machtspolitiek. Doe je dat toch, dat denken in machtspolitiek, stem dan op het CDA als je rechts bent, want die partij maakt deel uit van het grote rechtse blok in het Europees Parlement. Het grootste linkse blok versterk je door op iemand van de PvdA te stemmen. Je kunt je weerzin dan bijvoorbeeld beheersen door een voorkeurstem uit te brengen op Sander Terphuis. Bedenk: de socialistische fractie in het Europees Parlement is de PvdA niet.

Wie op de VVD stemt, versterkt de liberalen in het Europese Parlement. Dat zijn geen rechtsnationalistische grenzensluiters maar daadwerkelijke vrijzinnigen die een liberalisme uitdragen zoals het liberalisme bedoeld is. Voor rare buitenbeentjes als Hans van Banen trekken zij de wenkbrauwen op. Stem voor een rechts beleid op het CDA.

Verspilde moeite Oh, U wilt Den Haag een waarschuwing geven? Dat is verspilde moeite. U kunt waarschuwingen geven wat u wilt, alleen PVV en SP willen Kamerverkiezingen nu. De overige partijen hebben er juist belang bij om het huidige kabinet in het zadel te houden als zij met een electorale aardverschuiving worden geconfronteerd. Die kan hun huidige positie alleen maar verzwakken.

Stem! Stem Europees! Denk ook aan de leuze waarmee ooit in mijn vaderstad de buitenstaander Erik Verwaayen bijna een raadszetel behaalde: “Laat je niet naaien. Stem lijst Verwaayen.” Ik moet daar altijd aan denken als ik weer eens zo’n Paul Tang of zo’n Hans van Baalen over werkgelegenheid hoor oreren.

Volg Han ook op Twitter

Het nieuwste boek van Han is De Mooiste Jaren van Nederland (1950-2000)

Beluister dit opiniestuk hier