Gokken of je huiswerk doen

Staatssecretaris Teven heeft net voorgesteld om de mogelijkheden voor legaal gokken in Nederland te verruimen. Ook collega Hillen heeft bij de mislukte helikopterevacuatie laten zien dat hij houdt van risico’s nemen. Voor een nieuwe kerncentrale, een type dat nog nergens ter wereld draait, moet en zal er voor Minster Verhagen een vergunning komen.

Had hij zijn huiswerk gedaan dan had hij eerst een visie ontwikkeld over de toekomstige energievoorziening van Nederland. Het regeerakkoord heeft geen energievisie maar zegt dat kerncentrales een vergunning kunnen krijgen. De praktijk is dat als de plannen voor nieuwe energiecentrales bij elkaar opgeteld worden Nederland een grote exporteur wordt van ouderwetse kolen- en kernenergie. Voor eigen gebruik is het niet nodig, we exporteren nu al stroom. Ondertussen staan schone energie en energiebesparing in de ijskast. Als deze regering voor de West-Europese energiemarkt risico’s bij de Nederlandse bevolking neer wil leggen is het een dure plicht van de regering deze zeer zorgvuldig af te wegen en te zorgen voor draagvlak.

De bankenwereld en de energiewereld hebben overeenkomsten. Voor het moderne leven zijn ze onmisbaar. De invloed van de burger als kleine klant wordt zowel bij banken als energiemaatschappijen geringer. De overheid kan zijn toezichthoudende rol nauwelijks waarmaken en wil eigenlijk nog verder terugtreden. De regering Rutte zegt van een kleine overheid te houden en veel verantwoordelijkheid terug te leggen bij de maatschappij.  Om kernreactoren zo veilig mogelijk te laten draaien en de komende 200.000 jaar op het gevaarlijke kernafval te letten heb je juist veel overheid nodig. Een kernfysische dienst, een afdeling straling bij het RIVM, ervaring met stralingsziektes bij ziekenhuizen en hulpverleners, onderzoek, monitoring en permanente bewaking van het kernafval. Politiebewaking bij het vervoeren van kernbrandstof en kernafval. Op veel locaties in Nederland actuele rampen- en crisiscommunicatieplannen en regelmatig oefenen.  

Een andere overeenkomst is dat als het mis gaat bij banken of kerncentrales  de staat, en dus de burgers, voor de gevolgen opdraaien. De winsten en de bonussen zijn voor het internationale bedrijf.  In goed engels:  Socialising costs and privatising gains. Kerncentrales zijn namelijk naast erg duur om te bouwen ook onverzekerbaar. De voorzitter van de Zwitserse Re, ’s werelds grootste herverzekeraar, heeft dit recent nog eens bevestigd. Lees er thuis je eigen schadeverzekeringen ook even op na.  Is er een kernramp dan gaat de verzekering u niets uitkeren en als burgers samen betalen we alle schade. Die kans is klein maar, zoals Japan laat zien, niet volledig denkbeeldig. 

Effectief toezicht is in de bankenwereld essentieel maar zeer lastig te regelen. Ook in de energiewereld is effectief toezicht en reguleren moeilijk. Meer veiligheidseisen voor kerncentrales betekent namelijk meer kosten. Een lid van de oppositie in Japan had jaren terug vragen gesteld over de mogelijkheid van een grote tsunami. In 1100 was er namelijk zo’n grote tsunami geweest. Hij werd weggelachen. Kerncentrales aanpassen op die mogelijkheid werd veel te duur gevonden in verhouding tot de kans dat er weer zo’n grote tsunami zou zijn.

Verhagen gokt op het technisch vernuft van de Franse reactorbouwer en vertrouwt op het veilig en integer beheren van een kerncentrale in Nederland door het Duitse RWE of het Franse staatsbedrijf  EDF. Bij het afval is de gok van Verhagen dat er een technische oplossing komt om de termijn dat kernafval gevaarlijk is te verkorten. Al zestig jaar wordt daar vruchteloos naar gezocht. Ook gokt hij dat er ergens in Nederland wel een locatie gevonden wordt voor een eindberging van het kernafval. Alle Nederlandse provincies hebben gezegd dat zij de eindberging niet willen en de waterbedrijven waarschuwen ertegen.

Er is een oplossing zonder gokken; dan legt de regering ook echt verantwoordelijkheid terug bij de burger. Begin met serieus werk te maken van energiebesparing. Maak het veel makkelijker dan nu voor mensen om zelf energie op te wekken. Zorg dat wind- of zon coöperaties gefaciliteerd worden o.a. door  hen vrij te stellen van energiebelasting. Stel een realistisch teruglevertarief in. Verplicht energiebedrijven stroom terug te nemen, meters te leveren die teruglopen en kap de papieren rompslomp. Tennet moet in Nederland aan de slag om het hoogspanningsnet zo in te richten dat het wind- en zonne-energie goed ondersteunt. Stel een aandeel duurzame energie verplicht bij leveranciers en producenten. Bouw de gesubsidieerde stroomprijs van de zware industrie in Nederland stap voor stap af; die sector gaat dan innoveren en kan verdienen aan het exporteren van hun vindingen. Zorg voor dezelfde coördinatie bij het vergunningentraject voor wind op zee als nu voor een nieuwe kerncentrale wordt gedaan. Maak meer gebruik van aardwarmte.

Dit alles levert Nederlandse banen op , zorgt voor de groei van de Nederlandse kennis economie en genereert echte innovatie. Gokken met een kerncentrale lijkt stoer maar de energietoekomst van Nederland veilig stellen vereist gewoon je huiswerk doen.