Joop

Goed plan: tussenjaar voor aanstaande studenten

Opinie

•

04-01-2020

•

leestijd 3 minuten

•

96 keer bekeken

•

In Amsterdam is op het ROC een pilot gestart voor leerlingen die een vmbo-diploma op zak hebben maar vervolgens nog geen idee hebben wat voor studie ze willen gaan volgen.

Het Nederlandse onderwijssysteem wordt onder andere gekenmerkt door de vroege voorselectie van leerlingen op de middelbare scholen. Waar dat in veel landen pas gebeurt rond de leeftijd van 14 tot 16 jaar, moeten Nederlandse kinderen op 11- of 12-jarige leeftijd al een keuze maken voor het volgen van een bepaald niveau binnen het voortgezet onderwijs. In de Volkskrant werd dit onlangs treffend omschreven als het ‘sjoelbakmodel’: je komt op jonge leeftijd in een bepaald vakje terecht en vervolgens is het lastig om in een ander vakje te komen.

Enkele nadelen van deze vroege selectie zijn bijvoorbeeld dat het de verschillen in leerprestaties tussen de leerlingen vergroot en de afstroom van leerlingen naar een lager niveau relatief hoog is, evenals het aantal doubleurs. In landen waar men later selecteert zijn de verschillen in prestaties tussen leerlingen kleiner en is de doorstroom beter. Men krijgt daar simpelweg langer de tijd om bepaalde cognitieve vaardigheden aan te leren, zichzelf op sociaal-emotioneel vlak te ontwikkelen en bepaalde niveau- en studiekeuzes uit te stellen.

Net als na de basisschool volgt in ons land na de middelbare school ook weer een soort selectie. Zo zijn de meeste vmbo-leerlingen bijvoorbeeld pas 16 jaar als ze hun diploma behalen. Vervolgens wordt er van ze verwacht dat ze weten waar hun toekomst zal liggen en welke vervolgopleiding het beste bij ze past. Bij het kiezen van zo’n vervolgopleiding zijn er uiteraard nog veel meer mogelijkheden dan wanneer een leerling van het basisonderwijs naar de middelbare school gaat. Een haast onmogelijke opgave, met vaak uitval tot gevolg.

In Amsterdam is op het ROC TOP een pilot gestart voor leerlingen die reeds een vmbo-diploma op zak hebben maar vervolgens nog geen idee hebben wat voor studie ze willen gaan volgen. In een tussenjaar, ook wel een ‘Mind The Gap-jaar’ genoemd, volgen ze verplicht de vakken Nederlands, Engels en rekenen. Daarnaast mogen ze hun horizon gaan verbreden door vakken te volgen die ze nog niet eerder hebben gehad, zoals bijvoorbeeld Spaans of filosofie en wordt er een buitenlandreis georganiseerd met de leerlingen. Ook bezoeken ze bedrijven, waar de leerlingen mogen meekijken hoe het eraan toe gaat op de werkvloer. Het initiëren van zo’n tussenjaar voor vmbo’ers is een prachtig initiatief, dat inmiddels ook op een aantal ROC ’s in onze provincie vorm heeft gekregen. De leerlingen zijn hierdoor na een jaar breder georiënteerd, hebben op diverse manieren ervaring kunnen opdoen én zijn zelfverzekerder geworden.

In Nederland is het nemen van een soort tussenjaar, op welke manier dan ook, (nog) niet gebruikelijk. Het komt weleens voor dat leerlingen na het behalen van hun havo- of vwo-diploma een sabbaticaljaar nemen om een reis te maken, vrijwilligerswerk te doen, zich in alle rust te oriënteren op de mogelijke vervolgstudies of een jaar gaan werken om zo’n vervolgstudie überhaupt te kunnen betalen. In Engeland is het ‘gap-year’ van oudsher een traditie onder aanstaande studenten. Een gebruik dat al ongeveer stamt uit de zeventiende eeuw, toen jonge, rijke mannen langs culturele bezienswaardigheden trokken, meestal onder begeleiding van een privéleraar. Het wordt terecht gezien als een vorm van zelfontplooiing, zelfstandigheid kweken en volwassen worden.

Tijdens het inlassen van zo’n zogenaamd ‘gap-year’ kunnen de aanstaande studenten daarnaast even op adem komen. Ze hebben namelijk al twee verplichte opleidingen met goed gevolg afgerond in hun jonge leven: het primair onderwijs en het voortgezet onderwijs. Om overtollige prestatiedruk en stress te voorkomen en om ervoor te zorgen dat ze uitgerust en gemotiveerd zijn voor het volgen van een passende nieuwe studie, kan het dus geen kwaad om in een functionele ‘gap’ te belanden. Een ‘sjoelbakmodel’ zijn kan immers altijd nog.

Pascal Cuijpers, Docent VO, faalangstreductietrainer, publicist en auteur

Dit artikel werd op 2 januari 2020 gepubliceerd door het Parool

Meer over:

opinie

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

Reacties (9)

Sorteren op:

quatsch7 jan. 2020 - 0:23

#zoals bijvoorbeeld Spaans of filosofie# We hebben het over vmbo'ers toch? Ik zie de boeken al door de klas zweven. #wordt er een buitenlandreis georganiseerd met de leerlingen. # Om het geleerde Spaans in de praktijk te brengen? Gaat dit gebeuren op kosten van de VVD? #Ook bezoeken ze bedrijven, waar de leerlingen mogen meekijken hoe het eraan toe gaat op de werkvloer. # Als bedrijven al geen stage-plekken aanbieden, dan zullen ze hier ook niet om staan te springen. #Tijdens het inlassen van zo’n zogenaamd ‘gap-year’ kunnen de aanstaande studenten daarnaast even op adem komen. # Van de cognitieve prestatie die ze de jaren daarvoor hebben moeten verrichten? #om ervoor te zorgen dat ze uitgerust en gemotiveerd zijn voor het volgen van een passende nieuwe studie# Ok.. je haalt ze uit hun 'studie flow' en verwacht dat ze dit na een jaar lanterfanteren gelijk weer oppikken. Een onzalig plan.

Middenman5 jan. 2020 - 12:30

Onzin. Het probleem zit niet in het keuzemoment rond 11/12 jaar. Daar is het probleem dat ouders te veel verwachten van hun kind en alleen VWO accepteren. Een ander probleem is dat het basisonderwijs opgezadeld wordt met voortdurende 'innovaties' en bureaucratie vanuit de politiek. Laat dat maar eerst stoppen. Het keuzeprobleem zit later, bij de profielkeuze. Die is te vroeg en biedt te weinig flexibiliteit. Daar worden keuzes gemaakt met te grote gevolgen voor later.

DanielleDefoe4 jan. 2020 - 12:06

Een ongedeelde brugklasperiode tussen basisonderwijs en voortgezet onderwijs zoals sommige buitenlandse schoolssystemen dat kennen lijkt me nuttiger dan een gap-year voor besluiteloze middelbare scholieren.

Griezel in post-gezellig Nederland4 jan. 2020 - 10:58

toch idioot dat mensen eerst jarenlang onder dwang in een lokaal opgesloten worden om als ze eindelijk verlost zijn geen moment rust gegund wordt dus niet alleen een goed plan maar ook te weinig !

de Boer24 jan. 2020 - 10:06

Een preek voor eigen parochie.Wat wil de parochie? Hoger loon en minder werken. Dat is verkregen omdat er krapte is op de arbeidsmarkt. Is het genoeg? Nee, het is onvoldoende, er moet nog meer gelijkheid komen in de ongelijkheid tussen basis en voortgezet onderwijs qua akten en werkdruk. Stel dat dat bereikt wordt, dan is iedereen met de basale akte van de PABO .gelijk aan een ander met studeren aan een faculteit. Dat betekent dat er niemand zich extra gaat belasten. Je ziet dat ook aan de instroom van studenten voor de Nederlandse taal- en letterkuinde Die is opgedroogd. Extra inspanning loont niet, dus doe maar de PABO, vier jaar. Over die opleiding wordt nogal geklaagd, ze is te zwaar aan de ene kant, te lichtvoetig aan de andere zijde. Je hoeft geen kristallen bol te hebben om te weten dat het niveau van de PABO in elk geval niet stijgt. Nu al staat onbevoegdheid gewoon een vak uit te oefenen. Als die trend zich voortzet krijg je uiteraard minder waardering, dan volgt devaluatie en daarna het failliet. .

1 Reactie

LaBou 4 jan. 2020 - 15:55

Die laatste zin, net voor die laatste punt, dat is de beste van het hele betoog van de boer.

0 Rapporteren

Eigenwijs24 jan. 2020 - 8:05

Wat een onzin. Luxeprobleem. In de jaren '80 beukten wij na het vwo gewoon door met de studie. Ok boomer, we hadden wel 8 weken vakantie !

Gefaald4 jan. 2020 - 8:03

Tuurlijk ! De jonkies moeten inderdaad een jaar de tijd krijgen om een wereldreis maken ! Dan zien ze wat van de wereld en kunnen leren uitstoten.

1 Reactie

LaBou 4 jan. 2020 - 12:48

Uit het artikel: "In een tussenjaar, ook wel een ‘Mind The Gap-jaar’ genoemd, volgen ze verplicht de vakken Nederlands, Engels en rekenen". Kortom, eerst lezen, dan pas toeteren.

0 Rapporteren