Giel Beelen, Marianne Zwagerman en de leegte van diversiteit in Nederland

Afgelopen vrijdag gebruikte Marianne Zwagerman als keynote spreker van de presentatie van de Kleurrijke Lijst in Pakhuis de Zwijger meermaals het woord ‘neger’. Dezelfde dag had VARA 3FM DJ Gielen Beelen op de radio tijdens zijn hele show krijsende aapgeluiden laten horen om aan het eind te zeggen dat Sylvana even stil moest zijn. Neger. Aap. Toen men op Twitter erachter kwam dat Marianne Zwagerman keynote spreker zou zijn bij de Kleurrijke Lijst zeiden veel mensen in verschillende toonaarden: kifesh ?

De lijst was vorig jaar eindelijk groot nieuws geworden omdat Diana Matroos , die de lijst aanvoerde, haar speech gebruikte om over racistische incidenten achter de schermen bij RTL Nieuws te openbaren. Wekenlang domineerde zij en wat haar was voorgevallen het nieuws. Nadat zij vervolgens in verschillende programma’s de bevestiging van het RTL merk (lees: Gordon met zijn ’39 met rijst’-uitspraak, Jack Spijkerman met zijn ‘niet alleen donker maar ook nog dom’ uitspraak tegenover Humberto Tan en Wendy van Dijk en haar racistische Ushi-karikatuur) probeerde af te zwakken, lanceerde zij een consultancybureau voor diversiteit.

Het belang van diversiteit In het nieuws werd de Kleurrijke Lijst aangehaald als een belangrijk initiatief om het belang van diversiteit te onderstrepen (disclaimer: ik heb er zelf ook een keer in gestaan). De Lijst is ook anders dan bijvoorbeeld de Etnische Zakenvrouw van het Jaar of The Other Businessmen omdat ze ook andere kunst, cultuur en wetenschap bestrijkt. Je hebt dan ook nog de TANS Awards, maar die zijn uitsluitend voor Marokkaanse Nederlanders. Ook de Branie Awards van het voormalige Het Indisch Huis was uitsluitend voor mensen met een Indische achtergrond. Sinds dit jaar zijn er ook de Black Excellence Awards die in het kader van de Black Achievement Month worden uitgereikt (disclaimer: ik heb er afgelopen oktober een mogen ontvangen). En ook de Dutch Caribbean Pearls waren er voor de Caribisch-Nederlandse gemeenschap (disclaimer: ik heb er in 2014 eentje ontvangen).

Als concept zou de Kleurrijke Lijst verbindend kunnen werken net als de R adio 538 Klootzak van het Jaar Award (disclaimer: ik heb Geert Wilders verslagen om die te mogen ontvangen van hun luisteraars). Een tegenhanger van wat men als ‘ zelf segregatie ‘ afdoet wanneer plekken en evenementen een bepaalde niet-dominante etnische of raciale groep centraal stellen en veilige ruimtes creëren voor de waardering van de eigen groep.

Maar wat doet een gevaarlijk iemand als Marianne Zwagerman bij de Kleurrijke Lijst? Ik zie de wenkbrauwen van sommigen al opgaan bij de omschrijving van deze blonde, blauwogige en witte vrouw als gevaarlijk. Nou, ze heeft jarenlang een hoge positie bekleed binnen de Telegraaf Media Groep, de Groep die als geen ander heeft bijgedragen aan de demonisering, stigmatisering en het stoken van racistisch ressentiment tegen verschillende groepen in Nederland. Uitkomsten van haar beleid zijn onder andere Jan Dijkgraaf die constant moslims en zwarte mensen door het slijk haalt in de Metro en Annabel Nanninga die bij Geenstijl de term ‘dobberneger’ heeft bedacht om harteloos verdrinkende Afrikaanse vluchtelingen te ridiculiseren en een racistische trap na te geven.

Daarnaast is zij een van de mede-oprichters van PowNed en mede-bedenker van WNL. Het is niet te ontkennen dat De Telegraaf, GeenStijl, Metro, WNL en PowNed het publieke debat over diversiteit in Nederland behoorlijk hebben vergiftigd. Samen hebben deze mediakanalen het politieke en publieke debat zo verdraaid dat het nog een hele kluif blijkt om het weer in balans te krijgen. En dan hebben we het nog niet eens over haar eigen columns gehad, die Arzu Aslan op twitter nog eens aanhaalde, waar ze in Quote en op BNR onder andere haar voorliefde voor ‘negers’ met de wereld deelt. Ja, Zwagerman is in mijn ogen gevaarlijk.

3FM Giel Beelen is minder van achter de schermen en zijn l ange rits van racistische incidenten k an niemand zijn ontgaan. Dit is de man die tijdens de MOBO Awards als Zwarte Piet zwarte muzikanten interviewde. Muziekjournalist Saul van Stapele herinnerde ons er ook op twitter aan dat Beelen jaren geleden apengeluiden mixte door een nummer van de zwarte, Curaçaos-Nederlandse rapgroup K-Liber. Zwarte mensen voor apen uitmaken, compleet in lijn met de negentiende eeuwse racist George Cuvier, is onderdeel van wat hij al jaren bij 3FM mag doen. Ik vraag me nu eigenlijk wel af waarom Top Notch nog haar artiesten bij hem laten langsgaan. En ook waarom reclamebureau NOISE hem vorig jaar vroeg om in een anti-discriminatie spotje van de overheid te figureren samen met Sylvana Simons.

Als oud-gediende en een van de langstzittende DJ’s van 3FM lijkt het mij logisch dat Beelen ook mede-verantwoordelijk is voor de bedrijfscultuur van de zender. Hij stelt een voorbeeld van toelaatbaar gedrag en dat is in de uitingen van andere DJ’s duidelijk merkbaar. Het lijkt een bolwerk waar witte mannen en vrouwen zich ongegeneerd van de diverse samenleving hebben teruggetrokken om racisme te bagatelliseren en expliciet misogynoire opmerkingen te maken. Wie kan bijvoorbeeld vergeten hoe de leiding van 3FM stil bleef nadat AVROTROS DJ Mark van der Molen het volgende naar Anousha Nzume tweette: “Hey Anousha Nzume, ideetje voor die 25.000 euro voor je vrouwenpodcast! Hoofdtelefoons met uit 18-karaats goud geëtste vagina’s als oorschelpen.”

In een twittergesprek kreeg ik later van een vrouwelijke DJ te horen dat er intern over die tweet is gesproken maar ze deelde de uitkomst van dat gesprek niet. Toen het Patty Brard en Ranking The Stars incident gebeurde probeerde een 3FM producent mee te doen met haar belachelijk maken op twitter. Dat vond ik nogal gratuit voor iemand die opvallend stil was gebleven na de tweets van haar collega. Zij werd boos. Zij had wel degelijk erover gesproken maar dat konden mensen buiten het bedrijf niet weten volgens haar. Wat we nu wél weten is dat die gesprekken nul effect hebben gehad.

Diversiteit en antiracisme De vraag is dus waarom men nog gemeenschapsgeld besteedt aan een zender die schijnbaar niet alleen een wit voorkeursbeleid heeft voor haar DJ’s maar ook wit superioriteitsdenken open en bloot etaleert. Dat komt denk ik omdat men nog steeds niet de werkelijke waarde of definitie van diversiteit erkent in Nederland. Het is allemaal zo oppervlakkig en omgekeerd bij ons dat juist de enige zender bij de publieke omroep met een diversiteitsmandaat ook het Sinterklaasjournaal maakt. Diversiteit en antiracisme zijn middelen geworden om je nu af te zetten tegen de molotovcocktail gooiende , racistische facebook-comments plaatsende, gemeenteraadslidbedreigers zonder de diepere gesprekken over wat diversiteit en antiracisme nou werkelijk inhouden.

Want wetende wat Beelen op zijn kerfstok heeft, nodig je hem toch niet uit om in een campagne tegen discriminatie te figureren? En wetende dat Zwagerman persoonlijk mede-verantwoordelijk is voor het giftige klimaat waar de mensen op de Kleurrijke Lijst mee te maken hebben, nodig je haar toch niet uit om de keynote speech te geven tijdens de presentatie van die lijst? En wetende dat de lijst gaat om het belang van diversiteit duidelijk te maken, laat je die lijst toch niet aanvoeren door Peter R. de Vries? Nee, dat doe je niet. Dat is net als in de Bijlmer Gerrit Zalm de Martin Luther King Award  aan Marco Borsato laten overhandigen.

De gebleken ethische en inhoudelijke leegte van 3FM, de anti-discriminatie campagne van de overheid en de Kleurrijke Lijst geven wel duidelijkheid over wie werkelijke en blijvende verandering wil. Het wordt ook steeds duidelijker wie diversiteit en antiracisme als een trend zien waar op ingesprongen kan worden. Het wordt tijd dat wij die wel fundamentele veranderingen nastreven beter nadenken over met wie we willen samenwerken om dat mogelijk te maken. Anders hebben we het volgend jaar weer over de Kleurrijke Lijst of 3FM.