Geweld is van ons allen
• 03-10-2012
• leestijd 3 minuten
Geweld is overal, en is dat altijd al geweest. Laten we dat natuur noemen
Op het eerste gezicht lijken de idioten die een avond lang een dorp terroriseerden en om niks bejaarden de schrik van hun leven bezorgden mijlenver van ons af te staan. Wij zijn immers een beschaafd volk, nietwaar?
Geachte heer Cohen,
Maandagmorgen werd u ontvangen door burgemeester Bats van Haren. U liet weten een half jaar nodig te hebben voor het onderzoek naar een feest dat geen feest was. Niet binnen zes maanden, maar binnen zes dagen groeide Project X uit tot proporties die in ieder geval in Haren niemand aan had zien komen.
Hoewel ik alle vertrouwen in u heb, verwacht ik geen opzienbarende uitkomst. Als je, zoals burgemeester Bats, snel moet beslissen met de druk op de ketel, roei je met de riemen die je op dat moment kunt vinden, ondanks geldende protocollen en draaiboeken. Tot zover de rol van de autoriteiten, maar hoe zit het eigenlijk met de aanstichters van de rellen?
In tegenstelling tot vele anderen was ik niet echt verbaasd over de orgie van geweld die door het Drentse dorp trok. Niet omdat ik voorspellende gaven bezit, maar omdat ik geen illusies koester over de menselijke aard.
Dat wij hier al decennia lang vrede kennen in Europa is niets minder dan een wonder. Dat bedoel ik niet cynisch, ik zie mezelf als een realist. Als PvdA’er gelooft u in de maakbaarheid van de samenleving, meneer Cohen. Daar ga ik een heel eind in mee, maar ik haak af als het aankomt op menselijke oerdriften als ijdelheid, geldingsdrang en megalomanie. Of, in groepsverband: territoriumdrift en groepsdruk.
Brengt u eens een bezoekje aan een discotheek op zaterdagavond, een kermis of een topper in de vaderlandse eredivisie. Vaak worden die afgesloten met vechtpartijen of veldslagen met politie of ME. Breng grote groepen jonge mannen samen en vroeg of laat moet het mis gaan, zo lijkt het. Of dit natuurlijk gedrag is durf ik niet te zeggen (ik ben geen socioloog), al schept een snelle blik op de geschiedenis van de mensheid wel enige duidelijkheid.
Het is geen boude bewering te zeggen dat vrijwel iedere beschaving, religie of politiek systeem is gebouwd op fundamenten van geweld. De Romeinen joegen half Europa over de kling, de christenen kerstenden ‘heidense’ volkeren met het zwaard in de hand, Aboe Bakr zorgde er via oorlogen voor dat de Arabische stammen aan de islam onderworpen bleven, de expansiedrift van Karel de Grote raakte onder andere de Friezen en de Saksen, het Osmaanse Rijk voerde vele veldslagen met talloze volkeren, de Spaanse conquistadores evangeliseerden Zuid-Amerika met een gruwelijke campagne, de door Balkenende zo geprezen VOC werd onder andere groot door de slavernij en de VS is gebouwd op het bloed van de oorspronkelijke bewoners.
Dit is slechts een greep uit een eindeloze serie die historische geweldsuitbarstingen heet, maar toont niettemin aan dat de geschiedenis altijd in het handschrift van de overwinnaar wordt geschreven en dat geweld daarbij een onmisbaar middel is om een doel te halen. Alle retoriek over vreedzame religies en politieke systemen ten spijt, historisch gezien is die vredelievendheid erg lastig te verdedigen. Geweld is overal, en is dat altijd al geweest. Laten we dat natuur noemen.
Terug naar uw onderzoek, meneer Cohen. Op het eerste gezicht lijken de idioten die een avond lang een dorp terroriseerden en om niks bejaarden de schrik van hun leven bezorgden mijlenver van ons af te staan. Wij zijn immers een beschaafd volk, nietwaar? Hoewel Fred Teeven er misschien anders over denkt, functioneert de Nederlandse rechtsstaat naar behoren en ook op straat is het doorgaans veilig. Ik heb dan ook geen verklaring voor de aanzwellende agressie van de relschoppers – nogmaals, ik ben geen socioloog, maar één ding weet ik wel.
Als Nederland morgen wordt aangevallen door een buitenlandse macht, zouden dezelfde agressieve idioten die nu (zeer terecht!) worden verketterd zomaar kunnen uitgroeien tot helden door dezelfde agressie niet te gebruiken voor het slopen van verkeersborden, maar voor het verdedigen van God en vaderland. En zo blijft geweld toch vooral een veelkoppig monster. Ik ben benieuwd hoe u dit beoordeelt, mijnheer Cohen. Over een half jaar weten we het.