Gevangen tussen hysterie en apathie

De afgelopen week is de ene helft van Nederland weer eens lekker over de andere helft getuimeld. Waar de ene helft vond dat de ander te hysterisch was en maar eens normaal moest doen, werd de andere helft uitgemaakt voor onmens omdat de profielfoto op Facebook niet tijdig op zwart stond en ze dus gevoelloos waren voor andermans leed. We waren het wel gelukkig allemaal eens: het incident zelf was heel erg.

Een vliegtuig met voornamelijk Nederlandse toeristen wordt in een conflict tussen Rusland en Oekraïne neergeschoten. Een conflict dat tot 17 juli vooral erg ver weg was. Iets met die Poetin en mensen die juist wel of niet bij hem wilden horen. Verder wisten we eigenlijk niet eens waar Oekraïne lag.

En opeens was daar de MH17 op weg naar Kuala Lumpur. Wij, tolerante vredelievende Nederlanders, zijn neergeknald in een conflict waar wij niets mee te maken hebben. We wilden er niets mee te maken hebben en nu weten we opeens allemaal dat er in Donetsk of all places ongeschoren rokende separatisten rondlopen.

Nederland reageert geschokt. Dat mag. Maar wie bepaalt hoe geschokt je mag zijn en hoe je dat vervolgens uit? Nederland, het land van regeltjes en voorschriften voor zo’n beetje alles inclusief de kleur van de kozijnen van je nieuwbouwwoning, heeft hier geen script voor.  De ongetwijfeld zeer intellectuele onderdanen des koninkrijks, waaronder een aantal schrijvers, kijken langs hun neus neer op hen die de behoefte voelen om hardop te rouwen. Immers, als je niemand van die vlucht persoonlijk hebt gekend, moet je je niet zo aanstellen. ‘Massa-hysterie’, klinkt het oordeel. Dat is uiteraard niet iets waar men zelf aan meedoet. Nee, men schrijft liever badinerende stukjes waarin dergelijke uitingen van emotie belachelijk worden gemaakt. De traan van Maximá en het daarop volgende handje van Wim-Lex was natuurlijk ook drama op hoog soap niveau. Timmermans deed een schepje slagroom bovenop de taart der polder-hysterie. De kers waren toch wel de automobilisten die hun auto’s langs de weg stil zetten om even een minuutje stilte in acht te nemen.

Persoonlijk voelde ik me een beetje schuldig toen ik hoorde dat “iedereen wel iemand kent die” maar ik niet eens iemand ken die iemand kende. Maar ook ik was geschokt en kon me het immense verdriet van familie en vrienden voorstellen. Ik had de week daarvoor mijn eigen kinderen alleen van Amerika naar Nederland laten vliegen… Wat als…. De rillingen liepen mij over de rug en ik kon mij verplaatsen in het enorme verdriet en de onmacht van die ouders die hun kinderen met oma en opa op vakantie hadden gestuurd. Ik kon me ook goed verplaatsen in het personeel op Schiphol dat deze passagiers als laatse heeft uitgezwaaid, het vluchtplan aan de crew heeft overhandigd, of  die ene steward die nog even die oudere dame aan boord heeft geholpen. Dat werk heb ik ooit ruim 10 jaar lang gedaan. Dat waren mijn ex-collega’s. Dat is de grootste nachtmerrie van grondpersoneel. Ik heb beeld bij die emotie.

Nee, mijn profielfoto ging niet op zwart en ja, ik was toch ontroerd toen die wielen van de Hercules het platform raakten. Ik was diep onder de indruk van de ceremonie rondom de aankomst van de lichamen. Maar ik heb ook gewoon diezelfde woensdagavond een barbecue gehouden, bij mij in de tuin. Het was heel gezellig en we hebben veel gelachen. Dat zijn keuzes die ik voor mijzelf kan en mag maken. Het oordeel van een ander over de invulling van die dag en de dagen daarna heb ik niet nodig.

Het is typisch Nederlands om te klagen over, en neer te kijken op mensen met emoties. Het zou een vlucht uit de eigen eenzaamheid zijn, dat collectief rouwen of feesten. Een wij-gevoel geven. Stel dat dat voor een groep mensen inderdaad zo zou zijn, wie ben ik om daar dan ook maar iets van te vinden? Laat zo’n eenzaam mens eindelijk even een wij-gevoel hebben! Nee, vooral niet te blij zijn, niet te boos of verdrietig. Netjes eenzaam en onbewogen binnen de calvinistische lijntjes kleuren, want ja, zo heurt het.

298 mensen zijn door een conflict waar zij niets mee te maken hadden omgekomen. Vergissing of niet, dat is altijd en overal een big deal. Of je mee wil gaan op die hoge golf van emotie is gelukkig helemaal aan jou. Voel jij de behoefte mee te huilen met Maximá? Ga je goddelijke gang! Uit je dak gaan op een huldiging voor een tweede plaats in een WK? Doe dat vooral. Het oordelen over hoe een ander zijn gevoel uit en of dat gevoel wel terecht i,s is compleet zot. Het jezelf verheven voelen boven die buurvrouw met haar zwarte profielfoto omdat het jou zo enorm stoïcijns laat, is net zo bizar. Ben dan lekker ook stoïcijns over die profielfoto.

Laten we in godsnaam niet ook regeltjes en etiquette aan het uiten van emotie gaan plakken. De keuze is zoveel breder dan óf hysterie óf apathie. En ook die lijntjes zijn grillig. Kleur de boel maar gewoon naar eigen behoefte in, met empathie.