Joop

Gesignaleerd: geopolitieke sporters in Tokio

  •    •  
28-07-2021
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
51331242850_0177c82f52_k

© cc-foto: France Olympique

Het op het sportveld kunnen knielen vanwege Black Lives Matter of het dragen van een transgenderbandje laat een verandering in de wereld zien die fundamenteel verder reikt dan de sport
Sporters krijgen van het Internationaal Olympisch Comité (IOC) de ruimte om hun politieke of sociale opvattingen tijdens de spelen in Tokio te uiten. Niet op  het speelveld en de podia maar tijdens hun verblijf en in de media. Dit betekent een verruiming van de regel dat elke vorm van politieke, religieuze of raciale propaganda verboden is.
We kunnen dit zien als het resultaat van een voorbeeldige samenwerking tussen protesterende burgers die zich niet willen neerleggen bij racisme en discriminatie en topsporters die niet langer willen zwijgen over het onrecht in de wereld.
Nu zijn de Olympische Spelen altijd al een voorwerp van politiek geweest. In 1936 gebruikte Hitler de spelen in Berlijn als propaganda voor zijn nationaalsocialistische ideologie. Duitse Joden werden op een enkele uitzondering na uitgesloten. Nederland nam deel aan deze spelen maar kende ook enkele weigerende sporters.
In 1976, in Canada, werd Zuid-Afrika geschrapt van de deelnemerslijst vanwege het apartheidsregime. Persoonlijk maakte ik in 2007 de propagandaslag in Beijing mee met het oog op de spelen van 2008 aldaar. Elke straathoek, elk gebouw gaf aan dat door China een geweldige mondiale prestatie zou worden verricht. De berichten over verplichte lessen Engels voor taxichauffeurs en een algemeen spuugverbod haalden bijna alle media. Wat de Chinezen zelf niet konden lezen waren de buitenlandse berichten over slechte werkomstandigheden in Chinese fabrieken die producten voor het Olympisch festijn maakte.
De verkregen demonstratievrijheid tijdens de Olympische Spelen in Tokio is niet een incident in het geopolitiek landschap anno 2021. Het op het sportveld kunnen knielen vanwege Black Lives Matter of het dragen van een transgenderbandje laat een verandering in de wereld zien die fundamenteel verder reikt dan de sport. De afgelopen jaren trokken wereldwijd al duizenden jongeren de straat op om te pleiten voor een veilig klimaat en voor mensenrechten. Laten we de namen van de voorvechters van deze jongeren niet vergeten: Greta Thunberg (Zweden, klimaatontwrichting), Malala Yousafzai (Pakistan, onderwijs voor meisjes), Olga Mislik (Rusland, demonstratievrijheid), Joshua Wong (Hongkong, politieke vrijheden), Emma González (VS, veilige scholen).
Leiden deze veranderingen van onderaf ook tot een herziening van onze politiek tussen landen, kortheidshalve aangeduid als geopolitiek? Hier luidt het antwoord negatief. De Nederlandse geopolitieke experts en denktanks houden zich voornamelijk bezig met abstracte analyses over de veranderende machtsverhoudingen tussen China, Rusland, de VS en Europa. In hun analyses spelen de burgers van deze landsdelen nauwelijks een rol. De analyses betreffen vooral economische invloedsferen en hoe (economische) invloed aan te wenden is in het geopolitieke machtenspel: China is een opkomende macht, de VS verliezen terrein, Rusland stookt aan de grenzen van zijn gebied terwijl Europa op zoek is naar zijn eigen rol in deze geopolitieke wereld.
Door de tegenstelling ‘China en het Westen’ duikt steeds meer het begrip Nieuwe Koude Oorlog op. Ik heb eerder aangegeven dat het denken in deze termen een gevaarlijke verstoring van de wereldorde kan betekenen. Nee hoor, reageert expert Rob de Wijk aan het einde van zijn nieuwe boek De slag om Europa (2021): ‘Geen ontketening van een nieuwe Koude Oorlog. Absoluut niet’. Daarvoor heeft hij wel 355 pagina’s nodig gehad om te wijzen op de grote gevaren van de grote ‘ontregelaars’ China en Rusland. En zijn ruime verzameling wetenswaardigheden over deze ontregelaars vertellen ons niet hoe gewone burgers – in navolging van de sporters en demonstranten – kunnen bijdragen aan een betere en veilige wereld. Blijft feitelijk over: een nieuwe Koude Oorlog.
Het is ook geen gemakkelijke opgave om als gewone burger de wereld om je heen te snappen en in actie te komen. Tijdens de verkiezingen en de nu nog steeds lopende formatie wordt geen beroep gedaan op de denkkracht in de samenleving en blijven de frames bepaald door het belang van de eigen politieke partij. Het is exemplarisch dat extreem nationalistisch rechts (PVV, FvD) de felste aanvallen richt op politica Sigrid Kaag die in het Midden-Oosten internationaal betekenisvol werk heeft verricht.
Voor een alternatieve geopolitieke strategie van onderaf is bijvoorbeeld een actief lidmaatschap van internationale ngo’s (Greenpeace, Amnesty International, Extinction Rebellion, e.a.) mogelijk. Om vandaar uit te ageren tegen de nieuwe Koude Oorlogsretoriek en actief mee te denken aan dialogen in VN-verband. Wat ook helpt is om collectief consumentenboycots te organiseren, bijvoorbeeld als China bij de Olympische Winterspelen in februari 2022 de mensenrechten betreffende de Oeigoeren blijft schenden. Het is te verwachten dat betrokken burgers binnen en buiten deze Spelen deze zullen aangrijpen om het respecteren van mensenrechten af te dwingen. Geopolitiek-van-onderaf zogezegd.
Is er bij zo’n grassroots-strategie geen rol weggelegd voor de nationale overheden? Zeker wel. Omdat internationale vraagstukken nagenoeg ontbreken in de politieke debat zal in de eerste plaats de politieke agenda opgeschud moeten worden. Het gaat daarbij om het verbinden van lokale strategieën met centrale programma’s betreffende buitenlandse politiek. Dit betekent een afdwingen van een proactieve EU-opstelling betreffende klimaat en mensenrechten en het concentreren op conflictgebieden die de wereldvrede (kunnen) verstoren (Afghanistan, Midden-Oosten, delen van Afrika). Op z’n minst dienen de politieke leiders niet weg te kijken als het gaat om deze vraagstukken.
Het hier bepleite, nieuwe geopolitieke speelveld kent ook spelers die nog niet genoemd zijn maar die ons als burger inspireren met hun poëzie, muziek, dans en beelden, vaak grensoverstijgend maar altijd betrokken bij de wereld om ons heen. Zoals de sporters in Tokio. Hun Amor Mundi (liefde voor de wereld) is afwezig in de gevestigde analyses maar draagt wel bij aan het bij voorbaat failliet verklaren van welke nieuwe Koude Oorlog ook.
Neem bijvoorbeeld het vraag-en-antwoordspel in het lied van Nobelprijswinnaar Bob Dylan:
Yes, and how many years must a mountain exist Before it is washed to the sea? And how many years can some people exist Before they’re allowed to be free? Yes, and how many times can a man turn his head And pretend that he just doesn’t see?
The answer, my friend, is blowin’ in the wind The answer is blowin’ in the wind
Naschrift: Nederland kent een onafhankelijke Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) die de regering en het parlement voorziet van adviezen ( www.adviesraadinternationale vraagstukken.nl). Binnen de raad bestaan er enkele vacatures. Ik heb gesolliciteerd en een publiek sollicitatiedocument opgesteld (te raadplegen via http://www.asom.org/Documenten/PublieksollicitatiedocGiepHagoort-AIV.pdf ). Ik maak dit via onder andere joop.nl bekend om het geopolitieke ‘old boys & ladies network’ open te breken. Ik kies voor transparantie en vind het noodzakelijk dat de sollicitatiesprocedure kenbaar moet zijn, inclusief de lijst met kandidaten.
Delen:

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

avatar

Reacties (27)

OlavM
OlavM29 jul. 2021 - 10:28

[Dit betekent een verruiming van de regel dat elke vorm van politieke, religieuze of raciale propaganda verboden is.] Het is altijd een illusie geweest dat sport en politiek gescheiden zouden zijn. Duidelijke voorbeelden zijn de in het artikel vermelde Spelen in Berlijn in 1936 (een en al propaganda voor het nazisme, vooral het -filmtechnisch overigens bijzondere en geavanceerde)- tweedelige filmverslag van Leni Reifensahtl) .de vroeger zwaar van doping voorziene sportlieden van Oost-Europa en de Black Power-vuisten in Mexico (1968).

2 Reacties
The Apple
The Apple29 jul. 2021 - 17:29

Natuurlijk is dat zo. Tegelijk is het zo dat de films van Leni Riefenstahl monumenten zijn in de filmgeschiedenis en dat de halve wereld rondrijdt in een VW. In zekere zin verschilt ze niet werkelijk van John Wayne, alleen is ze verreweg superieur als het gaat om haar bijdrage aan het ontwikkelen van de "beeldtaal". In dat opzicht was John Wayne op zijn best een gladde imitatie, "Das Blaue Licht" - https://www.youtube.com/watch?v=wUNsIQ7lBHg

The Apple
The Apple29 jul. 2021 - 17:44

Buitengewoon manipulatief en "rucksichtslos" als het er om ging om de absolute top te bereiken in een door mannen gedomineerde wereld, waarbij ze tegelijk een onvoorstelbare hoeveel persoonlijke moed ten toon spreidde. Ik heb opnames gezien van de dinge die ze deed, waar zelfs een stuntman bij achter zijn oren zou krabben: werkelijk levensgevaarlijk. Vergelijk haar in dat opzicht eens met Marlene Dietrich, nou,,,,., dan schieten woorden tekort.

The Apple
The Apple29 jul. 2021 - 6:43

Ach, laat iedereen toch doen waar hij zin in heeft. Wij hebben nu weer een lokale held, die olympisch kampioen surfen werd. "Baia Formosa, voor een ogenblik het meest bekende dorpje op deze planeet." Daar zit geen spoortje xenofobie of andere valse sentimenten bij. Ze zijn dolgelukkig daar. en het is een mooie gelegenheid om een mooie foto te plaatsen van de plek waar de olympisch kampioen zijn eerste stappen zette. Direct bij mij om de hoek, op 2,5km afstand. Moet je wel eerst even de Rio Curimatau oversteken, waarvan de brede baai een waar paradijs voor Kitesurfers is - http://www.canguaretamadefato.com/2021/07/a-cidade-mais-conhecida-do-planeta-do.html Als ik voetballer was zou ik overigens wel knielen. Of mijn vuist opsteken, zou ik lid van de Black Panthers zijn.

4 Reacties
Grietje Genot
Grietje Genot29 jul. 2021 - 12:09

Ja, en straks weer iemand die de Hitlergroet brengt, of iemand met een witte puntmuts: de populariteit van 'n gedachtegoed kent pieken en kent dalen; - dat dáár heb je 'm, een olympische gedachte.

The Apple
The Apple29 jul. 2021 - 16:52

Grietje - Ik heb liever dat ze zichtbaar zijn, dan dat ze onzichtbaar zijn, want zolang ze niet aan de macht zijn, zijn ze vooral belachelijk en dat is hun achillushiel. In mijn ogen zijn de fascisten die steeds maar volhouden geen fascisten te zijn het gevaarlijkste. De fascisten die zich verstoppen achter eufemismen en ingewikkelde verhalen waarin ze de ander beschuldigen van wat ze zelf doen, Hitler een socialist was en Churchill een held. Overigens geloof ik niet dat de "Olympische Gedachte" het gebod in zich houdt om niet te laten zien wie je bent en waar je voor staat. Ook niet dat je dat wel moet of dat de spelen uitsluitend bedoeld zijn voor het promoten van nationalisme. Sorry, maar ik kan daar eigenlijk geen kant mee uit. Laat maar zo.

Grietje Genot
Grietje Genot29 jul. 2021 - 18:07

Tja, maar dan maak je iedereen die zich niet uitspreekt verdacht.

The Apple
The Apple30 jul. 2021 - 1:32

Sorry, maar dat is absoluut niet de bedoeling. Ik doe zelfs het tegendeel en maak bovendien even reclame voor de fantastische plek waar ik woon. De essentie -van de spot- van mijn reactie is juist , dat ik alleen maar doe wat iedereen doet en waar iedereen zich aan laaft. Jessus, nou probeer ik zo normaal te doen dat het niet meer normaal is, is het niet goed.

Grietje Genot
Grietje Genot28 jul. 2021 - 23:59

Afgelopen zondag was Roxane van Iperen op de treurbuis die omstandig betoogde dat 't 'consumentenactivisme' geen deuk in een pakje boter slaat, en, omdat het slapende reuzen wakker schudt, vaak het tegendeel bewerkstelligt dan 't beoogt. Het wachten is op een Russische atleet die met zijn handen een brandstapel voor homo's verbeeldt, of een Chinees die de Oeigoeren piepelt. Trouwens, ik schaar onze hockeyjongens en -meisjes ook onder wellness-rechts. Geef mij de Koude oorlog maar, o, heer. Met die 'morele herbewapening' gaan we 't niet redden.

1 Reactie
Grietje Genot
Grietje Genot29 jul. 2021 - 9:16

dan 't beoogt = van wat 't beoogt

Ivan61
Ivan6128 jul. 2021 - 13:03

Ik zie sporters in een hotel 10 vast zitten. Andere wordt van een tennisveld weggereden. Op EK hartstilstand en de wedstrijd moest doorgaan. Laten wij virus ontploffingen niet vergeten. Willen de activisten iets echt veranderen of aan de rest van de wereld laten zien hoe geweldig zij zijn? Pak de macht aan. Grote sportbonden die alles bepalen bijvoorbeeld, Techreuzen worden steeds rijker en bepalen steeds meer wat mag en wat niet. De rijkste mensen vliegen kwartier ruimte in en wij krijgen binnenkort steeds meer vluchtelingen hier. En even iets over EU en gebrek aan daadkracht. Wijze koppen in Brussel kunnen eerst grote klus binnen EU klaren als dat om mensenrechten gaat. Een menselijke en warme oplossing voor alle mensen vast zitten in AZC in Zuid Europa. Belarus haalt mensen uit arme landen en dumpt ze EU in. Hoe lang blijft Hongaarse muur staan? Nederland laat tolken in Afghanistan stikken. Korte overzicht van problemen en kwesties en dan moeten wij actie voeren rondom OS. Dat helpt zeg.

EenMening
EenMening28 jul. 2021 - 12:51

"Daarvoor heeft hij wel 355 pagina’s nodig gehad om te wijzen op de grote gevaren van de grote ‘ontregelaars’ China en Rusland." Als je geen oog hebt voor een naar hegemonie strevend China, sta je ver af van de realiteit Het is hetzelfde soort wensdenken dat je in de jaren 30 zag, toen nazi-Duitsland een steeds grotere bedreiging werd voor de rest van Europa: "1938 - peace in our time". Alleen Winston Churchill had daar toen oog voor, alleen hij besloot in juni 1940 door te vechten tegen Hitler. De andere Westerse politici, inclusief Chamberlain, sloegen zijn waarschuwingen helaas in de wind en dachten dat er met Hitler wel te praten viel. Een verschrikkelijke Wereldoorlog was nodig om nazi-Duitsland en Japan te verslaan. Sinds president Obama hebben de Amerkanen dit wel in de gaten ën handelen daar ook naar door bijvoorbeeld de claims van China met betrekking tot de Zuid-Chinse Zee aan te vechten. In Europa moet dit inzicht nog indalen.

3 Reacties
Herr Vorragend
Herr Vorragend28 jul. 2021 - 16:17

“ In Europa moet dit inzicht nog indalen” Klopt idd helemaal. Alleen het VK begrijpt het (maar dat behoort niet meer tot de EU) en hebben een Carrier Strike Force naar de Zuid-Chinese Zee gestuurd met als centrale het vliegdekschip Queen Elizabeth met een formidabele luchtmacht van 40 F-35 stealth-jets Daarin varen overigens wel EU en VS schepen mee zoals ZMS Evertsen. En voor de rest? Who cares.

Griezel in post-gezellig Nederland
Griezel in post-gezellig Nederland28 jul. 2021 - 18:30

Wat als China ging kutten in de golf van Mexico?

Herr Vorragend
Herr Vorragend28 jul. 2021 - 21:21

@Griezel Het verschil is dat de Golf van Mexico niet in haar geheel geclaimd wordt door welk land dan ook. Dat zou ook vreemd zijn want er liggen veel landen aan die golf. De Zuid-Chinese Zee wordt vrijwel geheel geclaimd door China terwijl aanliggende landen als Vietnam, Maleisië en de Filipijnen daar ook rechten hebben. Ook de belangen van Taiwan, Zuid Korea, Japan en Australië worden ernstig geschaad als men toegeeft dat alleen China de soevereiniteit over de Zuid Chinese Zee heeft.

Sam V
Sam V28 jul. 2021 - 10:35

Dus de Westerse burger gaat het geopolitieke landschap veranderen. Wel goed dat wij het beter weten en de rest van de wereld het licht zullen doen laten zien.

Jozias2
Jozias228 jul. 2021 - 10:30

Vreemd dat wel het knielen wordt genoemd en de transgender bandjes terwijl de sporters die echt principieel zijn de sporters zijn die hun droom om op de Olympische spelen uit te komen laten varen omdat ze weigeren tegen een Israëlische sporter uit te komen. Qua principes kunnen de voetballers daar nog een voorbeeld aan nemen maar tegelijk ook een voorbeeld dat het vermengen van sport en politiek/activisme ook ongewenste uitkomsten kan hebben.

4 Reacties
DonkerekamervanDamocles
DonkerekamervanDamocles28 jul. 2021 - 12:18

Niet tegen een sporter uit Israël willen uitkomen, is dat geen onverholen antisemitisme?

Jozias2
Jozias228 jul. 2021 - 12:35

@donkerekamer Niet als het is vanwege bijvoorbeeld de bezetting van de Palestijnse gebieden door Israël of de schending van mensenrechten door Israël. Het is niet zo dat er niet gesport wordt tegen iemand met het joodse geloof die een andere nationaliteit heeft. Dan zou het anti semitisme zijn.

Martin108
Martin10828 jul. 2021 - 12:43

@Damocles Is een protest tegen de slechte behandeling van de Palestijnen en de nederzetting die indruisen tegen meerdere VN resoluties per definitie antisemitisme?

Martin108
Martin10828 jul. 2021 - 12:45

En is een oproep om het WK in Dubai te boycotten wegens de mensonterende behandeling van immigranten arbeiders aldaar dan automatisch islamofobie?

Martin108
Martin10828 jul. 2021 - 10:29

Benieuwd hoeveel vrijheid om te protesteren de atleten in China krijgen bij de winterspelen. Het IOC moet eens bij zichzelf te raden gaan of de OS in landen moet worden gehouden met twijfelachtige regimes. Maar gezien het hele lage draagvlak in de meeste westerse democratieën blijven er dan wellicht weinig landen over...

2 Reacties
Geen3
Geen328 jul. 2021 - 11:42

Mee eens Martin108. Maar veel mensen vinden ‘het regime’ in Nederland ook twijfelachtig!

Martin108
Martin10828 jul. 2021 - 12:40

@Geen Klopt, maar hier mogen we dat ten minste vinden en vooral ook uiten.

DonkerekamervanDamocles
DonkerekamervanDamocles28 jul. 2021 - 8:59

Dus in Tokio zou het niet verboden zijn voor de Joodse sporters om een keppeltje te dragen tijdens het sporten, als het tenminste niet in de weg zou zitten? Zag bij het badminton een dame meteen hoofddoek sporten dus het antwoord zou ja moeten zijn. Persoonlijk vind ik dat activisme en Olympische Spelen elkaar zouden moeten uitsluiten want het gaat primair om de sport en nergens anders om. Las trouwens in de Volkskrant een stuk van Peter de Waard om tijdens de Olympische Spelen nationale vlaggen en volksliederen maar af te schaffen want nationalisme is niet meer van deze tijd dus ik bevind me in goed gezelschap, me dunkt…

2 Reacties
Griezel in post-gezellig Nederland
Griezel in post-gezellig Nederland28 jul. 2021 - 18:40

als nationalisme niet meer van deze tijd is zijn eigenlijk alle landencompetities niet meer van deze tijd dus geen ek en wk wat dan ook meer

Karingin
Karingin28 jul. 2021 - 20:28

Leuk bedacht dat het uitsluitend om de sport zou moeten gaan, maar de toewijzing alleen is al behoorlijk politiek en landen ge(mis)bruiken het zelf dus ook om politieke statements te maken