Gemeenschapszin en de Sint
Als we nu eens de mijter van Sinterklaas versieren met de drie symbolen van de monotheïstische religies; een davidster, een kruis en een rode halve maan.
Na mijn vorige sombere column las ik het boek "De leegte voorbij – op zoek naar een verhaal dat ons verbindt" (Prometheus 2023). In dat boek wordt een twintigtal bekende publicisten en columnisten de vraag voorgelegd of zij, zoals zovelen, de leegheid herkennen in de huidige maatschappij en wat je daar aan zou kunnen doen.
Rode draad in de antwoorden is dat er inderdaad een groot gebrek is aan een overkoepelend verhaal. Iets wat ons allen min of meer verbindt – een gezamenlijk ideaal – gezamenlijk geloof, visie of vergezicht. Ons voorgehouden ideaal beperkt zich thans tot veel verdienen, veel consumeren, altijd briljant zijn en vooral werken aan je individueel welzijn. Gemeenschapszin en onderlinge menselijke betrokkenheid wat in het verleden een normaal onderdeel was van maatschappelijke omgangsvormen is voor een groot deel verdwenen.
Of zoals Margret Tatcher dat verwoordde: "Er bestaat niet zoiets als een gemeenschap er bestaan alleen maar personen". Of zoals Mark Rutte half lachend en smuilend zei: "Wie last heeft van een visie moet naar de oogarts".
Ondertussen worstelt de maatschappij met een gevoel en ervaring van zinloosheid.
Die zinloosheid oplossen kan volgens alle schrijvers alleen maar door het terughalen van gemeenschapszin. Over hoe je dat moet doen komen diverse meningen aan bod.
Nou is het Sinterklaasfeest bij uitstek een wijze om op micro- maar ook op macroniveau gemeenschapszin te scheppen. Daarom nu hier het verhaal van Sinterklaas want die man had het ook niet gemakkelijk. Toegejuicht maar ook verguisd. Verbannen en weer naar binnen gehaald. Hierbij zijn verhaal.
SINT NICOLAAS
Sint Nicolaas heeft echt bestaan. Het was een katholieke bisschop die leefde in de vierde eeuw in Myra, een plaats die nu in Turkije ligt. Van de bisschop was bekend dat hij veel mensen geschenken gaf en hij stierf op 6 december 342. In het jaar 550 werd hij door de katholieke kerk heilig verklaard. Na die tijd werden vele kerken en kathedralen naar hem genoemd en in het katholieke Europa werd zijn sterfdag herdacht door het aan elkaar geven van geschenken.
De machtige katholieke kerk leed in Nederland echter een nederlaag in de Tachtigjarige Oorlog. Die oorlog tegen het katholieke Spanje eindigde in 1648 door de overwinning van de geuzen, lees de calvinisten. Na deze overwinning werd het uitoefenen van het katholieke geloof zeer bemoeilijkt. Calvinisten wilden dit "valse" geloof helemaal verbieden maar ze kwamen erachter dat dat slecht zou uitwerken voor de handel. Dus werden katholieken gedoogd. De katholieke Sint Nicolaas moest echter helemaal verdwijnen.
Die totale verbanning werd opgeheven bij de intocht van de Franse troepen van Napoleon in 1795. "Vrijheid-gelijkheid-broederschap". Alle geloven zijn gelijk dus ook het katholieke geloof en daarmee kwam ook, tot ergernis van de calvinisten, Sint Nicolaas weer terug. Ook na de terugtrekking van Napoleon in 1814 bleef die vrijheid bestaan.
Die vrijheid van geloof en dus ook het optreden van de Sint kwam nog sterker naar voren door de grondwetswijziging van de staatsman Thorbecke in 1848. Sinterklaas werd nu een volksfeest wat uitbundig werd gevierd, zowel thuis als op straat. Dit lokte nieuwe ergernis op en rond 1880 tot een verbod. Deze keer van de gegoede burgerij, de liberalen. Volgens hen was het feest verworden tot een banale vreet- en slemppartij voor leeglopers.
Sinterklaasfeesten op straat werden verboden en Sint werd verbannen naar de huiskamer. In die huiskamer werd het een cadeautjesfeest niet alleen van katholieken. Het heilige en katholieke ging er een beetje af en Sint Nicolaas werd Sinterklaas.
Dat ging zo'n 50 jaar goed. In de dertiger jaren, de beruchte crisisjaren, diende zich echter een nieuwe vijand aan. Deze keer de socialisten. Zij vonden Sinterklaas een kapitalistisch gedrocht in stand gehouden door het grootwinkelbedrijf. Maar ja de kinderen van socialisten begrepen niet waarom de Sint hun huisje voorbijging en keken daar hun ouders voor aan. Tja wat doe je dan als liefhebbende vader en moeder?
Rond het jaar 2000 keerde de milieubeweging zich nog tegen de jaarlijkse Sinterklaasverspilling maar ook deze keer overwon de Sint. Rond dat zelfde jaar dreigde de Kerstman met zijn arreslee de Sint weg te drukken maar onder druk van de vele Sinterklaasminaars besloot de middenstand pas na 6 december kerstspullen te etaleren.
Sinterklaas is weliswaar de eeuwige winnaar maar ook altijd omstreden.
Maar zou het daarom geen tijd worden om van Sinterklaas een feest te maken voor iedereen?
Als we nu eens de mijter van Sinterklaas versieren met de drie symbolen van de monotheïstische religies; een davidster, een kruis en een rode halve maan. Om aan de seculiere ideologieën tegemoet te komen wordt de pij van Sinterklaas versierd met de rode roos van de socialisten, de bliksemflits van de anarchisten, hamer en sikkel voor de paar overgebleven communisten en tenslotte het logo van de liberalen. Omdat niemand dat logo kent doen we het voorlopig met een zak geld.
Na eeuwen strijd eindelijk een multiculturele, multireligieuze en multi-ideologische Sint. Met recht een goedheiligman voor iedereen. En daarmee ook een gemeenschapsbevorderaar .
Hoera voor de Sint! Hoera voor ons allemaal opdat we niet alles maar wel veel weer samen zullen gaan doen.
Praat mee
Reacties (12)
"Als we nu eens de mijter van Sinterklaas versieren met de drie symbolen van de monotheïstische religies; een davidster, een kruis en een rode halve maan. Om aan de seculiere ideologieën tegemoet te komen wordt de pij van Sinterklaas versierd met de rode roos van de socialisten, de bliksemflits van de anarchisten, hamer en sikkel voor de paar overgebleven communisten en tenslotte het logo van de liberalen. Omdat niemand dat logo kent doen we het voorlopig met een zak geld."
Ja, laat het maar aan de ideologisch ingestelden over om een feestje te vergallen. Ik moet aan Boudewijn Büch denken, die schreef ooit een boekje over de Maoïstische studentenbeweging van de jaren '60 waarin het kerstfeest ook aangepast moest worden aan de ideologie:
"Sirius en ik gingen naar de keuken en troffen Dolf aan terwijl hij kerstballen rood zat te verven. Hij had al een piek gemaakt. Zij bestond uit een stukje elektriciteitspijp waarop hij een groot portret van Mao had geplakt. Aan rood geschilderde trompetjes had hij kleine briefjes geplakt waarop leuzen uit Het rode boekje waren getypt. Met waterverf had hij alle lampjes van de kerstboomverlichting rood gemaakt.
‘Zullen we de boom ook rood spuiten?’ stelde ik voor.
‘Je denkt zeker dat je geestig bent?’ zei Dolf.
‘Nee, Dolfje, dat leer je hier gauw af. Geestigheid schijnt niet de sterkste kant van het maoïsme te zijn.’ "
Het boekje bezit ik niet maar het verhaal komt me akelig bekend voor.
DanielleDefoe,
Het staat bij mij op de plank. Geen goed boek in allerlei opzichten, maar wel bij vlagen vermakelijk.
De humorloosheid van lui die recht in de leer zijn is een ernstige tekortkoming.
Als je wil verbinden zou je alle religieuze verwijzingen moeten verwijderen, dan kunnen de wel-denkende mensen ook met een onbezwaard gemoed meedoen en wordt er niemand uitgesloten.
Wat wél zinvol zou zijn is verhalen opdiepen. Ik ben opgevoed met de spin Anansie verhalen, elke deel van de wereld heeft zo zijn eigen boemannen en heiligen. Het kan geen toeval zijn dat Sint een dronken neef heeft die de Kerstman is, het is dezelfde behoefte in verhaalvorm.
Zoek de overeenkomsten, niet de verschillen. De bakermat van de beschaving stond in Perzië maar van de échte beschaving diep in donker Afrika. En natuurlijk in Noord en Zuid Amerika. En bij de Inuit en de Aboriginals. Je weet dat de fabels, gelijkenissen en boemannen op elkaar lijken.
En laat Sinterklaas daar maar langzaam naar toe groeien. Voor het magisch denkende kind maakt het allemaal niks uit, goed gedrag wordt beloond. De volwassenen moeten een flink end uit de buurt blijven. Of nou ja, iemand moet natuurlijk de schoenen vullen en zo...
SantaMyra, een Turkse vrouw die niet de hebberigheid stimuleert in kinderen, maar vraagt hen iets weg te geven aan een ander kind.
En dat een dag na Sinterklaas vieren.
Roetveegpieten refereren naar schoorstenen die niet meer passen in de belevingswereld van jonge kinderen. Ik ben om die reden dan ook nooit gelukkig geweest met die oplossing.
Ik ben wel voorstander van de 'vrije Piet'. Iedere Piet mag dan zijn zoals ie is, wat natuurlijk heel modern en inclusief is, passend in de huidige tijd. Dat komt in de praktijk dan neer op kleurenpieten inclusief zwart en wit. Immers, als alle kleuren mogen, dan mogen zwart, wit en grijswaarden natuurlijk ook.
Dan hebben de veranderaars een beetje hun zin, maar de klassieke Zwartepietliefhebbers ook. In theorie verandert er zelfs niets, want het is nooit verboden geweest om je te schminken in welke kleur dan ook.
@Stokkickhuysen
-------------
Het is vermoedelijk iets te subtiel voor je, maar je kunt inderdaad veranderen door niet te veranderen.
"Als we nu eens.."
Het idee dat de bijna heidense sint een multi-religieus Zwitzers zakmes zal worden is ongewenst en vergezocht. Welke 'we' heeft hier eigenlijk de regie? De verkopers denk ik. Dus het lijkt me dat het eerder zo word dat er geen tekens meer overblijven inplaats dat ze allemaal verenigt worden. En inplaats van een piet een elf. En in plaats van Spanje de noordpool. En als ie dikker word lijkt hij wat minder bedreigend.
Geen religieus gesol met de sint. Laat aub die monotheïstische symbolen maar weg.
Moderne cultuur veranderd te snel om een coherente gemeenschap tussen de generaties te vormen.
[Zij vonden Sinterklaas een kapitalistisch gedrocht in stand gehouden door het grootwinkelbedrijf.]
Een "gedrocht" zou ik het niet noemen, maar dat het grootwinkelbedrijf er belang bij had en heeft is duidelijk. Dat geldt trouwens ook voor Kerstmis.
Een Sinterklaas voor alle gezindten en geestelijke stromingen is in principe geen gek idee, maar dan zonder enig religieus of politiek symbool, want dat geeft geheid moeilijkheden, en dan is de gemeenschapszin als sneeuw voor de zon verdwenen! Verder moet Zwarte Piet er toch echt buiten blijven, en daarbij zal dan weer een groepje farizeïsche fanatiekelingen zich waarschijnlijk niet kunnen neerleggen. Kortom: grote heibel en ruzie in de tent rond Sinterklaas!
Dus: zullen we het eerst maar een tijdje aanzien met roetveegpieten en wat mij betreft regenboogpieten?
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Meld je hieronder gratis aan voor Joop NL. Iedere donderdag een selectie opvallende nieuwsverhalen, opinies en cartoons in je mailbox.
Kinderen doen niet aan religie, doen niet aan politiek , doen niet aan propaganda.
Het oude VLL werkblad met het plaatje, dat de paus moest voorstellen, als een van de weinige woorden met de au, net als pauw, werd nooit als paus herkend, wel als sint.
Bij alle kinderen!