Geen chocolade met vieze bijsmaak in de Amsterdamse haven

Amsterdam heeft de grootste cacaohaven van de wereld, een belangrijke schakel in de keten van de chocolade-industrie. De productie van chocolade, bijvoorbeeld in Sinterklaasletters, brengt nog altijd veel ellende met zich mee. Niet alleen slavernij, maar ook ontbossing, milieuschade, schrijnende armoede, arbeid onder zware en gevaarlijke omstandigheden en kinderarbeid. De Amsterdamse Haven is een uitgelezen plek om te zorgen dat de chocolade die op de Europese markten verkocht wordt, duurzaam wordt.

In 2003 veroorzaakte de Nederlandse journalist Teun van de Keuken veel ophef door zichzelf aan te geven omdat hij chocoladecrimineel zou zijn, medeplichtig aan (kinder)slavernij. Het onderwerp krijgt sindsdien regelmatig aandacht. In 2009 begon Oxfam de campagne ‘Groene Sint’, om meer duurzame chocoladeletters te krijgen. Een en ander leidde in 2010 tot het ondertekenen van een ‘Intentieverklaring duurzame cacao’ door bedrijven en overheid. Doelstellingen waren om in 2012 alleen nog maar duurzame chocoladeletters te verkopen in Nederland, dat in 2015 50% van alle cacaoproducten in Nederland duurzaam zou zijn en in 2020 80%. Ook in de Amsterdamse gemeenteraad werd gedebatteerd over chocola, hier werd besloten dat ook de haven van Amsterdam een partij moet zijn in deze overeenkomst.

Dat is maar goed ook. We vinden dat we in Nederland geen producten zouden moeten kopen of verkopen, die bijdragen aan mensenrechten- en milieuschade. Dan moeten we ook geen geld aan die producten willen verdienen als doorgeefluik ván die producten. Als je geen slaafchocola wil eten, moet je ook niet meehelpen aan het vervoer of de productie ervan. Nog afgezien van deze morele claim, is de haven gewoon een hele voor de hand liggende plek om chocola te verduurzamen, aangezien alle chocola zich op die plek in de keten verzamelt. De haven erkent dat ook op zijn website: ‘De noodzaak tot een transparante certificering van grondstoffen en ketens is groot en een belangrijke verantwoordelijkheid, waar wij als schakel in de logistieke keten graag over meedenken.’

Maar niet alleen op cacao zijn de havens een cruciale speler, ook tal van andere commodities gelinkt aan ontbossing, mensenrechtenschendingen en klimaatverandering komen via onze havens binnen. Soja, palmolie, hout: Nederland is één van de grootste importeurs van Europa, maar we nemen slechts zeer beperkt onze verantwoordelijkheid. De Amsterdamse Haven zet de laatste tijd bemoedigende eerste stappen op dit terrein, maar vanzelfsprekend kan de Amsterdamse Haven dit niet alleen opknappen. Rotterdam, en liefst ook Antwerpen en Hamburg, moeten betrokken worden bij duurzame initiatieven rond havens. De overheid en havens moeten met een gezamenlijk actieplan komen om te zorgen dat Nederland geen doorvoerland blijft van producten waar zoveel narigheid aan kleeft.

Eerste stap is dat er zoveel mogelijk transparantie komt over de herkomst van chocolade en andere problematische importgoederen. Als je niet weet waar de chocola geproduceerd is, en of daar bijvoorbeeld kinderarbeid aan te pas gekomen is, kun je er ook niets aan doen. Daarnaast zou de verantwoordelijkheid voor het leveren van deze transparantie bij de partij moeten liggen die de chocola door de haven wil vervoeren. Als die niet kan aantonen dat de chocola niet duurzaam is, zou de haven de schepen of de vracht moeten weren. In een iets mildere variant van die eis zou de haven tenminste kortingen kunnen geven aan gegarandeerd duurzame chocola, en juist hogere tarieven als de herkomst niet gegarandeerd duurzaam is.

Nederland als handelsland heeft een unieke positie om duurzaamheid aan te jagen door eisen te stellen aan wat wij verhandelen. Decennia hebben de havens zonder enige check allerlei dubieuze producten overgeslagen. We moeten alles op alles zetten om klimaatverandering en uitbuiting een halt toe te roepen. Dat betekent ook de handel opschonen en zorgen dat wij juist duurzame productie stimuleren. Zodat niet alleen wij elk jaar van een eerlijke chocoladeletter kunnen genieten, maar in Afrika en Zuid-Amerika de productie van palmolie, soja en cacao ook echt bijdraagt aan een duurzame wereld.