Geef het schip van staat een nieuwe bemanning

Een nieuwe bestuurscultuur, het beter informeren van de Tweede Kamer, het verbeteren van de gefinancierde rechtshulp en het in wetgeving inhoud geven aan de menselijke maat, zullen de kwetsbaarheid van Nederlandse burgers op allerlei terreinen niet kunnen uitbannen. Daarvoor is een nieuwe generatie politici nodig. Die definitief afrekent met een niet meer toekomstbestendige oude politieke cultuur. Waarin machtsdenken en schimmige achterkamertjes politiek als acceptabel en in het landsbelang werd gezien. Een verouderde politieke cultuur waar de gewone burger weinig aan heeft. Die heeft belang bij twee wezenlijke fundamenten van een rechtsstaat. Rechtszekerheid en geborgde rechtsbescherming. Zeker als die kwetsbare burger vermorzeld wordt door een overheidsapparaat waarop zelfs de politieke bazen volledig de grip kwijt zijn.

Dat is de belangrijkste conclusie die uit het notulendebat getrokken moet worden. Een volledig stuurloze overheid. Met politiek verantwoordelijke bewindspersonen die, na jaren van afbraakbeleid, wanhopig vaststellen dat het schip van staat aan een grondige modernisering toe is. Zodat het weer een vlaggenschip is waar alle burgers trots op kunnen zijn. Vooral de meest kwetsbare burgers. Zo’n vlaggenschip bouw je niet met een opdracht om het geschaad vertrouwen te herstellen in een formatieproces. Iedere deskundige scheepsbouwer weet dat. Dat is slechts het weghalen van een zwakke plek. In een totaal verouderd schip.

Helaas moet bij het ontbreken van een nieuwe generatie politici met voldoende competenties en vliegjaren het bestaande staatsschip noodgedwongen met een min of meer ongewijzigde bemanning het reparatiedok in. Welke bemanning op enkele terreinen vakkundig bijgeschoold moet worden. Om de grip terug te krijgen op het te moderniseren schip van staat.

Een verplichte cursus zelfreflectie kan wellicht helpen om inzicht te krijgen in eigen tekortkomingen. Zelf ben ik een uitgesproken voorstander om de bemanning een cursus risicomanagement voor gevorderden te laten volgen. Om hen te leren om voortaan eerst vooraf grondig na te gaan wat de gevolgen kunnen zijn voor gedupeerde burgers als onverhoopt de Wet van Murphy onverwacht zal opduiken in het uitvoeringsproces van de te nemen overheidsmaatregelen. Zoals bij de toeslagenaffaire zo duidelijk naar voren is gekomen.

Met zo’n gedegen risico aanpak kan voorkomen worden dat slachtoffers van de ene naar de andere ellende rollen. En daarop slechts als reactie van de overheid krijgen dat de verantwoordelijke bewindspersonen hun stinkende best gaan doen om hun ellende op te lossen. Maar dat niet in daden kunnen hard en waarmaken. Zoals tot nu is gebleken in de toeslagenaffaire. Waarbij tot overmaat van ramp in zo’n voor de slachtoffers rampzalige situatie enige zelfreflectie bewindspersonen ook niet leert om dan gewoon op te stappen. Om de klus aan meer bekwame en competente collega’s te kunnen geven.

Voorlopig zal de kwetsbaarheid van burgers derhalve gewoon blijven. Ook onder een nieuw te vormen kabinet. Dat zal binnen de huidige politieke constellatie niet meer kunnen zijn dan oude wijn in nieuwe zakken.