Geef extreemrechts geen reden om te jammeren

D66 en GroenLinks gaan na de gemeenteraadsverkiezingen niet met extreemrechts in een college zitten, lieten ze zo’n anderhalve week geleden weten. Dat was toen nieuws, althans: alle media meldden het. Waarom weet ik niet, want het lijkt me nogal wiedes dat die twee partijen niet met de PVV of Forum voor Democratie zullen samenwerken. Beide kampen hebben niets, maar dan ook helemaal niets gemeen. Hoe zou een gezamenlijk coalitieakkoord er dan moeten uitzien?

PVV-leider Geert Wilders bespeurt kennelijk wel mogelijkheden, want hij schreeuwde (zoals gebruikelijk) moord en brand toen de twee progressieve partijen de PVV de deur wezen. Hij beschuldigde D66 en GroenLinks van arrogantie en noemde ze zelfs ‘de nieuwe fascisten’. Ach ja. De reactie van een Forum-woordvoerder leek me iets meer ter zake doen: ‘Komt mooi uit want wij willen ook niet met hen regeren.’

Maar hiermee was het uitsluithoofdstuk nog niet ten einde. Want SP-leider Lilian Marijnissen vindt dat D66 en GroenLinks geen recht doen aan de mensen die ‘genoeg hebben van de huidige politieke gevestigde orde’. ‘Sommige linkse partijen kijken neer op de kiezers van bijvoorbeeld Wilders, maar ik denk dat dat absoluut niet de weg is,’ zei ze afgelopen weekend voor de radio.

Wil Marijnissen dan wél met Wilders of Thierry Baudet zaken doen? Nee, dat natuurlijk niet, haastte ze zich te verklaren. Maar D66 en GroenLinks maken er een campagnethema van en dat deugt niet, betoogde Marijnissen (tijdens een campagne-interview).

Eerlijk gezegd: het verschil is mij te subtiel. D66 en GroenLinks willen niet met de PVV of FvD besturen. De SP wil het ook niet. De PvdA, die zich er bij mijn weten niet over heeft uitgelaten, ongetwijfeld evenmin. Zelfs VVD-leider Mark Rutte en zijn CDA-evenknie Wopke Hoekstra wijzen een gezamenlijk college af. Kortom: niemand wil dat straks met PVV en Forum de krachten worden gebundeld. Daar hoeven we toch verder niet ingewikkeld over te doen? Ik begrijp dat politieke partijen in deze periode nijver op zoek zijn naar een profileringsitem, maar dit lijkt wel erg veel op Haags gekissebis.

Je kunt je wel afvragen of het vooraf uitsluiten van officieel verkiesbare partijen tactisch zo handig is. Het lijkt mij nogal vanzelfsprekend dat D66 en alles wat links daarvan opereert niks te maken wil hebben met extreemrechts. Maar is het raadzaam dat al in de aanloop naar de verkiezingen zo nadrukkelijk kenbaar te maken? Je kunt na de verkiezingen ook gewoon praten met deze partijen. Zo’n gesprek hoeft niet veel langer dan een minuut te duren. Je vraagt de plaatselijke Forum- of PVV-delegatie of ze afstand wil nemen van haar partijprogramma. Luidt het antwoord ‘nee’ (en het zál ‘nee’ luiden) dan zijn de collegeonderhandelingen geëindigd.

Voordeel van deze aanpak is dat PVV, Forum of een andere extreemrechtse club zich niet kunnen beklagen dat ze al bij voorbaat ‘uitgesloten’ worden. Gejammer à la Wilders zal dan uitblijven. Ik vermoed trouwens dat PVV en Forum niet eens komen opdagen als ze uitgenodigd worden voor een overleg. Ze willen zelf ook niet.

Wat ze wel willen is de handen ineen slaan met VVD en CDA. Rutte en Hoekstra noemen dit weliswaar zeer onwenselijk, maar ze gooien de deur niet helemaal dicht. Mocht een plaatselijke afdeling van VVD of CDA wel willen toehappen, dan gaan hun landelijke partijleiders dat niet blokkeren, maak ik uit hun uitspraken op.

Ik vermoed dat zoiets hier en daar gaat gebeuren. Lang niet al die lokale afdelingen achten een akkoord met PVV of FvD immers ondenkbaar, hebben ze BNR Nieuwsradio laten weten. Een smoesje hebben ze al achter de hand: plaatselijk lijken die extreemrechtse gezelschapjes helemaal niet op de landelijke partijen en Wilders en Thierry Baudet hebben er helemaal niets over te zeggen.