Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Geef de Albert Heijn-mens geen vuurwerk, maar een kampvuur

  •  
30-12-2019
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
60 keer bekeken
  •  
sterretjes

© cc-foto: Free-Photos

Hoe bezweren we onze deprimerende geluksparadox?
We breken zo goed als zeker het vuurwerkrecord op oudejaarsavond. Waarschijnlijk gaan we ruim over de grens heen van 70 miljoen euro die we in 2011 aan vuurwerk de wereld in hebben geknald. En dat in een land dat de hele herfst op zijn kop stond omdat de ene na de andere beroepsgroep moord en brand schreeuwde. Het was ook een herfst waarin een oorlogsjournalist binnen mum van tijd 50.000 handtekeningen voor zijn middelvingeromroep “Ongehoord” bij elkaar wist te verzamelen. Het fanatisme bij de nieuwjaarsviering, het geld de lucht in knallen, staat in schril contrast met ons nationale chagrijn. Het riekt naar fatalisme: “klotetijd, dan maar feesten als een beest”. Dansen op de vulkaan.
Paul Verhaeghe, auteur en psychoanalyticus, omschrijft onze huidige mentale toestand als geluksparadox. Recentelijk zei hij in een interview in NRC Handelsblad :
"“We zitten in een geluksparadox: we wéten dat we het goed hebben, maar het voelt niet zo. De verklaring is dat wat ons echt gelukkig maakt, het sociale weefsel, juist is afgenomen. We zijn massaal zzp’er geworden, individueler en eenzamer dan ooit…”"
Zelf noem ik het “chagrijn in Albert Heijn”. Telkens als ik die supermarktketen instap vergeet ik waarvoor ik gekomen ben. Ik raak geboeid door het trieste intermenselijke schouwspel daar. Ik word een undercover-antropoloog, onopvallend observerend zoek ik naar de oorzaak van die koude eenzame grondtoon van het menselijk samenzijn daar.
Die Albert Heijn-mens staat voor Nederland anno nu. Het doelgerichte Nederland, gevangen in zijn consumentenrol. De mens die oogcontact vermijdt, geen glimlach weet op te brengen en zich met een ongekende ernst verdiept in 254 smaken chips waaruit hij “moet” kiezen. Omsingeld door materiële rijkdom en toch zo gestrest, gehaast, onhoffelijk en ongeduldig. Een horde die eigenlijk ritueel bij elkaar kruipt, maar samen eenzaam is. De consumptiecultus brengt zelden een warm wij-gevoel en troost met zich mee.
Begrijp me niet verkeerd. Ik ben me ervan bewust dat Nederland in veel opzichten een paradijsje is. Ik heb mijn jeugd doorgebracht tijdens de meest bloedige jaren van onderdrukking door de islamisten in Iran en tijdens de bombardementen van Saddam Hoessein. Maar dat samen eenzaam zijn in Albert Heijn voelt in sommige opzichten bitterder dan onze toestanden in Iran in die tijd. Als we tijdens de bombardementen van Saddam samen de kelders in moesten vluchten met de buren, voelde je in die veel te kleine, vochtige ruimte meer warmte en geluk dan in een doorsnee Nederlandse Albert Heijn anno 2019-2020. Het onbehagen in de tijden van overvloed. Dat steekt het meest.
Onze bestuurders en onze denkers weten weinig raad met dit onbehagen. Opgegroeid met een van de twee hoofdstromingen van de moderniteit, liberalisme of sociaaldemocratie, kennen ze maar twee smaken. Liberalen willen de (winst)koek nog groter, nog meer economische groei, nog meer te besteden per hoofd van de bevolking. Sociaaldemocraten denken minder aan omvang van de koek maar des te meer aan hoe de koek nog minutieuzer te verdelen valt. Nog meer bureaucraten aan de macht, nog meer formulieren, nog preciezer de belastingen innen, en nog “eerlijker” subsidies verstrekken. Het huidige gemis aan immateriële waarde is hun wezensvreemd.
De ziel is in opstand en als we niet de weg naar het licht vinden zou een vrije val naar duisternis ons lot zijn, zoals vaker in de geschiedenis. Tijd om ons te bezinnen. We weten dat de gebaande paden niet goed genoeg zijn. Veranderen vraagt om offers. Wil onze samenleving aan kwaliteit winnen, dan moeten we wellicht het “groeidogma” achter ons laten. Misschien moeten we ook een begin maken met afkicken van onze consumentistische grondhouding, willen we in ons hart en hoofd meer compassie voor elkaar kunnen kweken.
Het wordt wellicht tijd om te durven dromen over een andere betekenisgeving aan kwaliteit van het leven dan dat gelijk te stellen aan materialistische waarden. Ook het egocentrisme van moderne mens is nodig toe aan revisie. Het staat de gemiste saamhorigheid in de weg. We zijn toe aan anders samenzijn, bemoedigendere gesprekken, gedurfder ook, over nieuwe gezamenlijke idealen. Gesprekken rond een kampvuur liefst. Het vuurwerkfanatisme en ieder voor zich dansen op de vulkaan brengt ons nergens.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.