Gaat onze overheid Primark opnieuw helpen om nóg goedkoper zaken te doen?

De overheid is kritischer op mensen in de bijstand, dan op de aandeelhouders die met hun bedrijven hemel en aarde bewegen om zo goedkoop mogelijk te werk te gaan.

'Het granieten bestand.' Eens in de zoveel tijd duikt deze term weer op. Vanuit het UWV of de sociale dienst van een gemeente wordt dan zuchtend verteld over een groep mensen in de bijstand die maar lastig duurzaam aan het werk te krijgen is. Altijd valt dan weer het woord 'kaartenbak' - ook al zo'n troosteloze term. 

Als vakbondsvrouw moet ik zelf weleens zuchten over bedrijven die maar lastig mensen de mogelijkheid bieden om duurzaam een loopbaan op te bouwen. Zo ben ik momenteel druk in de weer met medewerkers van Primark die massaal de laan worden uitgestuurd. De investeerder achter de kledingketen wil via een grootscheepse reorganisatie de tent goedkoper runnen. Hoe gaat dat in Nederland? Het bedrijf, Primark in dit geval, doet via een duur advocatenkantoor met een dik pak berekeningen en mooie argumenten een melding bij het UWV. En als het UWV een ontslagvergunning afgeeft, dan kan het bedrijf redelijk eenvoudig van een grote groep mensen af. 

Ik denk dan: zou er bij onze overheid ook een kaartenbak zijn met 'granieten bedrijven'? Dus organisaties waarvan we zeggen: als deze firma's een verzoek bij de overheid indienen, voor loonkostensubsidie, of voor een melding collectief ontslag, dan gaan we daar heel kritisch mee om. Dan gaan er in de gemeentehuizen en in het hoofdkantoor van het UWV alarmbellen af. Even opletten allemaal! Ambtenaren, wees op uw hoede! Hier komt weer een bedrijf aan uit onze kaartenbak! Een ontslagvergunning gaan we zeker niet zomaar verlenen. En als er weer eens een ronde NOW-noodsteun komt, dan gaan we eerst even goed onderzoeken wat deze bedrijven nou eigenlijk bijdragen aan onze maatschappij.

Mijn stelling: de overheid is kritischer op mensen in de bijstand, dan op de aandeelhouders die met hun bedrijven hemel en aarde bewegen om zo goedkoop mogelijk te werk te gaan. Sterker nog: ik durf de stelling aan dat onze overheid van alles doet om miljardenbedrijven te faciliteren om voor een grijpstuiver zaken te doen in Nederland.

Een voorbeeld: geregeld spreek ik in winkels mensen die dolgraag in vast dienstverband zouden werken, maar die steeds weer op een andere plek 'met behoud van uitkering' werken. Ofwel: gratis arbeidskrachten voor de grote ketens, betaald vanuit onze belastinggelden. En: laten we niet vergeten dat miljardenbedrijf Primark aan het begin van de pandemie 13,2 miljoen euro noodsteun kreeg, zodat het bedrijf de salarissen kon doorbetalen.

Nu het weer goed gaat met de verkopen, zou je denken dat het tijd is voor enige wederkerigheid. Zo had Primark in 2021 een wereldwijde omzet van 6,6 miljard euro. Maar niets is minder waar: corona is nog niet eens voorbij en Primark legt nu alweer, via de aankondiging van een groot collectief ontslag, een gepeperde rekening bij de maatschappij en de medewerkers. Voor de reorganisatie is geen enkele economische noodzaak. Belangrijk detail: Primark weert vakbonden zoals de FNV bij  het overleg over een sociaal plan. Dit is in strijd met de internationale gedragsregels van het concern én in strijd met onze Nederlandse mores.

De afgelopen weken spreek ik veel medewerkers van Primark. Op hun werkkleding staat: 'I hartje Primark'. Als ik hoor met hoeveel liefde en engagement zij over hun winkel praten, dan denk ik: hield Primark maar minstens net zoveel van hen. Ongeveer 200 mensen zitten door het reorganisatieplan in onzekerheid over hun toekomst. Van de een op de andere dag kregen mensen te horen dat Primark de organisatie helemaal anders wil inrichten. 'Ze spelen met ons brood. Ik moet plotseling intern solliciteren voor een baan. Nu werk ik parttime, maar Primark wil dat ik in de toekomst altijd beschikbaar ben. Hoe kan ik dan nog voor mijn kinderen zorgen', zei een van de winkelmedewerksters. Primark verkoopt de reorganisatie aan de buitenwereld met woorden als 'loopbaanontwikkeling' en 'consistente managementstructuur'. Maar de medewerkers weten wel beter: 'ze zeggen altijd zulke mooie dingen, maar er klopt niets van. Primark op papier is totaal anders dan hoe Primark echt doet.'

In de coronacrisis hadden we het met z'n allen in ons land weleens over een 'reset'. Zaken anders aanpakken. De menselijke maat meer voorop stellen. Dat kan nog steeds. Het gaat goed met de economie. De kranten staan vol met nieuws over de 'personeelstekorten' in de winkelstraat. Hoe mooi zou het zijn dat wij als maatschappij, als UWV, als klanten en als burgers zouden zeggen: Beste Primark, we wijzen jullie plan voor een reorganisatie en massa-ontslag af. We gaan niet de kosten van de WW dragen voor het dividend van jullie aandeelhouders. Jullie hebben geweldige mensen in huis. Ga met hen in gesprek over een winkel die wellicht ietsje minder korte-termijn-cash oplevert voor de aandeelhouders, maar die wel een mooi product neerzet, waar zowel de medewerkers als de klanten én uiteindelijk ook de eigenaren trots op kunnen zijn.

cc-foto: DennisM2