Fusie GroenLinks en D66? Liever niet!

De verkiezingen voor de Provinciale Staten en de Eerste Kamer staan voor de deur, maar ondertussen woedt er een verhit debat over een eventuele fusie van de liberale middenpartijen D66 en GroenLinks. Waarom in vredesnaam? Het gaat voorlopig toch niet gebeuren, nu beide partijen electoraal in de lift zitten. Dan brengt een fusie eerder schade.

Bovendien zijn de verschillen enorm. Over mijn lijk , zo haastte Leo Platvoet van de praatgroep Kritisch GroenLinks zich te zeggen. Ondertussen organiseerde D66 in Amsterdam binnen een week twee (ik geloof zelfs drie) debatavonden over dit onderwerp. Gisteravond was ik er wederom bij, om onder meer van de jonge PvdA-campaigner Arne Mosselman te horen dat mijn bril symbool staat voor progressieve politiek dezer dagen:

Als u mij vraagt waar een progressieve partij anno 2011 voor zou moeten staan, zijn het opnieuw de mensen die onder grote, ongrijpbare structuren bezwijken. (…) Als een fusie tussen GroenLinks en D66 die progressieve partij oplevert doe ik mee. Maar ik heb zo’n vaag vermoeden dat de gemeenschappelijkheid niet in een visie op emancipatie zit. Of het aan de staat, of aan het individu is om zekerheden te zoeken. Uw overeenkomstigheid is uw Motivaction-positionering. Jan-Bert Vroege schreef vanmiddag op zijn weblog: ‘Wat ons bindt is dat wij optimistisch en toekomstgericht zijn.’ Wanneer uw gemeenschappelijke factor vanavond uw eigen toekomstpositivisme is, zou ik geen fusie adviseren. U leest wellicht dezelfde krant, houdt van dezelfde cabaretiers en draagt net zo’n bril als Jeroen Mirck, maar in navolging van Jan Nagel’s geraniumclubje een politieke partij op lifestyle baseren lijkt mij onverstandig.

Grappige column van Mosselman, maar de discussie ging natuurlijk niet over lifestyle. Natuurlijk voldoen veel kiezers van GroenLinks en D66 aan een bepaald profiel, de zogenaamde ‘opwaarts mobielen’ van onderzoeksbureau Motivaction. Ik ken dat model goed, heb er jarenlang als redacteur van Adformatie over geschreven.

Ook gemeenteraadslid Evelien van Roemburg van GroenLinks, fanatiek voorstander van een partijfusie, ziet parallellen qua doelgroep: “Beide partijen putten uit hetzelfde electoraat : studenten, hoogopgeleiden en stadsbewoners. Ook inhoudelijk zijn we zeer nauw verbonden: we kunnen elkaar vinden in een hervormingsagenda voor Nederland (arbeidsmarkt én huizenmarkt), hechten enorm belang aan beter onderwijs, zijn groot voorstander van Europa, vinden kunst & cultuur het waard om in te investeren en scoren hoog in groene en duurzame voorstellen.”

Van Roemburg hekelt de actie van Platvoet, die zich opwerpt als ‘de’ achterban van GroenLinks. Op Joop.nl schrijft ze: “Kritisch GroenLinks is een club die zich zorgen maakt over de vrijzinnige en misschien wel liberale koers van GroenLinks. Heel goed dat die mensen er zijn, maar de nieuwsbrief die de Kritischen zo nu en dan opstelt, wordt naar niet meer dan een kleine 400 man gestuurd. Is dat dan die achterban? En hoe moeten die andere 25.000 leden van GroenLinks dan getypeerd worden?”

Ja, hoe typeer je die mensen? Niet als ‘opwaarts mobielen’, zeg ik u, want dat soort termen worden bedacht door Amsterdamse binnenstadsbewoners om andere binnenstadsbewoners te kunnen duiden. Dat mijn bril ‘heel erg Motivaction’ is, kun je oppervlakkig denken noemen. Veel D66′ers en GroenLinksers wonen niet in de binnenstad van Amsterdam en kijken dus ook minder verkokerd aan tegen arm en rijk, of de haves en have-nots. Zelf ben ik politiek actief in Nieuw-West, het meest gemeleerde stadsdeel van Amsterdam – en volgens binnenstadsnobs (zoals ongetwijfeld ook onze salonsocialist Mosselman) zelfs niet eens écht Amsterdam.

Progressieve politici ‘knokken voor kansen’, zo betoogde GroenLinks-wethouder Paulus de Wilt, ook uit Nieuw-West, in het P96-debat. Dat betekent dus ook: als overheid hulp bieden aan de mensen die niet in staat zijn hun eigen leven op de rails te krijgen. Daar vinden progressieve partijen elkaar, en doen ze niet onder voor de holle arbeidersretoriek van PvdA en SP. Het verschil is hooguit dat GroenLinks meer vanuit de ‘have nots’ zelf redeneert, terwijl D66 juist ook de ‘haves’ erbij wil betrekken. “Deel de welvaart”, heet dat, in schril contrast tot de VVD-houding om vooral maar niet de eigen portemonnee te hoeven trekken voor de minder bedeelden.

Namens D66 betoogde Michiel Scheffer (D66 Gelderland) dat samenwerking minder lastig is dan het lijkt, getuige lokale samenwerkingen tussen zelfs D66 en SP. Teun Gautier, voormalig voorzitter van D66 Amsterdam, werkt met Van Roemburg aan een manifest dat beide partijen dichter bij elkaar moet brengen. Ook NieuwePartij.nl was bij het debat aanwezig, maar dat initiatief staat los van het manifest.

Het moge duidelijk zijn dat de avond niet resulteerde in een unaniem uitgesproken wens om de fusie direct in gang te zetten. De meningen lopen ook zeer uiteen. Theo Veltman, in de race om Gautier op te volgen als lokaal partijvoorzitter, noemde de discussie ontijdig gezien de naderende verkiezingen. D66-raadslid in de binnenstad Thijs Kleinpaste pleitte zelfs voor het opheffen van alle partijen in Nederland.

Ter afsluiting beoordeelde consultant en kandidaat-Kamerlid Michiel Verkoulen de partijfusie op technische gronden in wederom een gesproken column: “Voordat beide partijen aan een fusie beginnen verdient het aanbeveling meer joint ventures aan te gaan. Lijstverbindingen? Gezamenlijke bijeenkomsten van DWARS en de Jonge Democraten? Het manifest van Teun en Evelien?” Een helder ‘ja’ of ‘nee’ durfde Verkoulen niet uit te spreken, en met hem de meeste aanwezigen. Hoewel het Nederlandse politieke landschap ongetwijfeld beter af is met minder partijen , wil niemand de kwetsbare eerste stap zetten.

Laten we er na 2 maart weer eens over verder praten. Het levert onderhoudend debat op, dat is ook wat waard. Maar om nou te zeggen dat hier de kiem wordt gelegd voor een partijfusie, nee. Kritisch GroenLinks beweegt richting de SP, terwijl D66 zich door de starre opstelling van de PvdA nog nadrukkelijker als liberaal positioneert en daardoor in de beeldvorming juist dichter bij de VVD komt te staan. Dat is geen basis voor een fusie.

Zoals ik op beide bijeenkomsten inbracht, lijkt het me wijzer dat GroenLinks ook eens zijn licht opsteekt bij de PvdA. Met die partij wordt immers op op lokaal stedelijk niveau al veel samen bestuurd, terwijl er op alle politieke niveaus (van deelraad tot Europa) onderlinge lijstverbindingen zijn aangegaan. Een fusie PvdA/GL brengt de sociaal-democraten bijeen, wellicht zelfs ook de SP. Liberale geesten kunnen dan altijd de overstap maken naar wat nu D66 is, maar wellicht ooit een bredere liberale middenpartij wordt, met ook de linkse vleugel van de VVD aan boord.

Het grote verschil met de discussie nu: de door mij bepleite integratie van politiek denken verloopt over het snijvlak van ideologieën en is geen spelletje van partijgebonden landjepik.